Ο αέρας μύριζε θάνατο…
Του
ΝΙΚΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ
Μαύρη γη όλη η περιοχή
Στο ίδιο έργο θεατές. Κάθε χρόνο, κάθε καλοκαίρι. Από την Ηλεία στην Πάρνηθα, από την Πάτρα στην Πεντέλη, από την Πεντέλη στον Κάλαμο, από τον Κάλαμο στην Κινέτα, στο Μάτι, στη Ραφήνα. Θλιβεροί θεατές ενός δράματος χωρίς τέλος, μιας τραγωδίας σύγχρονης, αλλά πιο τραγικής από τις αρχαίες. Γιατί οι αρχαίες είχαν το έλεος και τον φόβο στο τέλος. Οι σύγχρονες έχουν μόνο θρήνο και τρόμο. Και δεν έχουν τελειωμό…
Όποιος βρεθεί τις τελευταίες μέρες στη Ραφήνα, το Μάτι, τη Νέα Μάκρη θα δει τι σημαίνει καταστροφή. Την απόλυτη φρίκη. Ο αέρας μυρίζει θάνατο. Τα ερείπια των καμένων σπιτιών φαίνονται σαν φαντάσματα που ζητάνε δικαίωση, που περιμένουν απαντήσεις στα αμείλικτα ερωτήματα που άφησε πίσω της η φωτιά. Όλη η γη είναι μαύρη. Δέντρα καμένα. Κολόνες με τα καλώδια της ΔΕΗ παρανάλωμα. Σπίτια μισογκρεμισμένα.
Μας αφήσατε να καούμε σαν τα ποντίκια
Οι κάτοικοι, όσοι απέμειναν στα αποκαΐδια, γεμάτοι οργή και πόνο έλεγαν ότι άφησαν τόσους ανθρώπους αβοήθητους να καούν σαν τα ποντίκια. Ότι τα εναέρια μέσα πήγαν δύο ώρες μετά την εκδήλωση της φωτιάς και οι επίγειες δυνάμεις έμοιαζαν χαμένες, σαν να μην ήξεραν τι να κάνουν, πού να επιχειρήσουν.
Παρακαλούσαν να βρέξει για να πάρει το νερό τις στάχτες και να μη βλέπουν τη μαυρίλα. Αρκετή -έλεγαν- έχουν στην ψυχή τους. Δεν θέλουν κι άλλη στα μάτια τους… Η Κόλαση του Δάντη δεν θα ήταν διαφορετική από την εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η Ανατολική Αττική.
Σύμφωνα με τον δήμαρχο Ραφήνας Ευάγγελο Μπουρνούς, 2.500 σπίτια είναι εντελώς κατεστραμμένα. Άλλα τόσα είναι ακατοίκητα, αλλά επισκευάζονται. Μπορούν δηλαδή να ξανακατοικηθούν. Περίπου 1.000 σπίτια, επίσης, κατοικούνται, αλλά έχουν υποστεί φθορές από τη φωτιά, ενώ όλες οι πλαγιές μέχρι την Πεντέλη, που ήταν κατάφυτες, τώρα είναι κρανίου τόπος. Επίσης γύρω στα 1.300 αυτοκίνητα είναι καμένα.
Ενώ όμως κάποιοι μιλάνε για την απόλυτη καταστροφή, οι τοπικοί παράγοντες στη Ραφήνα λένε ότι είμαστε τυχεροί που η φωτιά ξέσπασε τη Δευτέρα και όχι το Σαββατοκύριακο, γιατί τότε οι νεκροί θα ήταν εκατοντάδες, αφού όλη η Αθήνα πηγαίνει για μπάνιο στη Λούτσα, το Ζούμπερι και τον Άγιο Ανδρέα, τα αυτοκίνητα στις περιοχές αυτές είναι δέκα φορές περισσότερα από τις καθημερινές και η λεωφόρος Μαραθώνος πήζει από την κίνηση.
Αμείλικτα τα ερωτήματα και τα «Γιατί, γιατί…»
Με δεδομένο λοιπόν ότι όλοι θα έτρεχαν να φύγουν με τα ΙΧ τους, θα φράκαραν στη Μαραθώνος και θα καίγονταν ζωντανοί. Από το κακό, δηλαδή, υπάρχει και το χειρότερο. Και αυτό φοβούνται τώρα όλοι στην Ανατολική Αττική, αφού αν ξεσπάσει καμιά ισχυρή καταιγίδα, όπως τον Ιούνιο, οι πλημμύρες θα… αποτελειώσουν το… έργο της φωτιάς!
Αμείλικτα τα ερωτήματα
Ας γυρίσουμε όμως στις φωτιές. Εκείνο που έλεγαν όλοι στις πληγείσες περιοχές είναι πως ενώ κάθε χρόνο έχουμε τα ίδια, δεν έχει ληφθεί καμιά πρόνοια, κανένα μέτρο πρόληψης για να μην επαναληφθεί το κακό. Όπως έλεγαν έμπειροι αυτοδιοικητικοί παράγοντες, ο προσανατολισμός του κράτους στο θέμα των πυρκαγιών δεν είναι σωστός. Αντί να δίδονται χρήματα για την καταστολή, να δίδονται για την πρόληψη των πυρκαγιών. Όταν η φωτιά ανάψει και απλωθεί, αν φυσάει έστω και ελάχιστα, δύσκολα μαζεύεται. Αν όμως την προλάβεις στην αρχή, την έσβησες!
Όλα κι όλα πέντε βήματα αποτελούν αυτό που λέμε πρόληψη:
1) Αποψίλωση δασικών εκτάσεων.
2) Διάνοιξη δασικών δρόμων.
3) Φύλαξη.
4) Πυκνό δίκτυο υδατοδεξαμενών 10-20 χιλιάδων κυβικών.
5) Αντιπυρικές ζώνες.
Στην Κινέτα δεν υπήρχαν ούτε πυροσβεστικοί κρουνοί για να γεμίζουν νερό τα πυροσβεστικά οχήματα και τα βυτιοφόρα! Πέρσι, όταν ο ΠΕΣΥΔΑΠ υπέβαλε αίτημα να εγκαταστήσει στο όρος Αιγάλεω υδατοδεξαμενή 24.000 κυβικών, το Δασαρχείο το απέρριψε. Όμως αν υπήρχε μια τέτοια στα Γεράνεια, τα δύο ελικόπτερα που επιχειρούσαν θα ήταν μόνιμα πάνω από τη φωτιά και θα της έριχναν νερό. Γιατί το κάθε ελικόπτερο παίρνει 800 κυβικά. Θα έκαναν, δηλαδή, 20 ρίψεις το καθένα ανά τρία λεπτά.
Δηλαδή σε μια ώρα θα είχαν πέσει 24.000 κυβικά νερού στη φωτιά και θα την είχαν «σκοτώσει»… Για να πάνε στη θάλασσα και να έρθουν χρειάζονταν 30 λεπτά. Δηλαδή έκαναν δύο ρίψεις την ώρα. Πού 2 και πού 20… Γι’ αυτό μιλάμε για δίκτυο υδατοδεξαμενών. Σαν αυτή που «έκοψε» το Δασαρχείο στο Αιγάλεω…
Πρόληψη δεν έχουμε. Δυστυχώς, όμως, δεν έχουμε ούτε καταστολή. Ας δούμε γιατί. Στις 21 Ιουνίου συζητήθηκε στη Βουλή ερώτηση του βουλευτή της ΝΔ Κ. Κατσαφάδου, που ζητούσε ενημέρωση για το πού βρίσκεται ο βαθμός αντιπυρικής ετοιμότητας της χώρας εν όψει θέρους. Η ερώτηση κατατέθηκε αρχές Μαρτίου, αλλά συζητήθηκε τέλος Ιουνίου. Όταν είχε ήδη μπει το καλοκαίρι…
Όπως αποκαλύφθηκε στη συζήτηση, λειτουργούσαν μόλις ΔΥΟ Καναντέρ από τα πέντε που έχει διαθέσιμα η χώρα. Μετά τις φωτιές στον Κάλαμο, πέρυσι, ο πρωθυπουργός είχε πει ότι θα στείλει 11 κινητήρες από τα Καναντέρ που ήταν παροπλισμένα για επισκευή στις ΗΠΑ. Στις 21 Ιουνίου είχαν επιστρέψει έτοιμοι μόνο οι δύο και τώρα συναρμολογούνται στα αεροπλάνα. Η σύμβαση για την ενοικίαση ελικοπτέρων υπεγράφη στις 20 Ιουνίου.
Το Πυροσβεστικό Σώμα διαθέτει πέντε ελικόπτερα, από τα οποία επιχειρούν τα τρία, γιατί δεν διαθέτει πιλότους για τα υπόλοιπα! Μετά τη συζήτηση της ερώτησης έγινε η προκήρυξη για πρόσληψη κι άλλων. Τα πυροσβεστικά οχήματα έχουν συμπληρώσει 25ετία επιχειρησιακής ζωής και σε συνθήκες πίεσης χαλάνε. Πάντως φέτος, μετά από χρόνια, δόθηκαν στους πυροσβέστες νέες αντιπυρικές στολές…
Φαίνεται όμως ότι οι επίγειες δυνάμεις ήταν ανεπαρκείς. Και με ανέμους τέτοιας έντασης, που έφθαναν τα εννιά και δέκα μποφόρ, ήταν αδύνατον να αντιδράσουν. Μόνο από αέρος μπορούσε να γίνει κάτι, αλλά δεν έγινε. Τα Μέσα που διατέθηκαν ήταν εξαιρετικά λίγα. Και άργησε απελπιστικά η έκκληση για διεθνή βοήθεια.
Όταν περιμένεις θυελλώδεις ανέμους και αρχίζει μια φωτιά που δεν μπορείς να την ελέγξεις, ζητάς αμέσως βοήθεια. Όχι όταν έχουν καεί 2.500 σπίτια και έχεις 100 περίπου νεκρούς… (Οι τοπικοί παράγοντες μιλάνε για 120-150). Γιατί η κλήση για διεθνή βοήθεια έγινε 11 ώρες μετά την εκδήλωση της φωτιάς και ενώ φυσούσαν θυελλώδεις άνεμοι και φαινόταν καθαρά ότι τα εναέρια μέσα δεν επαρκούσαν;
Όταν ξέσπασε η νέα φωτιά στον Νέο Βουτζά φάνηκε η γύμνια του κρατικού μηχανισμού στον τομέα της πολιτικής προστασίας. Κανένα σχέδιο, καμιά υποδομή, κανένας συντονισμός. Ο καθένας έκανε του κεφαλιού του, είτε είχε γνώσεις είτε όχι. Και οδηγήθηκε ο κόσμος στον γκρεμό στο Μάτι, που έγινε… Ζάλογγος για δεκάδες αθώους… Ο δήμαρχος Ραφήνας λέει ότι κανένας δεν του είπε να εκκενώσει το Μάτι.
Άλλες πληροφορίες όμως αναφέρουν ότι δύο φορές του υποδείχθηκε να εκκενωθεί η περιοχή και δεν το έκανε.
Από την άλλη, φάνηκε ότι δεν υπήρχε συντονισμός μεταξύ Πυροσβεστικής και Αστυνομίας. Κανένας δεν είπε στους αστυνομικούς σε ποια κατεύθυνση να οδηγούν τον κόσμο, ποιοι δρόμοι ήταν ασφαλείς κ.λπ. Οι δε πυροσβέστες δεν είχαν προνοήσει να αποκλείσουν τη Μαραθώνος για να κάνουν αντιπυρική ζώνη και η φωτιά τους έφυγε και πήγε στην παραλία.
Ερωτηματικά προκύπτουν και από το γεγονός ότι δεν υπήρξε καμιά καταστροφή πυροσβεστικού οχήματος, δεν τραυματίστηκε κανένας πυροσβέστης, σε μια φωτιά που σκότωσε πάνω από 100 ανθρώπους.
Δεν μπόρεσαν, άραγε, να «μπουν» στη φωτιά ή δεν είχαν τρόπο να την αντιμετωπίσουν και υποχώρησαν; Και να φαντασθεί κανείς ότι όλος αυτός ο όλεθρος, όλοι αυτοί οι θάνατοι συνέβησαν την πρώτη ημέρα αυτού του καλοκαιριού που ήταν σε «κόκκινο συναγερμό» για τον κίνδυνο πυρκαγιάς η Αττική! Που υποτίθεται είχαν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα…
Και κάτι τελευταίο: Κάθε χρόνο οι περιφέρειες δίνουν στους δήμους αρκετά κονδύλια για να κάνουν αντιπυρικά έργα. Έχει γίνει ποτέ έλεγχος από κάποια αρμόδια αρχή για να διαπιστωθεί αν τα χρήματα αυτά διατέθηκαν για τον σκοπό που δόθηκαν; Αν έγιναν κάποια έργα;
Ό,τι και να πει κανείς τώρα είναι κατόπιν… εορτής. Τέτοιες ώρες, τέτοια λόγια… Το ζητούμενο είναι αν η τωρινή τραγωδία θα γίνει μάθημα στους αρμόδιους για να μην επαναληφθεί. Κάτι βέβαια που ακούγεται πάντα μετά από παρόμοιες καταστροφές, αλλά ποτέ δεν εφαρμόζεται.
Ας ελπίσουμε ότι το σοκ που προκάλεσε η εκατόμβη των θυμάτων τούτη τη φορά θα κάνει κάποιους να αλλάξουν μυαλά.