Χρ. ΜΠΟΤΖΙΟΣ: Θερινές πυρκαγιές – Διοικητικές αδυναμίες και ανεπάρκειες – Η τραγωδία της 23ης Ιουλίου

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

-Οι πυρκαγιές των θερινών μηνών – Η τραγωδία της 23ης Ιουλίου

Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθώ, αν και δεν είναι του άμεσου γνωστικού ενδιαφέροντός μου, με το θέμα των θερινών πυρκαγιών, στη μνήμη και των αθώων θυμάτων της ζοφερής ημέρας της 23ης Ιουλίου. Είχα την τύχη να έλθω να κατοικήσω σε μία από τις πιο πράσινες και ίσως τον μοναδικό πλέον πνεύμονα πρασίνου της Αττικής, τον Διόνυσο.

Δεν αποτελεί υπερβολή ότι οι κάτοικοι της περιοχής ζούμε κάθε καλοκαίρι με τον εφιάλτη των πυρκαγιών, για να αισθανθούμε ανακούφιση μόνο με την έναρξη της φθινοπωρινής περιόδου και τις πρώτες βροχές, λέγοντας ότι «και εφέτος τη γλιτώσαμε».

Η τοπική αυτοδιοίκηση έχει αποδει­χθεί διαχρονικά, ίσως με κάποιες εξαιρέσεις, ανίκανη να αντιληφθεί ότι η καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος των πυρκαγιών δεν είναι η καταστολή αλλά η πρόληψη, που συνίσταται στη λήψη των κατάλληλων μέτρων, έγκαιρα και αποφασιστικά, που μπορούν να συντελέσουν σε υψηλό βαθμό στην αποτροπή των συναφών κινδύνων.

Μια απλή επίσκεψη στον Διόνυσο είναι ικανή να πείσει τον επισκέπτη ότι η πρόληψη βρίσκεται σε μηδενικό, σχεδόν, επίπεδο. Πολλοί κοινόχρηστοι χώροι (δημοτικοί), όπως και ιδιωτικοί (οικόπεδα), θυμίζουν άγρια φύση. Τα κλαδιά των πεύκων, δέντρο-σύμβολο του πεντελικού χώρου, να κρέμονται στο έδαφος και τα ξερά αγριόχορτα, άριστο προσάναμμα για τις πυρκαγιές, να δυσκολεύουν τη διάβαση, για να εξαφανιστούν με τις βροχές και τα χιόνια του χειμώνα.

Στο ερώτημα των πολιτών «γιατί η Δημοτική Αρχή δεν λαμβάνει τα προσήκοντα μέτρα», οι απαντήσεις ούτε πειστικές είναι ούτε υπεύθυνες. Απλά γραφειοκρατικές, που δεν ανταποκρίνονται στη σοβαρότητα των καταστάσεων. Ορισμένοι δημοτικοί άρχοντες προσπαθούν να δικαιολογήσουν τη δυσλειτουργία των υπηρεσιών του Δήμου καταγγέλλοντας τον… Καλλικράτη! Υποστηρίζουν ότι με τη συνένωση των μικρών δήμων και κοινοτήτων χάθηκε η αμεσότητα επικοινωνίας με τους πολίτες και ο ευρύτερος πληθυσμιακά και σε έκταση δήμος κατέστη περισσότερο γραφειοκρατικός.

Βέβαια, αν τους αντιπαραθέσεις ότι το Παρίσι, μία πόλη 12 εκατομμυρίων κατοίκων, όπως και η Ρώμη και η Μαδρίτη, των πέντε εκατομμυρίων αντίστοιχα, έχουν μόνο έναν δήμαρχο, ενώ η περιοχή της ελληνικής πρωτευούσης 53 (!), αποφεύγουν να σχολιάσουν.

Ομολογώ ότι δεν είμαι γνώστης του θεσμού και της λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης, των δυνατοτήτων και των περιορισμών της. Διάχυτη όμως είναι η εντύπωση σε πολλούς πολίτες και δημότες ότι σε πολλές πράξεις ή παραλείψεις τους υπεισέρχεται η μικροπολιτική και η αποφυγή διαχωρισμού του ιδιωτικού από το γενικό καλό.

Η ανεπάρκεια των κρατικών ή δημοτικών αρχών να ανταποκριθούν, για υποκειμενικούς ή αντικειμενικούς λόγους, στην προστασία του πολίτη είναι μία από τις βασικές κακοδαιμονίες του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Τίποτα, σχεδόν, δεν σχεδιάζεται με προοπτική και βάθος χρόνου. Αν υπήρχε ο κατάλληλος σχεδιασμός δρόμων, εξόδων και πρόσβασης προς τη θάλασσα, κ.λπ., σίγουρα δεν θα θρηνούσαμε σήμερα τόσα θύματα.

Η επίρριψη ευθυνών σε κάποιον ή κάποιους από τους σημερινούς ή χθεσινούς αξιωματούχους ωφελεί μόνο προς μάθηση και αποφυγή διάπραξης των ίδιων λαθών στο μέλλον.

Το δεύτερο σκέλος σε ό,τι αφορά τις πυρκαγιές και την α­ντιμετώπισή τους είναι η ελάχιστη ή καθόλου εμπλοκή των πολιτών, οι οποίοι παραμένουν, κατά κανόνα, απλοί θεατές. Άλλοτε τις πυρκαγιές τις έσβηναν οι ίδιοι οι πολίτες και το κάλεσμα ήταν οι καμπάνες των εκκλησιών των γύρω περιοχών. Ούτε πυροσβεστικές υπηρεσίες υπήρχαν, ούτε ελικόπτερα, ούτε Canadair και συναφή μέσα. Ασφαλώς, οι εθελοντές δεν λείπουν και σήμερα.

Πρόκειται, συνήθως, για νέους που πρόθυμα και με αυταπάρνηση προσφέρονται και βοηθάνε στο έργο της πυρόσβεσης. Θα μπορούσαν όμως να προσφέρουν και άλλοι πολίτες και μάλιστα προληπτικά, αν οι δήμοι και οι κοινότητες πρόβαιναν σε σχετικές εκκλήσεις. Οι εξωραϊστικοί και φυσιολατρικοί σύλλογοι υπάρχουν μόνο για αποκριάτικες, ως λέγεται, εκδηλώσεις. Είναι, συνήθως, ολιγομελείς τοπικές οργανώσεις, ένα είδος κλειστών clubs.

Η τρίτη διάσταση των θερινών πυρκαγιών έχει να κάνει με αυτούς που -εγκληματικά- τις προκαλούν, είτε από δόλο είτε από ασυγχώρητη αμέλεια. Μέχρι στιγμής δεν έχουν γίνει γνωστοί οι λόγοι και δεν έχουν αποδοθεί ευθύνες για την πρόκληση των πυρκαγιών σε Αττική (Κινέτα – Γεράνεια Όρη, Μάτι), και Κρήτη. Αν, δηλαδή, ήταν έργο ε­μπρηστών ή προκλήθηκαν από αμέλεια ή εξαιτίας ακραίων καιρικών συνθηκών. Δεν είναι, επίσης, γνωστό αν είχαν γίνει και με ποια μέσα οι δέουσες εκκλήσεις προς τους πολίτες των γύρω περιοχών. Προφανώς οι έρευνες της Αστυνομίας θα στραφούν προς κάθε κατεύθυνση, π.χ. και σε ξένα κακοποιά στοιχεία.

Είναι οι πυρκαγιές μόνο ελληνικό φαινόμενο; Ασφαλώς όχι. Πυρκαγιές μεγάλης έκτασης είχαν ξεσπάσει τον περασμένο χρόνο και στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, τις ΗΠΑ, στην Αυστραλία ακόμη και σε χώρες της Σκανδιναβίας. Η διαφορά σε σύγκριση με την Ελλάδα συνίσταται στο ότι για τις περισσότερες χώρες αποτελούν εξαίρεση, ενώ για τη χώρα μας τον κανόνα. Και δεν φταίνε μόνο οι κλιματικές συνθήκες. Επιπλέον, στις περισσότερες από τις παραπάνω χώρες τα δάση ανανεώνονται γρήγορα ενώ στη χώρα μας, με τα παρατεταμένα άνυδρα διαστήματα που παρατηρούνται κάθε χρόνο, απαιτούνται δεκαετίες.

Προέχει όμως πάντοτε η ανθρώπινη ζωή. Ελπίζουμε και ευχόμαστε η πικρή εμπειρία της 23ης Ιουλίου να είναι και η τελευταία και ότι θα χρησιμεύσει στη μελέτη των κακώς κειμένων, προς αποφυγή επανάληψης παρόμοιων φαινομένων στο μέλλον. Οι Ρωμαίοι, που ήσαν ένας πρακτικός λαός, πήραν πολλά από τους Έλληνες, όχι όμως και τη φλυαρία τους, έλεγαν «Repetitio mater studiorum est» («η επανάληψη είναι μητέρα της μάθησης»).

Λυπάμαι ειλικρινά που τα θλιβερά γεγονότα της περασμένης Δευτέρας συνέβησαν επί υπουργίας του κ. Νίκου Τόσκα, στρατηγού ε.α., ενός σεμνού και άοκνου κυβερνητικού στελέχους, που φέρει το βάρος τεσσάρων, άκρως απαιτητικών χαρτοφυλακίων, όπως η προστασία του πολίτη (Αστυνομία), η Πυροσβεστική Υπηρεσία, η ΕΥΠ και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Τι να πρωτοπρολάβει;