Ο επίλογος του «μακεδονικού» ζητήματος

Του
ΑΘ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ
Καθ. Πανεπιστημίου,
Ίδρυμα Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού

Στρατηγική συνεργασία και η σημασία της στα θετικά και αμφίσημα της συμφωνίας κατά τα τρία επίσημα κείμενα (ελληνιστί, σλαβομακεδονιστί και αγγλιστί).

1) Εισαγωγικά. Το «Μέρος 2» της συμφωνίας τιτλοφορείται «Ενίσχυση και εμβάθυνση της Συνεργασίας μεταξύ των Δύο Μερών» (άρθρα 9-20). Για τα θετικά και αμφίσημα της συμφωνίας στο «Μέρος 1» με τίτλο «Διευθέτηση της διαφοράς περί το όνομα, των εκκρεμών θεμάτων που σχετίζονται με αυτό και εμπέδωση σχέσεων καλής γειτονίας» (άρθρα 1-8) η έρευνά μας στα άρθρα της εφημερίδας «ΤΟ ΠΑΡΟΝ» στις 15/7 και 22/7. Εδώ ο λόγος για τη στρατηγική συνεργασία και τη σημασία της στα θετικά και αμφίσημα, έχοντας υπ’ όψιν μας και τα τρία κείμενα της συμφωνίας, το ελληνικό, το σλαβομακεδονικό και το αγγλικό.

2) Ανάλυση: α. Ονομασίες -ορολογίες- στρατηγικής συνεργασίας.

1. Αυτές είναι: «Στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ των μερών» (στον τίτλο της συμφωνίας), «εταιρική σχέση συνεργασίας», «μια στρατηγική εταιρική σχέση» (στο προοίμιο), «Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας» (άρθρο 8.5), «η στρατηγική συνεργασία» (άρθρο 9.1), «συνεκτικό Σχέδιο Δράσης» (άρθρο 9.1-2), «αναβαθμίσεις», «χωρίς καθυστέρηση», γραφείων ή πρεσβείες και γενικά προξενεία στις δύο πρωτεύουσες και στις πόλεις Θεσσαλονίκη και Μπίτολα, αντιστοίχως (άρθρο 10.1-2), «Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) των κυβερνήσεων, με επικεφαλής τους πρωθυπουργούς».

2. Επιπλέον, «επαφές μεταξύ των πολιτών (people to people)…» (άρθρο 12.4), «επαφές μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών, των θεσμών και των τοπικών αρχών και συνεργατικές δράσεις και ανταλλαγές των νέων και των φοιτητών» (άρθρο 12.5), «Κοινή Υπουργική Επιτροπή (ΚΥΕ) για καλύτερη δυνατή συνεργασία στους τομείς της οικονομικής εταιρικής σχέσης, περιλαμβανομένης της οργάνωσης μεικτών επιχειρηματικών fora» και της «ενθάρρυνσης της στενότερης δυνατής επικοινωνίας μεταξύ των εμπορικών επιμελητηρίων» (άρθρο 14.9), «ίδρυση σχετικού μηχανισμού για συνδρομή στην πρόληψη και διαχείριση φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών και στην ανακούφιση από τις συνέπειες των καταστροφών, ειδικότερα στην πυρόσβεση» (άρθρο 16.2).

β. «Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) των κυβερνήσεων, με επικεφαλής τους πρωθυπουργούς» (άρθρο 12.2-3).

1. Το νέο αυτό θεσμικό όργανο θα επιλαμβάνεται θεμάτων αφ’ υψηλού τελικά της «στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των μερών» (στον τίτλο της συμφωνίας) και θα λειτουργεί δύο φορές τον χρόνο «ως το αρμόδιο όργανο για τη σωστή και αποτελεσματική εφαρμογή αυτής της συμφωνίας» και για «να αντιμετωπίζει όλα τα ζητήματα που τυχόν προκύψουν κατά την εφαρμογή της παρούσας συμφωνίας και του απορρέοντος εξ αυτής σχεδίου δράσης, με στόχο την επίλυσή τους» (άρθρο 12.2-3).

2. Είναι το πολύ θετικό αλλά και κρίσιμο τμήμα του «Μέρους 2» της συμφωνίας. Οι κυβερνήσεις όμως έρχονται και παρέρχονται. Για να υπάρχει συνέχεια και συνέπεια στην πορεία των εφαρμογών για αντιμετώπιση «όλων των ζητημάτων» και «με στόχο την επίλυσή τους» απαιτείται μόνιμη γραμματεία – διπλωματία στο ΥΠΕΞ για τον συνεχή συντονισμό του όλου έργου του νέου αυτού θεσμικού οργάνου, τουλάχιστον στην πρώτη πενταετία των αναγκαίων εφαρμογών της συμφωνίας.

3. Ασφαλώς το σχέδιο δράσης, με στόχο την επίλυση ζητημάτων, θα προβλέψει κάτι τέτοιο. Εδώ ο ρόλος των νέων πρεσβειών και νέων γενικών προξενείων στην Αθήνα και στα Σκόπια και στην Θεσσαλονίκη και στα Μπίτολα (σλαβική μετάφραση του ελληνικού όρου Μοναστήρι είναι η ονομασία Μπίτολα) θα είναι καταλυτικός, άσχετα από κυβερνητικές αλλαγές. Μακάρι δε όλος αυτός ο μόνιμος συντονισμός να είναι διακομματικής συνεννόησης, επειδή το ζήτημα είναι κατ’ εξοχήν εθνικό ζήτημα, πέρα από κόμματα και κυβερνήσεις.

4. Σ’ αυτό το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας των κυβερνήσεων με επικεφαλής τους πρωθυπουργούς θα διαπιστώνεται η πρόοδος στην εφαρμογή των θετικών και στη διαλεύκανση των αμφίσημων του κρίσιμου «Μέρους 1» της συμφωνίας. Αυτά θα συνεξετάζονται «για τη σωστή και αποτελεσματική εφαρμογή της συμφωνίας» και για την «αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων που τυχόν θα προκύψουν κατά την εφαρμογή της παρούσας συμφωνίας». Φυσικά, το έργο αυτό θα συντελείται στη βάση των επισήμων κειμένων της συμφωνίας, ελληνικού – σλαβομακεδονικού – αγγλικού. 5) Εδώ ανακύπτει το ζήτημα των ορολογιών, που προκαλούν ανησυχίες, λόγω ευαισθησιών αλλά και αντικειμενικών ιστορικών και σημερινών δεδομένων. Π.χ., απαιτείται αντικειμενική αποσαφήνιση του όρου «ιθαγένεια» ως «υπηκοότητα». Το επίσημο ελληνικό και σλαβομακεδονικό κείμενο αναπέμπει επακριβώς στην «ιθαγένεια» ως «υπηκοότητα». Για το ελληνικό είπαμε τα σχετικά στο άρθρο μας στο «ΠΑΡΟΝ» στις 22/7. Ειδικότερα, το σλαβικό κείμενο χρησιμοποιεί τον ακριβή σωστό όρο «Drzavjianstroto» (υπηκοότητα σε κράτος – πολιτεία). Έτσι είναι στα βουλγαρικά και στα σλαβομακεδονικά, «Drzavljanstro» στα σερβικά, κροατικά κ.λπ. Από την κοινή σλαβική ρίζα Drzava = κράτος – πολιτεία.

Στην περίπτωσή μας αναπέμπει στη «Republika Severna Makedonija», σαφούς γραφικού προσδιορισμού. 6) Το αγγλικό επίσημο κείμενο της συμφωνίας, λανθασμένα -αν όχι σκόπιμα-, αναπέμπει στην εθνικότητα. Γράφει: «The Nationality» (άρθρο 3.Β). Αν ο ερευνητής ρίξει μια ματιά, π.χ., στη «Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια», πολύτιμο έργο κύρους σε ακριβή ελληνική καθαρεύουσα γλώσσα, στον τόμο 11, σελ. 474, θα διαπιστώσει την ταυτότητα των όρων «ιθαγένεια» προς το αγγλικό «citizenship» και όχι «national city». Επί λέξει: «Ιθαγένεια (citizenship). Η ιδιότης του προσώπου ως πολίτου πολιτείας τινός». Ποια κείμενα ανταλλάγησαν στις Πρέσπες; Στη διεθνή κοινότητα προσβάσιμο -εύλογα- και έγκυρο είναι και το αγγλικό κείμενο. Ως προς τη «μακεδονική» επίσημη γλώσσα του κράτους τα πράγματα είναι σαφή. Είναι σλαβική γλώσσα, κατά την επίσημη της συμφωνίας ερμηνεία. Οφείλει, επομένως, να δηλώνεται ως «σλαβομακεδονική» για άρση ανησυχιών.

γ. Επαφές: «People to people, της κοινωνίας των πολιτών», με «ανταλλαγές νέων και φοιτητών και τουριστικές ανταλλαγές»… στους τομείς του «εναλλακτικού τουρισμού» και μάλιστα «του πολιτιστικού, θρησκευτικού τουρισμού» (άρθρα 14.4, 5.8). 1. Η εμβάθυνση στις «τουριστικές ανταλλαγές» (άρθρα 14.9 και 16.2), πέραν των άλλων «της οικονομικής εταιρικής σχέσης» (αρθρ. 14.1-7,9), «εκπαίδευσης, επιστήμης, πολιτισμού, έρευνας» κ.λπ. (άρθρο 15.1-4), θα αμβλύνει υποκειμενικούς συναισθηματισμούς και γεωπολιτικές αγκυλώσεις 100ετίας. Το κράτος, πολυεθνικό και πολυμειονοτικό, με τα επίσημα, τα σημερινά, διεθνή σύνορά του, θα λειτουργεί ως το κεντρικό σημείο πάσης αναφοράς και συνεκτικότητος, πλησίον και εντός της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Περιθώρια αλυτρωτισμών θα είναι σχεδόν ανύπαρκτα (βλέπε θετικά συμφωνίας στο πρώτο άρθρο μας στην εφημερίδα «ΤΟ ΠΑΡΟΝ», 15/7).

2) Επιμένουμε στον πολιτιστικό, θρησκευτικό τουρισμό, λόγω ειδικότητος σε θέματα θρησκευτικής θεωρίας και πολιτικής. Εδώ υπάρχει πεδίο ευρύ. Με την αποκατάσταση της εκκλησιαστικής κοινότητας στην Ορθόδοξη Εκκλησία του κράτους θα ευοδωθεί ο θρησκευτικός τουρισμός. Η Εκκλησία της Ελλάδος είναι εξειδικευμένη θεσμικά στα θέματα (Θεσσαλονίκη – Άγιος Όρος – Βέροια – Καβάλα – Αμφίπολη – Πέλλα – Βεργίνα – Αχρίδα – Μοναστήρι (Μπίτολα) – Κρούσοβο, Βελέσα, Στρώμνιτσα, στα βήματα Μ. Αλεξάνδρου – Αποστόλου Παύλου – Κυρίλλου και Μεθοδίου, είναι ιεροί τόποι ιστορικού – θρησκευτικού τουρισμού). Το γεγονός θα καλύψει ουσιώδες κενό, ευάλωτο σήμερα στο νεοθωμανικό τόξο, φιδοειδές στη Χερσόνησο του Αίμου στη Νοτιανατολική Ευρώπη. Εδώ ο κόσμος της Ορθοδοξίας (70% των κατοίκων) είναι κυρίαρχα οργανωμένη πνευματική δύναμη.

Το επόμενο, τελευταίο, άρθρο θα τιτλοφορείται «Ο επίλογος του ‘‘μακεδονικού’’ ζητήματος. Συμπερασματικές αξιολογικές κρίσεις και εκτιμήσεις».