Ο εξωραϊσμός της Τουρκίας δεν βοηθά τα εθνικά μας συμφέροντα
-Πέσαμε στην παγίδα που μας έστησε ο Ερντογάν -Προγραμματισμένη ήταν η απαγωγή και η ομηρία των δύο στρατιωτικών μας και τώρα πανηγυρίζουμε που τους απελευθέρωσε
Το εκρηκτικό περιβάλλον που δημιούργησε η εκτός ορίων αντιπαράθεση Ουάσινγκτον – Άγκυρας, με αφορμή την πολιτική ομηρεία του πάστορα Άντρ. Μπράνσον και τις σοβαρές διαφορές σε θέματα στρατηγικής και στη Συρία και στις σχέσεις με τη Ρωσία, αποδείχθηκε ιδιαίτερα ευνοϊκό για την υπόθεση των δύο ελλήνων στρατιωτικών, που τελικά μετά από 167 ημέρες αιχμαλωσίας αποφυλακίσθηκαν και επέστρεψαν στην Ελλάδα.
Παρά τα όσα λέγονται και γράφονται, δεν ήταν τόσο η ελληνική… διπλωματική προσπάθεια που υποχρέωσε τον Τ. Ερντογάν να αλλάξει ρότα και να αποφυλακίσει αιφνιδιαστικά τους δύο στρατιωτικούς, με απόφαση της «ανεξάρτητης δικαιοσύνης», αλλά επειδή η συνέχιση κράτησής τους θα είχε μεγαλύτερο κόστος παρά κέρδος για τον τούρκο ηγέτη.
Παρ’ όλα αυτά, ούτε και αυτήν τη φορά απέφυγε η κυβέρνηση τον πειρασμό επικοινωνιακής εκμετάλλευσης μιας υπόθεσης, η οποία έπρεπε να αποτελέσει την αφετηρία βαθύτερου προβληματισμού για τους λόγους που οδήγησαν στην σύλληψη των δύο στρατιωτικών, τον σκοπό που εξυπηρέτησε αυτή η κίνηση της Τουρκίας αλλά και η παράνομη κράτησή τους από την 1η Μαρτίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η κυβέρνηση και ο ίδιος ο κ. Τσίπρας θριαμβολόγησαν για την αποφυλάκιση, στην οποία μάλιστα έδωσαν και άλλη διάσταση, θεωρώντας ότι αποτελεί ευκαιρία για… εξωραϊσμό του τουρκικού καθεστώτος. Η πρώτη δήλωση του πρωθυπουργού ήταν απολύτως προβληματική, καθώς ουσιαστικά λάμβανε υπόψη αποσπασματικά την απόφαση για αποφυλάκιση των δύο στρατιωτικών, παρακάμπτοντας ότι είχε προηγηθεί η παράνομη σύλληψη και κράτησή τους για πέντε μήνες.
«Η αποφυλάκιση των δύο ελλήνων στρατιωτικών είναι πράξη δικαιοσύνης, που θα συμβάλει στην ενίσχυση της φιλίας, της καλής γειτονίας, και της σταθερότητας στην περιοχή…», ήταν η δήλωση του κ. Τσίπρα, που κάθε άλλο παρά αποτύπωνε την πραγματικότητα των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Παυλόπουλος: Στοιχειώδης πράξη Δικαιοσύνης
Πιο ισορροπημένη και μεστή μηνυμάτων ήταν η δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλου:
«Η αποφυλάκιση και απελευθέρωση των δύο στελεχών των Ενόπλων μας Δυνάμεων, Δημήτρη Κούκλατζη και Άγγελου Μητρετώδη, αφενός συνιστά στοιχειώδη πράξη δικαιοσύνης εκ μέρους των τουρκικών αρχών. Αφετέρου, δε, δείχνει και τον δρόμο που μπορεί και πρέπει να ακολουθήσει εφεξής η Τουρκία προκειμένου να αποκατασταθεί πλήρως το κλίμα φιλίας και καλής γειτονίας με την Ελλάδα, η οποία έχει αποδείξει εμπράκτως ότι κινείται πάντοτε προς αυτήν την κατεύθυνση…».
Με τη σύλληψη των δύο στρατιωτικών η Τουρκία επέβαλε de facto αρνητικό δεδομένο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τράβηξε στον ρυθμό που ήθελε τις σχέσεις το τελευταίο πεντάμηνο. Δεν είναι δυνατόν η ελληνική πλευρά να πανηγυρίζει για την απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών και να χαρακτηρίζει την απόφαση αυτή ως, σχεδόν, ορόσημο για τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και τη σταθερότητα της περιοχής, παραγνωρίζοντας το βασικό γεγονός, που ήταν η σύλληψη και κράτηση των δύο στρατιωτικών.
Ο κ. Ερντογάν ήθελε να στείλει μήνυμα στην Ουάσινγκτον, υπό την έννοια ότι εάν εγκαταλείψει την πολιτική των απειλών, των κυρώσεων, των αντιμέτρων τότε ίσως υπάρξει ελπίδα η «ανεξάρτητη δικαιοσύνη» να φανεί πιο επιεικής προς τον αμερικανό πάστορα Άντρ. Μπράνσον, όπως έπραξε με τους δύο στρατιωτικούς.
Συγχρόνως, έχοντας βρεθεί για πρώτη φορά στη διάρκεια των 16 χρόνων που κυβερνά την Τουρκία σε τόσο δύσκολη θέση (εκτός ίσως από την απόπειρα πραξικοπήματος), είχε ανάγκη στηριγμάτων στη διεθνή κοινότητα. Και το πιο ισχυρό από αυτά είναι η ΕΕ. Καθώς οι ευρωπαϊκές τράπεζες, μεταξύ αυτών και οι γερμανικές, έχουν μεγάλη έκθεση στα τουρκικά ομόλογα, η πολιτική των κυρώσεων από τις ΗΠΑ, που απείλησε να γονατίσει την τουρκική οικονομία, προκάλεσε έντονη ανησυχία στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο. Γι’ αυτό εξάλλου υπήρξαν και οι δηλώσεις στήριξης από την Άνγκ. Μέρκελ στην τουρκική οικονομία και τα τηλεφωνήματα του κ. Ερντογάν με τη γερμανίδα καγκελάριο και τον γάλλο Πρόεδρο Εμ. Μακρόν.
Όμως στήριξη της ΕΕ ενόσω παρέμεναν στις τουρκικές φυλακές ευρωπαίοι πολίτες, μεταξύ αυτών και οι δύο έλληνες στρατιωτικοί, ήταν προφανές ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει.
Η ελληνική κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας και ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς είχαν ρίξει το βάρος τους στο να συμπεριληφθεί στα συμπεράσματα των Συνόδων Κορυφής της ΕΕ ο όρος για απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών και αυτό αποδείχθηκε εξαιρετικά χρήσιμο στους χειρισμούς που ακολούθησαν.
Εν όψει μάλιστα της επίσκεψης του Προέδρου Τ. Ερντογάν στο Βερολίνο, στα τέλη Σεπτεμβρίου, στην πρώτη συμβολική επίσκεψή του μετά από πολύμηνες εντάσεις στις σχέσεις με την Ευρώπη, σύντομα θα πρέπει να αναμένεται η απελευθέρωση και άλλων ευρωπαίων πολιτών που κρατούνται αδικαιολόγητα στις τουρκικές φυλακές.
Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι σημαντικό ρόλο στην αποφυλάκιση των δύο στρατιωτικών έπαιξε και η συνάντηση Τσίπρα – Ερντογάν στις αρχές Ιουλίου, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. Στη συνάντηση αυτή ο κ. Τσίπρας είχε απορρίψει την προσπάθεια συσχετισμού της υπόθεσης των δύο στρατιωτικών με εκείνη των οκτώ τούρκων αξιωματικών που πήραν άσυλο στην Ελλάδα με απόφαση της Δικαιοσύνης.
Το δώρο…
Ο κ. Ερντογάν όμως είχε υπαινιχθεί μετά τη συνάντηση, σε συνομιλία του με τούρκους δημοσιογράφους, ότι η ελληνική πλευρά είχε δεσμευθεί για αλλαγές στον τρόπο ανάδειξης των μουφτήδων στη Θράκη, ικανοποιώντας το πάγιο αίτημα της Τουρκίας για εκλογή τους.
Από ελληνικής πλευράς απορρίφθηκε και αυτός ο συσχετισμός, όμως δεν μπορεί να μην καταγραφεί το γεγονός ότι λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση Τσίπρα – Ερντογάν το υπουργείο Παιδείας «κατά… σύμπτωση» εισήγαγε τροπολογία με την οποία συνταξιοδοτεί υποχρεωτικώς εντός διμήνου του δύο μουφτήδες Ξάνθης και Κομοτηνής. Μετά από αυτήν τη συνταξιοδότηση θα τοποθετηθεί τοποτηρητής και κατόπιν θα πρέπει να ανοίξει η διαδικασία για εκλογή των δύο νέων μουφτήδων. Η εκλογή όμως με τα σημερινά δεδομένα προβλέπεται να γίνει όχι με καθολική ψηφοφορία, όπως απαιτεί η Τουρκία, άλλα μέσω ενός εκλεκτορικού σώματος.
Σε κάθε περίπτωση πάντως αυτήν τη στιγμή δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα ότι δεν υπήρξαν ανταλλάγματα που αφορούν τη Θράκη για την απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών. Αυτό μόνο όταν έρθει η ώρα εκλογής των νέων μουφτήδων θα μπορέσει να απαντηθεί…
Σε κάθε περίπτωση, η Αθήνα, πριν συνεχίσει τις ευχαριστίες στον Τ. Ερντογάν και τις μεγαλοστομίες για κίνηση που συμβάλλει στη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, απλώς ας αντιληφθεί ότι επρόκειτο για τεχνητό θέμα που δημιούργησε η Τουρκία και το ήρε μετά από πέντε μήνες, ενώ όλο το φάσμα των τουρκικών διεκδικήσεων και αμφισβητήσεων της εθνικής κυριαρχίας αλλά και το πλαίσιο απειλών εναντίον της Ελλάδας στο Αιγαίο και την Κύπρο παραμένει στο τραπέζι…
Η ανακούφιση από την απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών είναι δεδομένη. Αλλά ο εξωραϊσμός της Τουρκίας δεν βοηθά σε καμιά περίπτωση τα εθνικά συμφέροντα…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος