Π. Νεάρχου: Η συστηματική απαξίωση των Ελληνορωσικών σχέσεων
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
Η απέλαση Ρώσων διπλωματών από την Αθήνα δείχνει σε ποιο σημείο έχουν φθάσει οι Ελληνορωσικές σχέσεις. Η πορεία χειροτερεύσεως των Ελληνορωσικών σχέσεων άρχισε από τον Γιώργο Παπανδρέου, την επαύριο της διαδοχής του Κώστα Καραμανλή.
Η θητεία του τελευταίου δαιμονοποιήθηκε για τις σχέσεις που ανέπτυξε με τον Πρόεδρο Πούτιν: Πρώτον, για τον περίφημο αγωγό αερίου South Stream. Δεύτερον, για τις συμφωνίες συνεργασίας στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας, με επίκεντρο την παραγωγή από την ΕΛΒΟ, με Ρωσική συνεργασία, του Τεθωρακισμένου Οχήματος Μάχης (ΤΟΜΑ) BMP-3.
Οι αποκαλύψεις για τα σχέδια δολοφονίας του πρώην πρωθυπουργού περιθωριοποιήθηκαν και έγινε προσπάθεια να απαξιωθούν ως αβάσιμα και αναξιόπιστα. Στο ίδιο πνεύμα, η πολιτική Καραμανλή για συνεργασία με τη Ρωσία ανεδείχθη σε παράδειγμα προς αποφυγήν, λόγω των Αμερικανικών αντιδράσεων. Στον χρόνο που διέρρευσε, ο South Stream αντικαταστάθηκε από τον αγωγό TAP και από τον Turkish Stream. Για τον αγωγό ΤΑΡ, η νέα Ιταλική κυβέρνηση εκφράζει έντονο σκεπτικισμό και εξετάζει σοβαρά να ακυρώσει την επέκτασή του προς την Ιταλία.
Οι επιφυλάξεις της απορρέουν από το γεγονός ότι το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ, από το οποίο τροφοδοτείται ο αγωγός, είναι περιορισμένων δυνατοτήτων. Δεν ανταποκρίνεται στις στρατηγικές ανάγκες της Ιταλίας, η οποία θέλει άφθονο και φθηνό αέριο για τη βιομηχανία της. Η Ιταλία ζηλεύει τη Γερμανία, που έχει πρόσβαση, με τον αγωγό Nord Stream 1, σε άφθονο και φθηνό Ρωσικό αέριο. Για να ενισχύσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και την αυτονομία της η Γερμανία κατασκευάζει και δεύτερο, παρόμοιο αγωγό, παρά τις έντονες Αμερικανικές αντιδράσεις και τις καταγγελίες Τραμπ ότι η Γερμανία μετατρέπεται σε ενεργειακό «όμηρο» της Ρωσίας.
Η Ιταλία σκέπτεται επομένως σοβαρά να επαναφέρει την ιδέα του South Stream, που έγινε Turkish Stream. Λαμβάνει επίσης υπ’ όψιν τα ευρήματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, στα οποία συμμετέχει ενεργά η Ιταλική ΕΝΙ.
Σε ό,τι αφορά τη ματαίωση, με Αμερικανικές πιέσεις, της κατασκευής των 476 ΤΟΜΑ BMP-3 από την ΕΛΒΟ, οι συνέπειες είναι άκρως βλαπτικές για την Ελλάδα. Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις παρέμειναν χωρίς ένα πραγματικό και αξιόμαχο ΤΟΜΑ έναντι των Τουρκικών δυνάμεων, που ενισχύονται συνεχώς.
Η επιβολή, επίσης, κυρώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με αφορμή την Ουκρανία, δεν επηρέασε μόνο τις Ελληνικές εξαγωγές γεωργικών προϊόντων στη Ρωσία. Επηρέασε επίσης τα προγράμματα εκσυγχρονισμού των Ρωσικών οπλικών συστημάτων, που βρίσκονται σε υπηρεσία στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Επηρέασε επίσης την προμήθεια άλλων κρισίμων οπλικών συστημάτων, στον τομέα ιδιαίτερα της αντιαρματικής άμυνας, της αντιαεροπορικής άμυνας, των ραντάρ και του ηλεκτρονικού πολέμου. Παράπλευρη απώλεια της ματαιώσεως της συμφωνίας για τα ΤΟΜΑ BMP-3 είναι και η χρεοκοπία και η πλήρης απαξίωση της ΕΛΒΟ.
Έγιναν επανειλημμένες συναντήσεις και συζητήσεις μεταξύ Ελλάδος και Ρωσίας για την αναβάθμιση των Ρωσικών συστημάτων. Όσα όμως συμφωνούνται παραμένουν τελικά μετέωρα, αντίθετα με όσα επιτάσσουν οι ανάγκες της εθνικής ασφάλειας της χώρας.
Η νέα επιδείνωση των Ελληνορωσικών σχέσεων, με διασύνδεσή της μάλιστα με ισχυρισμούς για ανεπίτρεπτες Ρωσικές παρεμβάσεις στην πολιτική που ακολουθεί η Αθήνα στο θέμα των Σκοπίων, προκαλεί έκπληξη και απορία. Προφανώς είναι ανεδαφικοί οποιαδήποτε ισχυρισμοί για δήθεν υποκίνηση των συλλαλητηρίων από ξένους πράκτορες. Σε κάθε περίπτωση δεν γνωρίζει η Αθήνα ότι βρίσκεται σ’ εξέλιξη στα Βαλκάνια μια γεωπολιτική σύγκρουση μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, κατά πρώτο λόγο μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας;
Η σύγκρουση αυτή άρχισε το 1999 με την επέμβαση του ΝΑΤΟ κατά της Γιουγκοσλαβίας, σε μια στιγμή που η Ρωσία βρισκόταν σε εσχάτη αδυναμία με τον Πρόεδρο Γιέλτσιν. Ο στόχος της επεμβάσεως ήταν και είναι η γεωπολιτική αναδιάρθρωση των Βαλκανίων και η έξωση της Ρωσικής επιρροής από τα Βαλκάνια.
Για την επίτευξη του στόχου αυτού επιδιώκεται σήμερα η ένταξη στους Ευρω-Ατλαντικούς θεσμούς, το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση όλων των χωρών των Βαλκανίων που δεν είναι ακόμη μέλη των θεσμών αυτών.
Στο πλαίσιο αυτό, η Αμερικανική πολιτική επιδιώκει να προσεταιρισθεί Σλαβικούς πληθυσμούς, που είναι παραδοσιακά φιλορώσοι, έναντι «εθνικών» ανταλλαγμάτων, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση τους Σλάβους των Σκοπίων. Επιδιώκει επίσης να υπονομεύσει τον ρόλο της Ρωσίας στους Ορθόδοξους πληθυσμούς των Βαλκανίων. Στο σημείο αυτό εμπλέκεται εκ των πραγμάτων το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο ο Αμερικανός παράγων θέλει να χρησιμοποιεί ως αντίβαρο στο Ρωσικό Πατριαρχείο.
Είναι ενδεικτικό, π.χ., το γεγονός ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανεγνώρισε προσφάτως την αυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο της Μόσχας. Εμπλέκεται επίσης το Άγιος Όρος, το οποίο είναι σύμβολο και αναφορά της Ορθοδοξίας στα Βαλκάνια. Εμπλέκεται, τέλος, έστω και εμμέσως, ο ρόλος και η πολιτική της Ελληνικής Εκκλησίας.
Τα Βαλκάνια είναι επομένως καυτό πεδίο γεωπολιτικών συγκρούσεων. Θα ήταν αφελές να αναμένει κανείς ότι η Ρωσία του Πούτιν θα παρέμενε παθητικός θεατής και ότι θα υπεστήριζε, π.χ., τη Συμφωνία των Πρεσπών, που ανοίγει τον δρόμο για την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ.
Το πραγματικό ερώτημα αφορά την ακολουθούμενη σήμερα από την Ελλάδα πολιτική και το κατά πόσον η πολιτική αυτή εξυπηρετεί τα Ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Η επιδιωκόμενη από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία γεωπολιτική αναδιάρθρωση των Βαλκανίων δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι συμπορεύεται με τα Ελληνικά εθνικά συμφέροντα γιατί υπολογίζει στους αντι-Ρωσικούς παράγοντες, που δεν είναι καθόλου φιλελληνικοί.
Στις ανησυχίες αυτές προστίθεται και ένας άλλος παράγων, που υποσκάπτει εκ των πραγμάτων την εθνική και θρησκευτική συνοχή της Ελλάδος: Η ανεξέλεγκτη λαθρομετανάστευση. Ο παράγων αυτός λειτουργεί ως άτυπος γεωπολιτικός συντελεστής, υπό τις σημερινές συνθήκες γεωπολιτικής ρευστότητας στα Βαλκάνια.
Συμπερασματικά, οι σχέσεις της Ελλάδος με τη Ρωσία είναι πολύ σημαντικές και στρατηγικές και δεν μπορούν να θυσιάζονται στον βωμό μονόπλευρων πολιτικών, που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι εγγυώνται και διασφαλίζουν τα Ελληνικά συμφέροντα. Η Ελλάδα δεν είναι κάποια χώρα της Βαλτικής ή της Ανατολικής Ευρώπης για να πρωτοστατεί σε αντι-Ρωσισμό στα Βαλκάνια.