Χρ. Μπότζιος: Ελλάδα – Κίνα σε τροχιά περαιτέρω ανάπτυξης των διμερών σχέσεων και της διεθνούς συνεργασίας

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

Αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, ο υπουργός των Εξωτερικών κ. Νίκος Κοτζιάς πραγματοποίησε τριήμερη επίσημη επίσκεψη στην Κίνα, ανταποδίδοντας αντίστοιχη επίσκεψη του κινέζου ομολόγου του στην Αθήνα τον περασμένο χρόνο. Εκτός των συνομιλιών του με τον κ. Γουάνγκ Γι ο έλληνας ΥΠΕΞ συναντήθηκε με τον αντιπρόεδρο της Κίνας κ. Γουάνγκ Κισάν και με τον επικεφαλής της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΚ, αρμόδιο για τις εξωτερικές υποθέσεις.

Την Τετάρτη 28 Αυγούστου μετέβη στη Σαγκάη, δεύτερη σημαντικότερη πόλη της Κίνας, όπου εκτός των τοπικών αξιωματούχων είχε χωριστή συνάντηση με τον πρόεδρο της COSCO, η οποία, ως γνωστόν, δραστηριοποιείται στην Ελλάδα με ναυτιλιακές εγκαταστάσεις στον λιμένα του Πειραιά. Η Ελλάδα συνήψε διπλωματικές σχέσεις με την τότε ΛΔΚ (Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας) το 1972 και το ίδιο έτος η Κίνα κατέστη μόνιμο μέλος του ΣΑ των ΗΕ, παίρνοντας τη θέση της εθνικιστικής Κίνας του Τσάνγκ Κάι Σεκ, τη σημερινή Ταιβάν.

Η Κίνα είναι η πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο και ο πληθυσμός της εγγίζει το ενάμισι δισεκατομμύριο κατοίκους. Αν η ισχύς μιας χώρας προσμετρούνταν μόνο με βάση τα πληθυσμιακά μεγέθη, τότε η Κίνα σίγουρα θα ήταν η ισχυρότερη χώρα του πλανήτη. Μια άλλη μοναδικότητα της Κίνας είναι το πολιτικό της σύστημα. Μια χώρα με κομμουνιστικού τύπου διακυβέρνηση σε συνδυασμό με ένα ιδιότυπο ελεγχόμενο κρατικό καπιταλιστικό σύστημα. Ένα τέτοιο σύστημα μόνο ο κινεζικός λαός θα μπορούσε να το συνταιριάξει. Και αυτό διότι απαιτεί μεγάλη πειθαρχία, την οποία αξιοθαύμαστα επιδεικνύει ο κινεζικός λαός.

Τι κοινά και τι διαφορές υπάρχουν μεταξύ των δύο λαών, του ελληνικού και του κινεζικού; Τα περιέγραψε θαυμάσια ο κ. Κοτζιάς στην ομιλία του ενώπιον της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Πεκίνο. Και οι δύο χώρες θεωρού­νται τα λίκνα δύο μεγάλων πολιτισμών.

Η μεν Ελλάδα εκφράζει τον δυτικό πολιτισμό, η δε Κίνα εκείνον της Ανατολικής Ασίας. Η πρώτη γέννησε τη Δημοκρατία, ενώ η δεύτερη την έννοια του σύγχρονου κράτους. Η μεγάλη σημερινή διαφορά, τόνισε, έγκειται στο γεγονός ότι η Ελλάδα, διά του θεσμού της πόλης-κράτους, έπαψε να είναι το κέντρο του δυτικού κόσμου και πολιτισμού, ενώ η Κίνα εξακολουθεί να είναι μεγάλη περιφερειακή και παγκόσμια δύναμη. Οι σημερινές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, που από το 2006 αναβαθμίστηκαν σε στρατηγικού χαρακτήρα, προωθήθηκαν έτι περαιτέρω με την επίσκεψη που πραγματοποίησε το 2016 (2-6 Ιουλίου) ο πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας σε Πεκίνο και Σαγκάη, κατά την οποία είχε συναντήσεις με τον Πρόεδρο της χώρας κ. Ξι Γινπίνγκ, τον πρωθυπουργό, όπως και με τον πρόεδρο του Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου κ. Ζανγκ Ντεγιάνγκ.

Η υπογραφείσα Κοινή Δήλωση Ελλάδας – Κίνας για την ενίσχυση της Συνολικής Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης, όπως και μια σειρά διμερών συμφωνιών, συνιστούν το θεσμικό πλαίσιο επί του οποίου στηρίζονται έκτοτε οι διμερείς ελληνοκινεζικές σχέσεις. Σε πολιτικό επίπεδο, οι σχέσεις Αθηνών – Πεκίνου βρίσκονται σε αρκετά υψηλό επίπεδο, με εκατέρωθεν επισκέψεις σε ανώτατο και υπουργικά επίπεδα.
Και οι δύο χώρες έχουν κοινή θέση σε ό,τι αφορά τον σεβασμό της διεθνούς νομιμότητας και την επίλυση των διαφορών με ειρηνικά μέσα, βάσει του Διεθνούς Δικαίου.

Η στάση της Κίνας στο ΣΑ των ΗΕ για το Κυπριακό κρίνεται ικανοποιητική, ενώ το Πεκίνο έχει αποφύγει, σε αντίθεση με άλλα μέλη, επαφές με το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος, ίσως για τις ομοιότητες και παράλληλες εμπειρίες της με το ψευδοκράτος της Ταιβάν. Οι σχέσεις του Πεκίνου με την Άγκυρα, που ενδιαφέρουν την ελληνική πλευρά, επηρεάζονται από τα οικονομικά συμφέροντα της Κίνας στην Τουρκία, αν και κατά καιρούς δοκιμάστηκαν από τη στήριξη που παρείχε η Άγκυρα στην τουρκογενή μουσουλμανική κοινότητα των Ουιγούρων στη Δυτική Κίνα. Ο τομέας που κυρίως εκφράζει την ελληνοκινεζική συνεργασία είναι ο οικονομικός.

Η Κίνα αποτελεί μια τεράστια αγορά για εξαγωγές ελληνικών προϊόντων, ενώ δραστηριοποιούνται ήδη πάνω από πενήντα ελληνικές επιχειρήσεις. Ωστόσο το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ των δύο χωρών είναι ελλειμματικό σε βάρος της Ελλάδας και τούτο οφείλεται, εκτός των άλλων, στα περιοριστικά εμπόδια για τις ελληνικές εξαγωγές κυρίως σε νωπά προϊόντα και ναυτιλιακό εξοπλισμό.

Ιδιαίτερη θέση στην ελληνοκινεζική οικονομική συνεργασία καταλαμβάνει ο ναυτιλιακός τομέας. Το Πεκίνο επέλεξε την Ελλάδα ως πύλη εισόδου στην Ευρώπη και κυρίως τις χώρες της ΕΕ με την παρουσία της COSCO στο λιμάνι του Πειραιά. Η επιλογή του Πειραιά συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάδειξη της Ελλάδας ως κομβικού σημείου διασύνδεσης της Ασίας με την Ευρώπη μέσω του χερσαίου και θαλάσσιου «Δρόμου του Μεταξιού» (One Belt, One Road). Βέβαια δεν έχουν λείψει και δυσμενή σχόλια του τύπου ότι οι επενδύσεις της COSCO δεν είναι, ακόμη, οι αναμενόμενες, όπως και κριτικές για μη πιστή τήρηση των εργατοϋπαλληλικών διατάξεων για το ελληνικό προσωπικό.

Ο πολιτιστικός τομέας συμβάλλει αποφασιστικά στη συνεργασία και την κατανόηση μεταξύ των δύο λαών. Το πολιτιστικό πλαίσιο συνεργασίας εδράζεται σε μνημόνια συνεργασίας που αφορούν το θέατρο, προγράμματα μετάφρασης και έκδοσης κλασικών έργων των δύο χωρών, συνεργασία μεταξύ των Μουσείων Ακροπόλεως και Απαγορευμένης Πόλης κ.ά. Η περίοδος 2017-2018 έχει κηρυχθεί πολιτιστικό έτος Ελλάδας – Κίνας, με συντονιστή από ελληνικής πλευράς τον διακεκριμένο διπλωμάτη, πρέσβη Γιώργο Βέη, πρώην ΜΑ της Ελλάδας στην UNESCO, ποιητή και συγγραφέα, άξιο συνεχιστή της λαμπρής παράδοσης των υπαλλήλων του ΥΠΕΞ στα ελληνικά γράμματα, από τον Ραγκαβή στον Σεφέρη, τον Γιάννη Βαρβέρη και πολλούς άλλους.

Στη διεθνή πολιτιστική συνεργασία και οι δύο χώρες συνέβαλαν αποφασιστικά να λάβει σάρκα και οστά η πρωτοβουλία του έλληνα υπουργού Εξωτερικών κ. Νίκου Κοτζιά για τη σύσταση του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών (ACF – Ancient Civilizations Forum), που θεσπίσθηκε επισήμως με τη Διακήρυξη των Αθηνών τον Απρίλιο του 2017 και προς το παρόν αριθμεί οκτώ μέλη. Η ελληνοκινεζική συνεργασία έχει μεγάλες προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης. Και αυτό προς το συμφέρον και των δύο χωρών.

Η Κίνα συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Ως μόνιμο μέλος του ΣΑ των ΗΕ ασκεί τα καθήκοντά της με σύνεση και πολιτικό ρεαλισμό. Ιστορικά δεν υπήρξε ποτέ ιμπεριαλιστική και αποικιοκρατική χώρα και απέφυγε επιμελώς την εξαγωγή ιδεολογίας ακόμη και στα χρόνια του Μάο. Αναμφίβολα μεταξύ Ελλήνων και Κινέζων υπάρχουν πολλές ομοιότητες αλλά και διαφορές.

Όπως έλεγε ένας παλιός αμερικανός πράκτορας των μυστικών υπηρεσιών, δύο είναι οι χώρες για τις οποίες μαθαίνεις πολύ λίγα. Η μία είναι η Κίνα, γιατί δεν μιλάει κανείς, και η άλλη η Ελλάδα, γιατί μιλάνε όλοι και επί παντός επιστητού!