«Μακεδονικό», Προσφυγικό-Μεταναστευτικό, σημαντικά θέματα ελληνικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς πολιτικής

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

Σε πολλές περιπτώσεις είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή η διαφορά για το αν ένα θέμα εμπίπτει στη σφαίρα της εσωτερικής ή εξωτερικής πολιτικής. Αυτό, συνήθως, συμβαίνει όταν θέματα που θεωρούνται αποκλειστικά εσωτερικής φύσης και αρμοδιότητας λαμβάνουν διεθνή διάσταση και το αντίστροφο.

Θα επιχειρήσουμε να αναφερθούμε σε συγκεκριμένα επίκαιρα θέματα και γεγονότα που αποδεικνύουν πόσο δυσδιάκριτα ενίοτε είναι τα σύνορα μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής και πόσο μεγάλη είναι η αλληλεξάρτηση μεταξύ τους. Οι χώρες, π.χ. ,της ομάδας Visegrad (Πολωνία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Τσεχία), συνεπικουρούμενες από την Αυστρία, θεωρούν και χειρίζονται το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό σαν να πρόκειται για αποκλειστικό θέμα εσωτερικής αρμοδιότητας και αγνοούν επιδεικτικά τις δεσμεύσεις και υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει συνυπογράφοντας σχετικές αποφάσεις των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων, όπως και τις διατάξεις της Διεθνούς Συνθήκης της Γενεύης για τους Πρόσφυγες. Ασφαλώς η συμπεριφορά τους αυτή δεν στερείται πολιτικού κόστους σε ό,τι αφορά τη διεθνή τους αξιοπιστία.

Τηρουμένων των αναλογιών, δεν είναι λίγοι εκείνοι στη χώρα μας που θεωρούν και πιστεύουν ότι το λεγόμενο «Μακεδονικό» είναι θέμα που αφορά μόνο εμάς, κατά συνέπεια δικής μας, αποκλειστικής αρμοδιότητας και η λύση εναπόκειται μόνο στη βούλησή μας και πρέπει να ικανοποιεί μόνο τις θέσεις μας. Εν μέρει, για όσους διακατέχονται από τέτοιες αντιλήψεις, και η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας όπως και Ελλάδας – Αλβανίας είναι βασικά θέματα εσωτερικής πολιτικής και αγνοείται και η διεθνής διάστασή τους.

Δυστυχώς τα πράγματα δεν είναι και δεν έχουν έτσι και όσες κυβερνήσεις καλούνται να τα χειρισθούν δεν πρέπει να επηρεάζονται από τέτοιες αντιλήψεις. Θέματα ιδιαίτερης σημασίας που απασχόλησαν και απασχολούν συνεχώς την ελληνική πολιτική σκηνή και κοινή γνώμη είναι το «Μακεδονικό», πριν και μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, όπως και το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό, το οποίο συζητήθηκε έντονα στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 28ης Ιουνίου.

Αδημονία υπάρχει και για την πορεία και έκβαση των ελληνοαλβανικών διαπραγματεύσεων, προς επίλυση των εκκρεμοτήτων πολιτικής και διμερούς φύσης. Μείζον, ασφαλώς, θέμα το «Μακεδονικό». Η Συμφωνία που υπεγράφη στις Πρέσπες από τους υπουργούς των Εξωτερικών κ. Νίκο Κοτζιά και Ν. Δημητρόφ, παρουσία των πρωθυπουργών των δύο χωρών, προκάλεσε στο ευρύ κοινό ανάμεικτα συναισθήματα και αντιδράσεις. Για πολλούς, Ιστορία και πολιτική πραγματικότητα δεν διαχωρίστηκαν με σαφήνεια, εξ ου και οι συζητήσεις και αντιδράσεις που ακολούθησαν και εξακολουθούν να σημειώνονται. Αδικαιολόγητες, πιστεύω, σε ό,τι αφορά τους Σκοπιανούς και κατανοητές για τους Έλληνες.

Οι αντιδράσεις που σημειώθηκαν στην Ελλάδα δεν περιορίζονται μόνο στο κοινωνικό επίπεδο αλλά επεκτάθηκαν και στην πολιτική ζωή της χώρας, που μπορεί να οδηγήσουν σε απρόβλεπτες εξελίξεις. Ασφαλώς στην υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών σημαντικό ρόλο έπαιξε ο πολιτικός ρεαλισμός με συμβιβαστικές αποδοχές αλλά και με ασφαλιστικές δικλείδες, όπως τον διαχωρισμό της αρχαίας και νέας ελληνικής Μακεδονίας από εκείνη της «Μακεδονίας του Βορρά» («Severna Makedonija»).

Ουσιώδους σημασίας και οι αναφορές και διευκρινίσεις για τη σλαβική καταγωγή των σημερινών κατοίκων της «Βόρειας Μακεδονίας» όπως και την υπαγωγή της γλώσσας τους (αρθρ.7). Ίσως μια ονομασία όπως «Σλαβοαλβανική Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» θα ανταποκρινότανε περισσότερο στην πραγματικότητα και θα ήρε αμφιβολίες και ιστορικές αμφισβητήσεις. Τι μπορεί να συμβεί αν ένα από τα δύο Κοινοβούλια ή το δημοψήφισμα που προβλέπεται να διεξαχθεί στην ΠΓΔΜ δεν επικυρώσουν τη Συμφωνία των Πρεσπών; Από σκοπιανής πλευράς το θεωρώ κάπως απίθανο. Δεν φαίνεται όμως να ισχύει το ίδιο και από ελληνικής πλευράς. Σε μια τέτοια απευκταία περίπτωση, τι θα πούμε; Κάθε εμπόδιο για καλό ή θα είναι η απαρχή περιπετειών με σημαντικό πολιτικό κόστος και για τις δύο χώρες, με επιπτώσεις και στην ευρύτερη περιοχή μας;

Έτερο θέμα μεγάλης ελληνικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς σημασίας το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό. Στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Βρυξελλών στις 28 Ιουνίου καταγράφηκαν οι θέσεις αλλά και οι αντιθέσεις μεταξύ των 28 κρατών-μελών της Ένωσης σχετικά με την αντιμετώπιση του Προσφυγικού-Μεταναστευτικού, που για τους ιστορικούς θα καταγραφεί ως επιβεβαίωση ότι η Ευρώπη δεν είναι ακόμη σε θέση να χαράξει μια κοινή πορεία και ότι το γενικό καλό υποχωρεί μπροστά στο μερικό, δηλαδή του κάθε κράτους- μέλους χωριστά, ανάλογα με την οικονομική και πολιτική του ισχύ. Θετικό στοιχείο ότι στο Συμβούλιο αναγνωρίστηκε η ανάγκη αναθεώρησης της Συνθήκης του Δουβλίνου 3 που είναι ετεροβαρής σε βάρος των χωρών εισόδου του Ευρωπαϊκού Νότου. Ως επιτυχία της κυβέρνησης καταγράφεται και το σημείο που αφορά την επιστροφή όσων διήλθαν μέσω των ελληνικών συνόρων και κατέληξαν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες-μέλη.

Άξια μνείας και η αναφορά που γίνεται στο κείμενο των Συμπερασμάτων του Συμβουλίου, εμμέσως πλην σαφώς, κατά της Τουρκίας η οποία καταχρηστικά και αδικαιολόγητα έχει αναστείλει την εφαρμογή του Ελληνοτουρκικού Πρωτοκόλλου Επανεισδοχής όσων εισήλθαν στην Ελλάδα μέσω του τουρκικού εδάφους. Δυσάρεστη εξέλιξη αποτελεί η συμπεριφορά της νέας ιταλικής κυβέρνησης όσον αφορά την αντιμετώπιση των μεταναστών, με πρώτο αρνητικό δείγμα την άρνηση να επιτρέψει την προσόρμιση πλοίου στο οποίο επέβαιναν λαθρομετανάστες και πρόσφυγες που περιπλανιόταν σε διάφορα χωρικά ύδατα του Μεσογειακού Νότου, για να καταλήξει μετά από πολλές συζητήσεις και διαπραγματεύσεις στη Μάλτα.

Η Ιταλία του κ. Κόντε και του κ. Σαλβίνι μοιάζει να λέει basta στο να γίνεται η χώρα συνεχώς αποθήκη ψυχών. Μήπως τελικά ισχύσει το «ουδέν κακόν αμιγές καλού» και η Ιταλία συντελέσει στην αλλαγή στάσης της ΕΕ; Πάντως η σκέψη να δημιουργηθούν κέντρα υποδοχής σε τρίτες χώρες εκτός ΕΕ, κυρίως της Αφρικής και των Δυτικών Βαλκανίων, δεν βρήκε ανταπόκριση και ήδη απορρίφθηκε από τις κυβερνήσεις Αιγύπτου, Λιβύης, Τυνησίας και Μαρόκου. Αξιοσημείωτο ότι τα αίτια που προκαλούν την παράνομη μετανάστευση και την προσφυγιά συζητούνται μόνο ακαδημαϊκά, ενώ χώρες που τα προκάλεσαν και ακόμη τα προκαλούν μένουν στο απυρόβλητο.