15 Μύθοι για τη Νόσο Alzheimer

Της Μάγδας Τσολάκη,
Νευρολόγος-Ψυχίατρος, Καθηγήτρια ΑΠΘ,
Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer

Η Νόσος Alzheimer αποτελεί το αποκλειστικό ενδιαφέρον πολλών ερευνητικών εργαστηρίων, αλλά και πολλών κλινικών σε όλο τον κόσμο με αποτέλεσμα καθημερινά να καταρρίπτονται οι γνώσεις του παρελθόντος και να προστίθεται καινούργια γνώση.

1ος Μύθος: H νόσος του Alzheimer είναι σπάνια…
Οι αριθμοί εδώ μιλούν μόνοι τους. Το 1907 περιγράφηκε η πρώτη ασθενής στη Γερμανία από τον Alois Alzheimer, η Augusta Deter. Το 2004 ο αριθμός των ασθενών στην Ευρώπη ήταν 4 εκ. και σήμερα ο αριθμός των ασθενών στην Ευρώπη φτάνει τα 10.εκ. και σε παγκόσμιο επίπεδο ξεπερνούν τα 36 εκ.. Τα νέα περιστατικά κάθε χρόνο δε, είναι περισσότερα από το άθροισμα των περιστατικών των νέων Αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, των περιστατικών με καρκίνο του μαστού και των περιστατικών με Σακχαρώδη Διαβήτη.

2ος Μύθος: Η νόσος του Alzheimer είναι νόσος των ηλικιωμένων…
Πράγματι ο μέσος όρος έναρξης της νόσου είναι τα 75 χρόνια και η συχνότητα της νόσου >65 χρόνια είναι 7-10%. Αλλά τουλάχιστον 150/100.000 είναι < 65 χρόνων και η διάγνωση συνήθως είναι άλλη ψυχική νόσος.
Αλλά ακόμη και αν είναι νόσος των ηλικιωμένων μόνο η γήρανση του πληθυσμού έχει καταστεί βασική πρόκληση για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ την τελευταία δεκαετία. Είναι, ακόμη περισσότερο, στο σημερινό πλαίσιο των δημοσιονομικών περιορισμών. Τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω θα αντιστοιχούν στο 29,5% του πληθυσμού της ΕΕ-27 μέχρι το 2060 ενώ το 2010 ήταν μόνο το 17,4% .
Σήμερα υπάρχουν 150 εκατομμύρια ηλικιωμένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση επομένως ο μύθος ότι οι ηλικιωμένοι δεν είναι πολλοί και δεν χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα και στρατηγικά σχέδιο για την ποιότητα της ζωής τους καταρρίπτεται.

3ος Μύθος: Η νόσος του Alzheimer είναι φτηνή για την κοινωνία.
Η αλήθεια είναι ότι αποτελεί το 25% όλου του κόστους για την υγεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που σημαίνει το 2004 κόστιζε 100 δις € /χρόνο (EU), το 2006 >170 δις € (ΕU) και το 2012 σύμφωνα με την μελέτη της ADI, 604 δις $/ χρόνο σε όλο τον κόσμο. Φτάνει το κόστος για τα καρδιακά νοσήματα, τον καρκίνο και το ΑΕΕ σε συνδυασμό! (οι πρώτες τρεις αιτίες θανάτου).

4ος Μύθος: Υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι να φροντίσουν αυτούς τους ανθρώπους…
Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε αυτή την άποψη, ίσως και για την προηγούμενη δεκαετία όπου το 2005 ένας ασθενής με άνοια αναλογούσε σε 87 φυσιολογικούς (Ολλανδία). Υπολογίζεται ότι το 2050 ένας ασθενής θα αντιστοιχεί μόλις σε 43 φυσιολογικούς στην Ολλανδία. Στην Ελλάδα σήμερα ο αριθμός των ανθρώπων με ηλικία άνω των 60 είναι 24% και σε 50 χρόνια υπολογίζεται ότι η αναλογία των ανθρώπων >65 χρονών/ < 65 χρονών σε όλο τον κόσμο θα είναι ίση με 50% σε όλη την Ευρώπη.

5ος Μύθος: Η νόσος του Alzheimer μπορεί να διαγνωσθεί μετά τον θάνατο…
Πολύ πρώιμη διάγνωση είναι τώρα δυνατή!! Κλινικά κριτήρια, ειδικές δοκιμασίες, νευροαπεικονιστικές μέθοδοι, ειδικές πρωτεΐνες στο ΕΝΥ, μεταλλάξεις στο DNA μας βοηθούν σήμερα στο να θέσουμε τη διάγνωση πριν ακόμη να εμφανιστούν τα συμπτώματα.
Ερευνητικά προγράμματα που τρέχουν σε Ευρώπη και ΗΠΑ επανεξετάζουν την αξιοπιστία των νευροψυχολογικών δοκιμασιών, των ευρημάτων στην Μαγνητική Τομογραφία , στο ΗΕΓ, στα προκλητά δυναμικά και στο Εγκεφαλονωτιαίο υγρό.

6ος Μύθος: Δεν υπάρχει προφύλαξη από την νόσο του Alzheimer…
Αγγειακοί παράγοντες, όπως η Υπέρταση, ο Διαβήτης, η Υπερχοληστεριναιμία, το Κάπνισμα, η Υπερομοκυστιναιμία, η Παχυσαρκία μπορούν να ρυθμιστούν σήμερα, όπως επίσης η κατάθλιψη και η εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου. Η σωματική και νοητική άσκηση σε συνδυασμό στη μέση ηλικία επίσης φαίνεται ότι μας προφυλάσσουν από καρδιακά, εγκεφαλικά επεισόδια, αλλά και από την άνοια.

7ος μύθος: Δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο του Alzheimer …
Για τη συμπτωματική αντιμετώπιση χρησιμοποιούμε καθημερινά Aricept, Exelon, Reminyl, Ebixa και γίνεται καλή δουλειά από ειδικούς / κέντρα. Η παρακολούθηση των ασθενών κρίνεται απαραίτητη για την καλύτερη βοήθεια των ασθενών και έτσι επιτυγχάνουμε την καθυστέρηση της εξέλιξης και κερδίζουμε χρόνο!
Έχει αποδειχτεί με την ανάλυση όλων των κλινικών δοκιμών, ότι η ριβαστιγμίνη είναι αποτελεσματική ως συμπτωματική αγωγή σε όλα τα στάδια της νόσου.

8ος μύθος: Οι θεραπείες που υπάρχουν για τη νόσο του Alzheimer έχουν πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες….
Το αυτοκόλλητο της ριβαστιγμίνης έχει πολύ λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες απ΄ ότι η κάψουλα στο γαστρεντερικό σύστημα, ενώ έχει την ίδια αποτελεσματικότητα, που είναι μεγαλύτερη από άλλους αναστολείς, σύμφωνα με μακροχρόνιες μελέτες.

9ος Μύθος: Δεν μπορούμε να αυξήσουμε τη δόση της ριβαστιγμίνης πάνω από τα 9,5 mg του αυτοκόλλητου, διότι υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες.
Στις 31/8 εγκρίθηκε από τον FDA το αυτοκόλλητο της ριβαστιγμίνης των 13,3 mg με ακόμη καλύτερα αποτελέσματα σε όλα τα στάδια της νόσου, γιατί η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου είναι δοσοσεξαρτώμενη.

10ος Μύθος: Μακροχρόνια, τα αποτελέσματα αυτών των φαρμάκων δεν είναι καλά και το κόστος είναι υψηλό…..
Πρόσφατη μακροχρόνια μελέτη με μεγάλο αριθμό ασθενών διάρκειας 3 χρόνων, απέδειξε ότι ένας από τους παράγοντες κινδύνου για την είσοδο των ασθενών σε ιδρύματα είναι και οι χαμηλές δόσεις των αναστολέων των χολινεστερασών.
Και η Ιδρυματοποίσηση, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι το μεγαλύτερο κόστος για τη νόσο του Alzheimer την ΝΑ.

11ος Μύθος: Παρόλο που οι ασθενείς μας παίρνουν αναστολείς χολινεστερασών παρουσιάζουν σε μεγάλη συχνότητα διαταραχές συμπεριφοράς…
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι ασθενείς που έπαιρναν ριβαστιγμίνη παρουσίασαν σημαντικά λιγότερες διαταραχές συμπεριφοράς και χρειάστηκαν πολύ λιγότερα αντιψυχωσικά φάρμακα από τους ασθενείς που έπαιρναν δονεπεζίλη.

12ος Μύθος: Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη νόσο του Alzheimer με χαμηλές δόσεις όλων των φαρμάκων που έχουν εγκριθεί.
Οι χαμηλές δόσεις δεν είναι το ίδιο αποτελεσματικές και μερικές φορές έχουν τη δράση του εικονικού φαρμάκου. Τις χρησιμοποιούμε μόνο για την τιτλοποίηση για να μπορέσουμε δηλαδή να δώσουμε τις μεγαλύτερες δόσεις χωρίς να ταλαιπωρηθεί ο ασθενής.

13ος Μύθος: Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε άλλο εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή στους ασθενείς με άνοια….
Όλη η Ευρώπη προσανατολίζεται τώρα στο να βρει καλύτερες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις και για τους ασθενείς και για τους περιθάλποντες, χρησιμοποιώντας κυρίως νέες τεχνολογίες, και να εναρμονίσει αυτές που ήδη υπάρχουν έτσι ώστε να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Τέσσερα ερευνητικά προγράμματα τρέχουν στο Αριστοτέλειο και στο ΕΚΕΤΑ με σκοπό την εφαρμογή νέων τεχνολογιών στην Άνοια: Το «Συνεργασία», το «Αριστεία», το Dem@care και το Long lasting Memories.

14ος Μύθος: Γρήγορα αναμένεται το εμβόλιο που θα δώσει τέλος σ΄ αυτή την περιπέτεια του ανθρώπου…
Δυστυχώς οι μελέτες με τα εμβόλια δεν έδωσαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα και οι περισσότερες έχουν σταματήσει. Αποτελέσματα δεν είχαμε ούτε με αναστολέα της γ-σεκρετάσης (semagacetat), ούτε με στατίνες, ούτε με τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη.

15ος Μύθος: Δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά γι αυτή τη μάστιγα…
Φαίνεται ότι μπορούμε να κάνουμε πολλά περισσότερα από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε, αν καταφέρουμε να συνεργαστούμε ερευνητές, επαγγελματίες υγείας, ασθενείς, περιθάλποντες, εθελοντές και Πολιτεία. Αυξάνεται το ενδιαφέρον της Πολιτείας, των Πανεπιστημίων, των ερευνητών, των απλών ανθρώπων.
Πολλές ταλαντούχες ομάδες ερευνητών ενεργοποιούνται σε όλο τον κόσμο. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ομπάμα ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο του 2012 ότι θα αυξήσει την χορηγία για την έρευνα στη νόσο Alzheimer κατά 130 εκ. $ τα επόμενα δύο χρόνια (αύξηση κατά 25%), ενώ σε ανακοίνωση ευρωβουλευτή σε συνεδρίαση στις Βρυξέλλες τον Ιούνιο ακούσαμε ότι θα γίνουν προγράμματα τα επόμενα χρόνια στην Ευρώπη, για τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα, ύψους 80 δις Ευρώ.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν στις ΗΠΑ αλλά και στην EU δίκτυα έρευνας και φροντίδας. Βρίσκονται σε εξέλιξη συναρπαστικές θεραπείες, οι οποίες θα καθυστερούν, θα θεραπεύουν ή θα προφυλάσσουν από την ΝΑ !
Ερευνητικά προγράμματα «Συνεργασία», και «Αριστεία» στην πατρίδα μας έχουν θέμα τους την Άνοια αλλά και πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα τρέχουν στην πατρίδα μας με σκοπό να συμβάλλουμε στην καλύτερη κατανόηση και περισσότερη γνώση για την νόσο.
Ας μη ξεχνάμε κάθε οικογένεια με άνοια περιμένει την άμεση βοήθειά μας στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.