Καυτός Σεπτέμβριος για Σκοπιανό, ελληνοτουρκικά και ελληνορωσικά
Μπροστά σε δύσκολες επιλογές η εξωτερική πολιτική
-Και στο βάθος η στρατηγική σχέση με την Ουάσινγκτον
Αν η έξοδος από το Μνημόνιο ήταν μια άχαρη εκδήλωση στο Βαθύ της Ιθάκης, μιας και κανείς δεν ξεχνά ότι το τρίτο Μνημόνιο ήταν «ιδιοκτησία» της κυβέρνησης, το επόμενο εξάμηνο θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο και επικίνδυνο σε ό,τι αφορά την ίδια την εξωτερική πολιτική της χώρας.
Και αυτό διότι όλα τα ανοικτά μέτωπα επανέρχονται και πάλι στην ατζέντα και η Αθήνα θα πρέπει να ισορροπήσει στον νέο ρόλο της, προσδεμένη στην εξωτερική πολιτική Τραμπ, σε σύγκρουση με τη Μόσχα, σε μάταιη προσπάθεια επαναπροσέγγισης με την Άγκυρα, με το Σκοπιανό στον αέρα και το Κυπριακό έτοιμο να ξαναμπεί σε ρυθμούς Κραν Μοντανά…
Κομβικό σημείο είναι η παρουσία του Νίκου Κοτζιά και του Αλέξη Τσίπρα λίγες ημέρες αργότερα στη Νέα Υόρκη, στη ΓΣ του ΟΗΕ, όπου θα δοθεί η ευκαιρία για επαφές με όλους τους μεγάλους περιφερειακούς παίκτες αλλά και για μια επανεκκίνηση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Στη Νέα Υόρκη η Αθήνα θα επιδιώξει να δρέψει τις «δάφνες» από τη Συμφωνία των Πρεσπών, να αποκαταστήσει διαύλους επικοινωνίας με την Άγκυρα και να προβάλει ένα νέο, μεταμνημονιακό προφίλ, που θα είναι ελκυστικό στους ξένους επενδυτές.
Όμως κάθε άλλο παρά ρόδινα είναι τα πράγματα στο κεφάλαιο της εξωτερικής πολιτικής.
Όσον αφορά την Τουρκία, παρά το θετικό κλίμα που πήγε να διαμορφωθεί με την αποφυλάκιση των δύο ελλήνων στρατιωτικών, που μυωπικά η Αθήνα θεώρησε ότι σηματοδοτεί «τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων», ήρθε η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για χορήγηση ασύλου στον έναν εκ των οκτώ τούρκων αξιωματικών, για να επαναφέρει το ψυχροπολεμικό κλίμα στις διμερείς σχέσεις.
Η πρώτη προσπάθεια να αποκατασταθούν οι σχέσεις θα επιχειρηθεί σε συνάντηση του Νίκου Κοτζιά με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην άτυπη συνάντηση των ΥΠΕΞ της ΕΕ στην Αυστρία, αλλά δεν αναμένεται να υπάρξει κάποια σημαντική εξέλιξη και άρση του αδιεξόδου. Ο κ. Ερντογάν υποχρεώθηκε, για πολλούς λόγους, που πάντως δεν είχαν σχέση με την πίεση που ασκούσε η Αθήνα, στην αποφυλάκιση των δύο στρατιωτικών μας, αλλά δεν πρόκειται να συμβιβασθεί ούτε να συγχωρήσει αυτό που θεωρεί ως πισώπλατη μαχαιριά, την παροχή, δηλαδή, ασύλου σε έναν από εκείνους που θεωρεί τρομοκράτες, που απείλησαν σύμφωνα με το κατηγορητήριο την ίδια τη ζωή του.
Το γεγονός μάλιστα ότι η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας εκδόθηκε λίγες ημέρες μετά την απόφασή του να επιστρέψουν στην Ελλάδα οι δύο στρατιωτικοί πυροδότησε την οργή της Άγκυρας, που πιθανόν ήλπιζε σε άμεση ανταπόδοση της κίνησης καλής θέλησης.
Στις 13 Σεπτεμβρίου ο Νίκος Κοτζιάς θα μεταβεί στο Ισραήλ για την τριμερή σε επίπεδο ΥΠΕΞ με Κύπρο και Ισραήλ, μια συνάντηση που θα στείλει πολλαπλά μηνύματα τόσο προς την Άγκυρα όσο και προς την Ουάσινγκτον, που υποστηρίζει πιο έντονα από ό,τι στο παρελθόν αυτού του είδους τις συνεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο, που θα μπορούσαν δυνητικά να αποτελέσουν το αντίβαρο σε μία όλο και πιο αποκλίνουσα από τη Δύση Τουρκία.
Εξάλλου όλη η περίοδος μετά τον Σεπτέμβριο, όταν θα δρομολογούνται οι γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ από την ExxonMobil και την Total, θα είναι μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδος όχι μόνο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και για τις ισορροπίες και την ασφάλεια σε ολόκληρη την περιοχή.
Στη Νέα Υόρκη θα επιδιωχθεί από ελληνικής πλευράς μια πρώτη προσέγγιση με τον Σεργκέι Λαβρόφ, μετά τη σοβαρή κρίση στις ελληνορωσικές σχέσεις, αν και μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί από την Αθήνα κανένα δείγμα αλλαγής στάσης, παρά το γεγονός ότι το ρωσικό ΥΠΕΞ και την προηγούμενη εβδομάδα επέμεινε στην ανάγκη αποκατάστασης των διμερών σχέσεων.
Κρίσιμη στιγμή για την ελληνική εξωτερική πολιτική όμως είναι η 30ή Σεπτεμβρίου, καθώς από την έκβαση του δημοψηφίσματος στην ΠΓΔΜ θα εξαρτηθούν πολλά και θα επηρεασθούν και οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις.
Ενδεχόμενη απόρριψη της Συμφωνίας των Πρεσπών θα ανακουφίσει ίσως τον κ. Καμμένο, αλλά θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην κυβέρνηση, η οποία έχει επενδύσει στρατηγικά στη συμφωνία αυτή, μη διστάζοντας ακόμη και να συγκρουσθεί με τη Μόσχα με αφορμή το ζήτημα της ΠΓΔΜ.
Σε ενδεχομένη απόρριψη της συμφωνίας, και με την προβαλλόμενη απειλή της ρωσικής διείσδυσης στα Βαλκάνια αλλά και της ενδεχόμενης επέκτασης των οραμάτων της «Μεγάλης Αλβανίας», θα ασκηθούν πιέσεις είτε για άλλου τύπου διαδικασία έγκρισης της συμφωνίας στη γειτονική χώρα (υπό τον κίνδυνο εσωτερικής αναταραχής) είτε παράκαμψης της διαφοράς της ονομασίας στην ευρωατλαντική πορεία της χώρας. Η απόρριψη της συμφωνίας πάντως θα έχει αφήσει ένα σημαντικό κεκτημένο στη σκοπιανή πλευρά, που αφορά την αναγνώριση «μακεδονικής ταυτότητας και γλώσσας»…
Εάν η συμφωνία εγκριθεί στο δημοψήφισμα, θα ξεκινήσει η αγωνιώδης προσπάθεια του Ζόραν Ζάεφ να εξασφαλίσει την αναγκαία ενισχυμένη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο για την έγκριση των συνταγματικών αλλαγών. Και αυτομάτως θα έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για τον κυβερνητικό συνασπισμό στην Ελλάδα, εφόσον ο κ. Καμμένος μείνει συνεπής στη δέσμευσή του ότι δεν θα δεχθεί να έρθει και να εγκριθεί στη Βουλή η Συμφωνία των Πρεσπών. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, η Συμφωνία των Πρεσπών μπορεί να αποτελέσει και θέμα για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ επενδύσει στον διχασμό της ηγεσίας της ΝΔ για το Σκοπιανό, αλλά και για την απόσπαση δεξιών και εθνικιστικών ψήφων από τον Πάνο Καμμένο και τους ΑΝΕΛ, που θα πριονίσουν έτσι την πρωτιά της ΝΔ.
Οι επαφές του Αλέξη Τσίπρα και του Νίκου Κοτζιά με κορυφαίους αμερικανούς αξιωματούχους και η αναμενομένη μετάβαση του ΥΠΕΘΑ Πάνου Καμμένου στο Αμερικανικό Πεντάγωνο, πιθανότατα τον Οκτώβριο, θα επιβεβαιώσουν τη στρατηγική σύμπλευση της κυβέρνησης με την Ουάσινγκτον, με την ελληνική πλευρά να αναζητεί και συγκεκριμένα ωφελήματα που θα δικαιολογήσουν και θα νομιμοποιήσουν αυτήν τη στροφή, και μάλιστα από μια κυβέρνηση που δηλώνει αριστερή.
Πάντως η ΔΕΘ θα είναι μια καλή ευκαιρία για να διαπιστωθεί εάν τα υποτιθέμενα οφέλη από την πρόσδεση στους Αμερικανούς είναι υπαρκτά και απτά ή είναι λόγια του αέρα, καθώς οι ΗΠΑ είναι η τιμώμενη χώρα στη ΔΕΘ, σε μια στιγμή που αυτή η επιλογή έχει παραπάνω από συμβολική σημασία.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος