Γ. Ποταμιάνος: Τι κρύβεται πίσω από το τραπεζικό κραχ

Του
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ

Πριν από μερικούς μήνες, οι διαφωνίες των «θεσμών» σχετικά με πρόσθετες απαιτήσεις για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών κατέληξαν σε συμβιβασμό, με την έξοδο του ΔΝΤ και της χώρας από το πρόγραμμα. Αυτό όμως δεν σήμανε την εξαφάνιση της βάσης των διαφωνιών. Μια πρώτη ισχυρή ένδειξη είναι το κραχ στο χρηματιστήριο.

Οι ανησυχίες των επενδυτών ότι ορισμένες τράπεζες ίσως να μην ανταπεξέλθουν στους στόχους μείωσης των «κόκκινων» δανείων συνέβαλαν καθοριστικά στις υψηλές απώλειες των τραπεζικών μετοχών. Είναι επίσης προφανές ότι οι δυνατότητες δανεισμού των τραπεζών επηρεάζονται αρνητικά από τις δυσκολίες αναχρηματοδότησης της χώρας από τις αγορές μετά τον Αύγουστο του 2018. Οι δυνατότητες αυτές επιδεινώνονται λόγω των αναταράξεων που προκαλούν οι εξελίξεις στην Ιταλία.

Οι επενδυτικοί κύκλοι είχαν θορυβηθεί από τα σχέδια που κατέθεσαν πρόσφατα οι ελληνικές τράπεζες στην ΕΚΤ για τη μείωση των «κόκκινων» δανείων, που ανέρχονται στο 40% των δανείων τους. Γνωρίζουν πως οι τράπεζες έχουν μπροστά τους εκτός από το στοίχημα των «κόκκινων» δανείων και την πρόκληση της διεύρυνσης των εσόδων τους, αφού δεν έχουν έσοδα από χορηγήσεις.

Εξαιτίας αυτών των προβληματισμών, οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν αξιολογηθεί ως ελκυστικές προς επένδυση μετά τις παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων τους για το β’ τρίμηνο του 2018. Φοβούνται πως αν οι τράπεζες, πουλήσουν τα επισφαλή δάνεια κάτω από τη λογιστική τους αξία θα οδηγηθούν σε μείωση των αποθεμάτων τους και νέες αυξήσεις κεφαλαίου.

Το πρόβλημα που υποβόσκει είναι ότι οι ευρωπαίοι δανειστές και η ελληνική κυβέρνηση, αφού θεώρησαν το χρέος εξυπηρετήσιμο, συμφώνησαν την έξοδο της χώρας στις κεφαλαιαγορές, με βάση το γνωστό σενάριο πρωτογενών πλεονασμάτων (3,5% και 2,2%) μέχρι το 2060. Το σενάριο αυτό όμως βασίζεται σε μακροχρόνια αισιόδοξες υποθέσεις για θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας, που πολλοί διεθνείς οικονομικοί κύκλοι αλλά και το ΔΝΤ θεωρούν ανέφικτους.

Για τις τράπεζες οι ανησυχίες εντοπίζονται στο γεγονός ότι όλες οι ανακεφαλαιοποιήσεις δεν έχουν αντιμετωπίσει το θέμα των «κόκκινων» δανείων. Η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών (33 δισ.) θεωρητικά κάλυπτε το δυσμενές σενάριο της ΕΚΤ, αλλά τα 19 δισ. από αυτά ήταν αναβαλλόμενος φόρος…

Το ΔΝΤ ζήτησε έλεγχο της ποιότητας στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών, γνωρίζοντας ότι αυτή δεν εξετάζεται στα τεστ αντοχής που προγραμμάτισε η ΕΚΤ για το 2018. Η Αθήνα όμως αρνήθηκε και είχε ως σύμμαχο την ΕΚΤ και τα μεγάλα funds που έχουν τοποθετηθεί στις ελληνικές τράπεζες. Είναι προφανές πως οι ξένοι επενδυτές, που απέκτησαν με 5 δισ. στην τελευταία ανακεφαλαιοποίηση τον έλεγχο της τεράστιας περιουσίας (340 δισ.) των ελληνικών τραπεζών, δεν επιθυμούν νέα. Διότι αυτή ενέχει τον κίνδυνο αύξησης κεφαλαίου και απώλεια ελέγχου στο μετοχικό κεφάλαιο.

Το Eurogroup και η κυβέρνηση, έχοντας θεωρήσει το ελληνικό χρέος βιώσιμο, επιθυμούσαν πάση θυσία να αποφύγουν την αμφισβήτηση του σεναρίου ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, στο οποίο βασίστηκε η τυπική έξοδος από το τρίτο Μνημόνιο.

Ενώ όμως ο στόχος ήταν να επιστρέψει η χώρα στις κεφαλαιαγορές, ο μεγάλος όγκος «κόκκινων» δανείων στους ισολογισμούς των τραπεζών περιορίζει τη δυνατότητα δανεισμού.

Υπενθυμίζεται ότι το ΔΝΤ ζήτησε επιμόνως την άνοιξη του 2018 πλήρη έλεγχο ποιότητας ενεργητικού των τραπεζών, καθώς αυτή ήταν απαραίτητη για την προληπτική πιστωτική γραμμή που είχε κατ’ αρχήν συμφωνηθεί με την ελληνική κυβέρνηση. Η τελική έγκριση του προγράμματος αυτού δεν έγινε ποτέ, αφού απαιτούσε αντοχή του τραπεζικού συστήματος.

Έτσι, μετά το τέλος του προγράμματος, παραμένει μεσοπρόθεσμα αβέβαιη η ανάκτηση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, γεγονός που υπονομεύει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της χώρας και δυσκολεύει την έξοδο στις αγορές.

Μία νέα ανακεφαλαιοποίηση ενέχει κίνδυνο bail-in και υποτροπή της ελληνικής κρίσης. Έτσι, θα εξετασθεί εκ των υστέρων κάτι που δεν έγινε με την εγγύηση του μνημονιακού δανείου, δηλαδή ένα «όχημα ειδικού σκοπού». Ποιος όμως θα εγγυηθεί τώρα το κεφάλαιο; Μήπως το λεγόμενο Υπερταμείο;

Θυμίζουμε πως πριν από τον Αύγουστο η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με 12 δισ. του δανείου των 86 δισ. που δεν χρησιμοποιήθηκαν θεωρήθηκε ότι θα υπονόμευε την προσπάθεια των ευρωπαίων δανειστών να εμφανίσουν επιτυχημένο το Μνημόνιο και σίγουρη την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Τώρα, που οι δανειστές απέφυγαν την αναγκαία αναδιάρθρωση του χρέους, η κυβέρνηση κινδυνεύει να φορτωθεί μία υποτροπή της κρίσης.