Ο τορπιλισμός της «Έλλης»

Του
ΝΙΚΟΥ ΑΜΜΑΝΙΤΗ

Έχουν περάσει σχεδόν 80 χρόνια από εκείνη την ημέρα που κοπήκαν οι ανάσες μας, όταν είδαμε το φρικτό πρόσωπο του πολέμου να μας χαμογελά κατάμουτρα. Και η ημέρα αυτή παραμένει αξέχαστη σε όσα γερόντια ακόμα ζουν και είχαν την τύχη να τη ζήσουνε live και τότε.

Ήμουν μικρό παιδί, ένα δεκάχρονο αγόρι, όταν τριγύρω όλα είχαν παραδοθεί στον μηδενισμό της εορταστικής μεγάλης αργίας και η πρωτεύουσα ήταν ωσάν πόλη νεκρή. Στον τοίχο της κουζίνας κρεμόταν το χαρτονένιο ημερολόγιο της Αγροτικής Τραπέζης, με ζωγραφιά το όμορφο κεφάλι μιας κοπέλας και ένα στάχυ. Ήταν, θυμάμαι, τότε που με τον πόλεμο επί θύραις η κυβέρνηση είχε ξεκινήσει μια πολύπλευρη καμπάνια για αυτάρκεια. Θυμάμαι πως έπρεπε να εξασφαλίζουμε την τροφή μας με ίδιες παραγωγές.

«Ξεριζώστε τα λουλούδια από τις γλάστρες και φυτέψτε πατάτες…», έλεγε το σλόγκαν της καμπάνιας και χάρη σε αυτή το ημερολόγιο, που το μοίραζαν με την οκά, έφτασε στα χέρια μας. Ο ημεροδείκτης όμως με τα μεγάλα κόκκινα γράμματα μας πληροφορούσε ότι την ημέρα εκείνη ήταν η εορτή της Παναγίας. Από το απόγευμα της παραμονής -σαν κάθε χρόνο- στον Πειραιά γινόταν το σώσε. Τα βαπόρια προς Τήνο φεύγαν κατάφορτα και οι προσκυνητές είχαν πιάσει στο καράβι τη θέση τους, την οποίαν φύλαγαν σαν τα μάτια τους, επειδή πολλοί ήσαν οι όρθιοι που την εποφθαλμιούσαν.

Κανένας δεν έκλεινε μάτι τη νύχτα της παραμονής, καθώς δεν είχαν τέλος οι ετοιμασίες. Σε σμήνη έφερναν τα καράβια τους κάθε λογής ταξιδιώτες, που κάλυπταν πληθώρα κατηγορίες. Έρχονταν οι Τηνιακοί για να γιορτάσουν ανάμεσα στους δικούς τους στην πατρίδα. Έρχονταν οι ταμένοι για να εκπληρώσουν κάποιο τάμα τους ή για να ξαπλώσουν καταγής και να περάσει από πάνω τους η Εικόνα, να κάνει το θαύμα της η Μεγαλόχαρη. Έρχονταν οι τουρίστες να απολαύσουν το λαϊκό πανηγύρι, με δύο λόγια, ερχόταν κάθε καρυδιάς καρύδι.

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα ήρθε και το εύδρομον «Έλλη», με μεγάλο σημαιοστολισμό, για να αποδώσει τιμές στην εορτάζουσα Παναγία. Έριξε άγκυρα στα ανοιχτά του λιμενοβραχίονα και το πλήρωμα ανέλαβε τα γιορτινά καθήκοντά του (σιδέρωμα μπελαμάνας, ξυρισματάκι κ.λπ.), αφού με την απόδοση τιμών κατά την περιφορά της Εικόνος συμμετείχαν ενεργά στους εορτασμούς…

Από πολύ νωρίς οι δρόμοι της Τήνου ήσαν γεμάτοι κόσμο. Στα παραλιακά καφενεδάκια δεν έβρισκες καρέκλα να καθίσεις και όλα έλαμπαν τη γιορτινή αυτή ημέρα.
Γύρω στις οκτώ το πρωί όμως τρεις φοβερές εκρήξεις συντάραξαν το νησί.
Προέρχονταν από εν καταδύσει, αγνώστου εθνικότητος, υποβρύχιο και στρέφονταν κατά της Έλλης.

Η μία τορπίλη την έπληξε φονικά στο λεβη-τοστάσιο, ενώ οι άλλες δύο, που αστόχησαν, εξερράγησαν επάνω στον λιμενοβραχίονα. Μια γριούλα που καθότανε εκεί και θαύμαζε την «Έλλη» τόσο τρόμαξε από τις εκρήξεις που τα κακάρωσε επί τόπου. Τεράστιες προσπάθειες έγιναν για να ρυμουλκηθεί στα αβαθή το σκάφος και να σωθεί, όμως τα ρυμούλκια έσπασαν και η «Έλλη» βούλιαξε μέσα στο λιμάνι.

Ο θλιβερός απολογισμός εκείνης της ημέρας ήταν ένας νεκρός υπαξιωματικός, ο ατυχής θερμαστής, που την ώρα της έκρηξης βρισκόταν δίπλα στο καζάνι, τέσσερις από το πλήρωμα εξαφανίστηκαν και 31 τραυματίστηκαν και νοσηλεύτηκαν σε αθηναϊκά νοσοκομεία.

Τα σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού, λόγω πένθους, έφεραν μεσίστιες σημαίες. Παρότι αιφνιδιάστηκε από τον τορπιλισμό, η Αθήνα δεν επέτρεψε να ματαιωθεί η εορτή, τους τραυματίες στην απόδοση τιμών τους αντικατέστησε με… χωροφύλακες και οι ταξιδιώτες έφυγαν την επομένη συνοδεία αντιτορπιλικών, με διαταγή να βυθίσουν όποιον τα παρενοχλήσει. Κάποτε υπήρχε Ελλάς…