Θέλουν να αλλάξουν τα Βαλκανικά σύνορα
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Η. ΧΑΛΑΖΙΑ
-Το θέμα συζητήθηκε σε σύσκεψη κεκλεισμένων των θυρών
Με τις τελευταίες επισκέψεις των ευρωπαίων και αμερικανών αξιωματούχων και του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο αλλαγής συνόρων Σερβίας – Κοσσυφοπεδίου.
Μέχρι να ακούσουμε από επίσημα χείλη ποια είναι η θέση του σέρβου Προέδρου και πού έφθασαν οι συζητήσεις -ίσως το μάθουμε μετά την επίσκεψή του στο Κόσοβο-, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι εικασίες.
Οι Πρόεδροι της Σερβίας και του Κοσόβου θεωρούν την παρούσα γεωπολιτική – γεωοικονομική συγκυρία ως ιστορική ευκαιρία. Ο σέρβος Πρόεδρος εκτιμά ότι του δίνεται η δυνατότητα να περισώσει ό,τι μπορεί από τα εδάφη των Σέρβων στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο, μία περιοχή που ακόμη θεωρείται σερβική. Από την άλλη, ο Θάτσι είναι διατεθειμένος για αμοιβαίες υποχωρήσεις και διόρθωση των συνόρων με στόχο να προχωρήσουν οι διαδικασίες για την ένταξη της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, παρά τις αντιδράσεις του πρωθυπουργού Ραμούς Χαραντινάι.
Το πρώτο βήμα των αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να στηρίξουν τον πρωθυπουργό των Σκοπίων Ζόραν Ζάεφ στο δημοψήφισμα, ώστε να πάρει τον δρόμο της η Συμφωνία των Πρεσπών και να προχωρήσουν οι διαδικασίες της ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης, για να συνεχιστούν μετά οι διαδικασίες στην αλλαγή συνόρων στην περιοχή.
Το θέμα αυτό συζητήθηκε, κεκλεισμένων των θυρών, στην άτυπη Σύνοδο Υπουργών Άμυνας και Εξωτερικών των υποψηφίων προς ένταξη χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτών που έχουν καταθέσει αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ (Μαυροβούνιο, Σερβία, Τουρκία, και Αλβανία).
Η Φεντερίκα Μογκερίνι, επικεφαλής της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και την Ασφάλεια, δήλωσε ότι η ένταξη των δυτικών βαλκανικών χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί πρωταρχικής σημασίας θέμα για την ανακοπή της ρωσικής επιρροής στην περιοχή Σερβίας – Κοσόβου. Όσο για την αλλαγή των συνόρων, τόνισε ότι επιδιώκεται μια «νομικώς δεσμευτική συμφωνία».
Τα σχέδια για την κατάργηση των συνόρων της Αλβανίας με το Κόσοβο προχωρούν και το 2019 θα έχουν ολοκληρωθεί οι συζητήσεις και η Αλβανία θα υλοποιήσει ένα μέρος της ιδέας για τη «Μεγάλη Αλβανία».
Οι θέσεις της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ από την εκλογή του Τραμπ και μετά έχουν αλλάξει. Ο ίδιος μάλιστα θεωρεί ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις ασκούσαν λάθος εξωτερική πολιτική, ενώ το ίδιο πιστεύει για τους Ευρωπαίους, που δεν μπόρεσαν λύσουν κανένα διεθνές πρόβλημα.
Δεν είναι τυχαίο ότι τον τελευταίο καιρό διάφοροι αξιωματούχοι, όπως ο υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας Γουές Μίτσελ, ο αμερικανός πρέσβης στο Κοσσυφοπέδιο Γκρεγκ Ντελάουι και ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Τζον Μπόλτον, ο οποίος δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν θα εμποδίσουν μια τέτοια συμφωνία, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά, που δεν επιμένουν δηλαδή για την ανεξαρτησία του Κοσόβου, ούτε εγγυώνται την εδαφική ακεραιότητά του, κάτι που εμπεριέχει τον κίνδυνο εμφυλίων πολέμων τύπου ντόμινο και σε άλλα κράτη που προέκυψαν από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
Η Ρωσία, βέβαια, θεωρεί ότι θα βγει κερδισμένη όποιο και να είναι το αποτέλεσμα. Από την ημέρα ανεξαρτησίας του Κοσόβου (2008) υποστηρίζει τη Σερβία, ξεκαθαρίζοντας μάλιστα ότι δεν πρέπει να αναγνωριστεί μία πρώην ιστορική επαρχία της Σερβίας ως ανεξάρτητο κράτος από τον ΟΗΕ. Το πιθανότερο είναι, ανεξαρτήτως των εξελίξεων σε Κόσσοβο – Σερβία – Αλβανία, ότι Ρωσία θα παραμείνει ισχυρός παράγοντας στα Βαλκάνια, λόγω των ιστορικών σχέσεών της με αυτά. Με την αλλαγή των συνόρων ανάμεσα σε Σερβία και Κόσοβο, η Μόσχα θα έχει ένα ισχυρό χαρτί για τις θέσεις της σχετικά με την Κριμαία, τη Νότια Οσσετία και την Αμπχαζία.
Ο σχεδιασμός αυτός της Ευρώπης και των ΗΠΑ μπροστά στον ανταγωνισμό των δυτικών βαλκανικών χωρών, με τη στήριξη που δείχνουν Ρωσία – Κίνα, επισπεύδει τις διαδικασίες για τη δημιουργία ενός ευρωβαλκανικού στρατιωτικού – οικονομικού τόξου στα Δυτικά Βαλκάνια, το οποίο αποφασίσθηκε στην άτυπη σύνοδο των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στο Δυρράχιο της Αλβανίας στα μέσα του Αυγούστου.
Σε αυτήν συμμετείχαν πρωθυπουργοί και κυβερνητικοί αξιωματούχοι των έξι κρατών και από την πλευρά της ΕΕ ο επίτροπος για τις σχέσεις καλής γειτονίας και διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) Σούμα Τσακραμπάρτι και ο έλληνας αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις Γιώργος Κατρούγκαλος.
Ο επίτροπος Γιοχάνες Χαν και ο πρόεδρος της ΕΤΑΑ μίλησαν για επενδυτικές ευκαιρίες που θα βοηθήσουν την τουριστική ανάπτυξη, την αγροτική παραγωγή και την αξιοποίηση των ανεκμετάλλευτων πηγών ενέργειας.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν δρομολογηθεί εδώ και μια δεκαετία από το Βερολίνο, εντάσσοντας στον σχεδιασμό της ευρωπαϊκής ένταξης τα Δυτικά Βαλκάνια και δίνοντας βασικό ρυθμιστικό ρόλο στη Ελλάδα για να εμποδίσουν την επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας.
Μια αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια προκαλεί μεγάλες ανησυχίες για εμφυλίους πολέμους και είναι πολύ δύσκολο να γίνει ειρηνικά, τη στιγμή που τα εθνικιστικά κόμματα στις χώρες αυτές έχουν μεγάλη δύναμη και οι λαοί έχουν διαχρονικές αντιπαραθέσεις.