Μ. Γκίβαλος: 21η Αυγούστου, το νέο τοπίο που πανικοβάλει τη διαπλοκή

Του
ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ
Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης
του Πανεπιστημίου Αθηνών

Στην πορεία της χώρας μας κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες υπάρχουν κρίσιμοι, ιστορικής σπουδαιότητας σταθμοί, που απέβησαν καθοριστικοί για τις μετέπειτα εξελίξεις.

– Ο πρώτος αφορά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992, που αποτέλεσε για την Ευρώπη αλλά και για τη χώρα μας τη συμβολαιογραφική πράξη της νομιμοποίησης και της αναγνώρισης της πλήρους κυριαρχίας του νεοφιλελεύθερου κοσμοειδώλου. Έκτοτε το αγοραίο νεοφιλελεύθερο πρότυπο δεν επικράτησε μόνο στο πεδίο της οργάνωσης των παραγωγικών και οικονομικών σχέσεων, αλλά επεκτάθηκε στον τρόπο θεσμικής οργάνωσης της κοινωνίας και αφού ενσωματώθηκε στη συνέχεια το πολιτικό σύστημα επικράτησε ολοκληρωτικά στο επίπεδο της κουλτούρας, του τρόπου σκέψης, ερμηνείας και νοηματοδότησης της πραγματικότητας.

– Ο δεύτερος σταθμός για τη χώρα μας συνδέεται με την ένταξη στο ευρώ, αφού το νεοφιλελεύθερο πρότυπο είχε ήδη αλώσει κρίσιμους τομείς της οικονομικής και της πολιτικής εξουσίας. Ο άκρατος ανταγωνισμός που επεβλήθη σε μία χώρα με μια ασθενή παραγωγική δομή και ένα ατελές κοινωνικό κράτος προδιέγραφε ήδη την πορεία της καταστροφής, που δεν ήταν δυνατόν να αμβλυνθεί ή να ανακοπεί από τα ψευδεπίγραφα ποσοστά της ανάπτυξης, τον καταναλωτισμό και τον υπερδανεισμό.

– Το Καστελλόριζο το 2010 αποτέλεσε το καταστροφικό πέρας αυτής της πορείας, που εξελίχθηκε στη συνέχεια σε εθνική τραγωδία. Η χώρα και ο λαός της παραδόθηκαν σιδηροδέσμιοι στη γερμανική ελίτ και στους πλέον ακραίους εκφραστές του νεοφιλελεύθερου προτύπου και της χρηματοπιστωτικής δομής. Η παραδοσιακή πολιτική τάξη, που είχε ήδη απαξιωθεί και εκφυλισθεί μέσω της ενσωμάτωσής της στις νεοφιλελεύθερες εξουσιαστικές δομές, ετράπη κατ’ ουσίαν σε φυγή, παραδίδοντας τη χώρα και την κοινωνία στην ξένη οικονομικοπολιτική κυριαρχία.

Η ιστορική σημασία της 21ης Αυγούστου
Αυτή η αναδρομή, αυτός ο αναστοχασμός πάνω στα κρίσιμα συμβάντα (που δεν επικαθορίζουν μόνο σήμερα τη ζωή και την πορεία μας, αλλά θα επηρεάσουν σημαντικά και επόμενες γενιές) μας επιτρέπει να κατανοήσουμε την ιστορική σημασία που αποκτά η έξοδός μας από τα Μνημόνια, οι θετικές προοπτικές που διανοίγονται και ταυτόχρονα οι υποχρεώσεις και τα καθήκοντα που επιβάλλονται ώστε η πατρίδα μας και ο λαός μας να προχωρήσουν χωρίς οπισθοδρομήσεις σε μια πορεία ανάπτυξης και συνεχούς προόδου.

Ασφαλώς κανένας δεν μπορεί να παραβλέψει ότι την περίοδο αυτή είναι νωπή ακόμα η εθνική τραγωδία που στοίχισε τη ζωή σε δεκάδες αθώους, γεγονός που επιβάλλει πριν από όλα τον απόλυτο σεβασμό στη μνήμη τους.

Όμως αυτός ακριβώς ο σεβασμός, η αυτογνωσία και η μετριοπάθεια απαιτούν πριν απ’ όλα γενναίες πολιτικές αποφάσεις και επιλογές, ώστε όχι μόνο να αποτραπούν στο μέλλον παρόμοιες τραγωδίες αλλά και να χαραχθεί και να υλοποιηθεί μια νέα, δημιουργική πορεία που θα θέσει νέες βάσεις για την κοινωνία και τη χώρα. Δεν επιτρέπεται να υπάρξει καμιά ανοχή σε καταστάσεις που οδήγησαν στην καταστροφή.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, η 21η Αυγούστου αποτελεί πράγματι μια ιστορική τομή, ένα σημαντικό γεγονός που έχει τη δική του αυτόνομη, αντικειμενική σπουδαιότητα. Μια σπουδαιότητα που δεν μπορεί να αποσιωπηθεί, να υποβαθμισθεί ή να αγνοηθεί εντασσόμενη στο πεδίο του κομματικού και πολιτικού ανταγωνισμού, ενός ανταγωνισμού που διεξάγεται από την πλευρά των οικονομικοπολιτικών συμφερόντων του «μαύρου μετώπου», με όρους ευτέλειας, χυδαιότητας και πλήρους ανευθυνότητας όσον αφορά την τύχη και το μέλλον της χώρας και του λαού της.

Η 21η Αυγούστου περιέχει ένα πλαίσιο προϋποθέσεων και δυνατοτήτων που πρέπει να προωθηθούν και να αξιοποιηθούν στο έπακρο.

Η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, η επαναθεμελίωση του κοινωνικού κράτους, οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και η αυτονομία του πολιτικού συστήματος, η ρήξη με το σύστημα της διαπλοκής και η διαμόρφωση ενός ισχυρού πλέγματος διαφάνειας συνιστούν άμεσες, πρώτες, απόλυτες προτεραιότητες.

Στα πέντε πρώτα χρόνια των Μνημονίων οι στόχοι αυτοί όχι μόνο δεν ετίθεντο από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας αλλά και καταστρέφονταν συστηματικά από τους κομματικούς – κυβερνητικούς διαχειριστές και εντολοδόχους των μνημονιακών προγραμμάτων και των διαπλεκομένων συμφερόντων.

Ο ιστορικός χαρακτήρας της σύγκρουσης
Μόνο κατά την τελευταία τριετία αποκαλύφθηκε ο πραγματικός χαρακτήρας της σύγκρουσης μεταξύ των συμφερόντων της ευρείας κοινωνικής πλειοψηφίας και των συμφερόντων της διαπλοκής και των δανειστών. Όμως αυτή η μείζων ιστορική σύγκρουση παρέμενε καθηλωμένη στο πλαίσιο των μνημονιακών περιορισμών και της ξένης πατρωνίας. Κι όμως στο διάστημα αυτό, παρά τις κρίσεις και τους ιστορικούς περιορισμούς, συντελέστηκαν σημαντικά βήματα. Η σταδιακή βελτίωση του κοινωνικού κράτους, το πλέγμα αλληλεγγύης προς τις ασθενέστερες ομάδες και η σύγκρουση με τη διαπλοκή αποτέλεσαν προτεραιότητες της κυβερνητικής πολιτικής, με ικανοποιητικό, τις περισσότερες φορές, βαθμό επιτυχίας.

Ποια είναι, κατά συνέπεια, η κρίσιμη πολιτική σημασία της περιόδου που διανοίγεται μετά την 21η Αυγούστου μέχρι τις εκλογές;

Το γεγονός ότι αυτή η ιστορική ρήξη και σύγκρουση με το οικονομικοπολιτικό σχήμα του «μαύρου μετώπου» είναι απόλυτα ξεκαθαρισμένη και απαλλαγμένη από κάθε φτιασίδωμα, από κάθε πρόσχημα.

Οι επόμενες εκλογές δεν θα αποτελούν μόνο μια σκληρή, μια οξύτατη αναμέτρηση και σύγκρουση με την κατάκτηση της κυβερνητικής εξουσίας, για την απόκτηση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφία. Πέρα από αυτό το, αυτονόητο, πεδίο αντιπαράθεσης, διαμορφώνονται οι ευρύτεροι κοινωνικοπολιτικοί συσχετισμοί μιας ιστορικής σύγκρουσης με καθαρά δομικό-ταξικό χαρακτήρα.

Κάποιοι κατηγορούν το ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ και τις ηγεσίες τους για πολιτική βουλιμία στην προσπάθειά τους να ερμηνεύσουν τις, ασύγγνωστης ανευθυνότητας, επιλογές και συμπεριφορές των ηγεσιών αυτών στην επιθυμία τους να επανέλθουν στην εξουσία.
Θα λέγαμε ότι αυτού του είδους η προσέγγιση είναι μάλλον επιφανειακή και ιδιαίτερα επιεικής…

Διότι τα κόμματα αυτά και οι ηγεσίες τους αποτελούν απλώς τα προκαλύμματα, τις φιγούρες ενός «θιάσου σκιών», τα νήματα των οποίων κινούν οι ολιγάρχες των ΜΜΕ, οι μεταπράτες και μιζαδόροι εργολάβοι, οι επιχειρηματίες που κοσμούν τις λίστες των φοροφυγάδων και όσων επένδυσαν όχι στη χώρα τους ή στην επιχείρησή τους, αλλά στις offshore των ανά τον κόσμο «παραδείσων».

Η διαπλοκή είναι καθεστώς
Όλοι αυτοί επιθυμούν να επιβάλλουν τη δική τους κανονικότητα… Δεν ορέγονται απλώς την κυβερνητική εξουσία αλλά επιδιώκουν την επαναφορά του καθεστώτος, των οικονομικών και εξουσιαστικών δομών που οδήγησαν τη χώρα στην καταστροφή.

Το βαθύ κράτος της διαπλοκής θέλει να επανακτήσει επίσημα τα κέντρα εξουσίας που τόσο άδοξα απώλεσε -σε έναν μεγάλο βαθμό- κατά την τελευταία τριετία.

Όλοι οι μηχανισμοί ισχύος και αναπαραγωγής του συστημικού-διαπλεκόμενου καθεστώτος έχουν αποδυναμωθεί. Τα ΜΜΕ -τηλεόραση και Τύπος- εξακολουθούν στη μεγάλη τους πλειοψηφία να ανήκουν στους ολιγάρχες του συστήματος, όμως ο προπαγανδιστικός, ευτελής -και ψευδής πολλές φορές- λόγος τους έχει απαξιωθεί. Οι τράπεζες δεν μπορούν να δώσουν πλέον δανεικά και αγύριστα με εγγύηση τον «αέρα» της διαπλοκής, ενώ οι «θεσμοί» του πελατειακού κράτους και της εξαγοράς συνειδήσεων και ψήφων αποδομούνται.

Όσο για τα τεράστια οικονομικοπολιτικά σκάνδαλα, όπως αυτά της Novartis, του ΚΕΕΛΠΝΟ ή κακουργηματικές υποθέσεις τύπου «Noor 1», όλα αυτά αποτελούν ενεργά ναρκοπέδια που απειλούν να πλήξουν καίρια και οριστικά το σύστημα του «μαύρου μετώπου»…

Μέσα στην επόμενη περίοδο συμπυκνώνονται και διαμορφώνονται οριστικά όλες οι κρίσιμες κοινωνικοπολιτικές μεταλλαγές που προέκυψαν από τη βίαιη επιβολή του νεοφιλελεύθερου προτύπου και από τη ληστρική αρπαγή του δημόσιου και κοινωνικού πλούτου. Έχει ήδη διαμορφωθεί ένα νέο ιστορικό «τοπίο» με ευοίωνες προοπτικές αλλά και με ξεκάθαρες κοινωνικές-ταξικές και ιδεολογικές-αξιακές αντιθέσεις.

Την είσοδο σ’ αυτό το νέο ιστορικό τοπίο εκφράζει, και σε συμβολικό και σε ουσιαστικό-πραγματιστικό επίπεδο, η 21η Αυγούστου, η έξοδος από τα Μνημόνια και ο περιορισμός της ξένης πατρωνίας.

Σύγκρουση κοσμοειδώλων
Η αναμέτρηση από εδώ και πέρα σ’ αυτό το νέο ιστορικό τοπίο δεν περιορίζεται σε μια κομματική και πολιτική σύγκρουση. Δεν αφορά μια, ασαφή, αντιπαράθεση μεταξύ του παλιού και του νέου, όπως συχνά διατυπώνεται.

Πρόκειται για μια στρατηγικής μορφής σύγκρουση κοσμοειδώλων, που ξεκινά από μια σαφή κοινωνική-ταξική βάση, αλλά επεκτείνεται και διαπερνά τα πλαίσια ενός ολόκληρου πολιτισμικού-δημοκρατικού οικοδομήματος, μια ιστορική σύγκρουση μεταξύ των υποστηρικτών της «κοινωνίας της ζούγκλας» και της μεγάλης δημοκρατικής-προοδευτικής πλειοψηφίας, που πιστεύει σε μια κοινωνία προόδου, αλληλεγγύης, κοινωνικής δικαιοσύνης και χειραφέτησης…

Αυτό είναι το ιστορικό δίλημμα στο οποίο θα πρέπει να απαντήσει με σαφήνεια ο ελληνικός λαός. Κι από αυτήν την απάντηση θα κριθούν πολλά, αν όχι όλα.