Οικονομική ή ομοιοπαθητική ανάπτυξη

Υπό
JOHN GALT

Την προπερασμένη Κυριακή δεσμευτήκαμε να προτείνουμε μερικές βασικές πρακτικές λύσεις με στόχο την επίτευξη της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Ο περιορισμός που θα αποδεχθούμε διατυπώνεται ανάγλυφα στο δίπολο στενότητα στη ρευστότητα και ύφεση ή στενότητα στη ρευστότητα και ανάπτυξη. Άρα, όποιες προτάσεις ακούσουμε τους επόμενους μήνες θα έχουν ως πάγια σταθερά την αρνητική ως και μηδενική αύξηση στη ρευστότητα και ως στόχευση την ύφεση ή την ανάπτυξη. Οι ιδέες που ακολουθούν αναδεικνύουν τον δυναμικό ρόλο του κράτους στο να συμβάλει σ’ αυτήν τη δυναμική.

Από την ιατρική δανειστήκαμε τον όρο «ομοιοπαθητική ανάπτυξη». Είναι μία, όσο το δυνατόν, ουδέτερη παρέμβαση στη βιολογία του οικονομικού συστήματος. Αν τα κίνητρα του ασθενούς -στην περίπτωσή μας του κράτους- τον έχουν κάνει αλκοολικό ή παχύσαρκο, η ομοιοπαθητική του προτείνει μια ήπια θεραπεία που δεν παρεμβαίνει στη βιολογία, που τον έκανε αλκοολικό.

Κατ’ αναλογία, το κράτος για να πετύχει ανάπτυξη ενισχύει τους μισθούς περιμένοντας κατανάλωση, δηλαδή περισσότερη δαπάνη. Η ομοιοπαθητική πολιτική σ’ ένα παχύσαρκο κράτος είναι πώς θα κάνουμε περισσότερες δαπάνες αδιαφορώντας αν βρίσκεται σε στενότητα ρευστότητας. Πώς πρέπει να συμπεριφερθεί όμως ένα κράτος που θέλει μεν την ανάπτυξη, αλλά δεν έχει ρευστότητα και δεν πιστεύει στην ομοιοπαθητική;

Σκέφτηκα να ρωτήσουμε, ως πρώτη προσέγγιση, έναν απλό επιχειρηματία, που αναγκάζεται να λειτουργήσει σε περίοδο ανύπαρκτης ρευστότητας και θέλει να συνεχίσει ή να επανεκκινήσει την αναπτυξιακή πορεία της εταιρείας του… Δεν έχει τελειώσει Harvard ή Stanford και, για να είμαστε ρεαλιστές, υποθέτουμε ότι είναι ένας απλός απόφοιτος μηχανικός του ΕΜΠ. Και για να θυμηθούμε τα απλά Μαθηματικά του δημοτικού -πρόβλημα, υπόθεση, λύση, συμπέρασμα-, το πρόβλημα είναι η ανάπτυξη και η υπόθεση είναι η ανύπαρκτη ρευστότητα…

Μας εξέπληξε ειλικρινά η απλότητα της απάντησής του. Με πολύ ευθύτητα μας απάντησε ότι για να αναπτυχθεί η επιχείρησή του με τον περιορισμό της ρευστότητας και των δανείων θα πρέπει πρώτα να μειώσει τα κόστη λειτουργίας της, αρχίζοντας από τα ζημιογόνα, παράλληλα να ρευστοποιήσει περιουσία ώστε να αποκτήσει ρευστότητα και τέλος να βελτιώσει ποιοτικά το προϊόν της ώστε να μπορεί να πλησιάσει νέους ή χαμένους πελάτες. Ήταν τόσο σίγουρος μάλιστα, που στην ερώτησή μας «μόνο αυτά τα λίγα;» επανήλθε λέγοντας: «Κάν’ τα πρώτα κι αν δεν δεις αποτέλεσμα, τα ξαναλέμε». Γνωρίζοντας ότι το Ελληνικό Δημόσιο, ως κυρίαρχος μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας, οφείλει να συμβάλει στο μέγιστο δυνατό, σκεφτήκαμε να ακολουθήσουμε τη συμβουλή του μηχανικού και να δούμε αν μπορεί να αποτελέσει και γι’ αυτό τη λύση.

Υπενθυμίζουμε το τρίπτυχο «μείωση κόστους – δημιουργία ρευστότητας με πώληση περιουσιακών στοιχείων – ποιοτική βελτίωση προϊόντος».

Μπορεί το Ελληνικό Δημόσιο να μειώσει το κόστος;
Κατά τη γνώμη μας, ναι, αν οι κ. υπουργοί ρωτήσουν και αξιολογήσουν την τεχνολογία παραγωγής, ρωτώντας όλους τους υφισταμένους τους «τι κάνουν όλη την ημέρα και πώς θα μπορούσαν να το μειώσουν στο ελάχιστο αναγκαίο. Δεν μιλάμε για απολύσεις, μιλάμε για μείωση του κόστους παραγωγής. Απολύσεις δεν θα υπάρξουν, γιατί δουλειά υπάρχει πάντοτε για όσους θέλουν να εργαστούν. Ας κάνουν τις εργασίες των εξωτερικών συνεργατών και των επιχειρήσεων που εκτελούν εργασίες του Δημοσίου.

Έχουν πρόβλημα οι μηχανικοί του Δημοσίου να κατασκευάσουν με αυτεπιστασία δημόσια έργα; Αλήθεια, πόσοι φιλόλογοι λείπουν από τα σχολεία και υπάρχουν στο υπουργείο Πολιτισμού; Η ευθύνη ανήκει στον κ. πρωθυπουργό και αν δεν γίνει από τους υπουργούς, στο σπίτι τους.

Μπορεί το Ελληνικό Δημόσιο να δημιουργήσει ρευστότητα ώστε να βοηθήσει την ανάπτυξη;
Και πάλι ναι, αρκεί να καταλάβουν ο κ. πρωθυπουργός και οι κ. υπουργοί ότι τους εκλέγουμε για να διαχειριστούν τα κοινά. Αν δεν μπορούν να το κάνουν, ας αναθέσουν τη διαχείριση σε εκείνους που αποδεδειγμένα μπορούν. Κι αν και αυτό δεν μπορούν, ας βρούνε συνεταίρους για να βελτιώσουν την παραγωγικότητα και την απόδοση της περιουσίας του κράτους. Κι αν ούτε αυτό δεν μπορούν, ας την πουλήσουν και ας επικεντρωθούν στη δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών. Κι αν ούτε αυτό δεν μπορούν, ας παραιτηθούν. Εκείνο που δεν μπορούν όμως είναι να δανείζονται και να φορολογούν, υποθηκεύοντας το μέλλον με ύφεση και στασιμότητα.

Μπορεί το Ελληνικό Δημόσιο να βελτιώσει το προϊόν του κατακτώντας νέους πελάτες και αγορές;
Ναι, αρκεί να προσδιορίσει τι θέλει να κάνει και να καθορίσει τα όριά του. Κάποια εποχή ιδρύθηκε η ΔΕΗ και η ΕΥΔΑΠ, για να γίνουν τα δίκτυα. Τώρα, γιατί πρέπει να ανήκουν τα δίκτυα στο κράτος και να τα διαχειρίζονται τα κομματικά στελέχη είναι ένα ερώτημα. Κάποια εποχή η ευθύνη ελέγχου στην τήρηση των κανόνων ασφαλείας των εργαζομένων επαφίετο στη φιλοπατρία των εργαζομένων της Επιθεώρησης Εργασίας.

Πρόσφατα πέρασε στην ευθύνη των εργοδοτών και όσων αναθέτουν σε τρίτους (εργολάβους) την εκτέλεση έργου. Είναι ενδιαφέρον να δούμε αν θα υπάρχουν με το νέο σύστημα ανασφάλιστοι εργαζόμενοι στις οικοδομές και στα γιαπιά, όπως υπήρχαν μέχρι σήμερα.

Ο ανταγωνισμός μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου τομέα στις υπηρεσίες υγείας είναι γιατί οι ασφαλισμένοι θέλουν να πληρώνουν ή γιατί η δημόσια υγεία δεν έχει ενδιαφερθεί να φτιάξει τμήμα του προϊόντος της (π.χ. την ξενοδοχειακή περίθαλψη); Τι εμποδίζει την τοπική αυτοδιοίκηση να επιχορηγεί τους καθηγητές της περιοχής της, ώστε να εκπαιδεύουν καλύτερα τους μαθητές των δημοσίων σχολείων και οι γονείς να υποκαταστήσουν τα φροντιστήρια με δημοτικά τέλη;

Στη σύγχρονη οικονομική λογική, οι φοιτητές μαθαίνουν ότι όπως οι παραγωγικοί συντελεστές δεν είναι μόνο υποκατάστατοι αλλά και συμπληρωματικοί, έτσι και οι οικονομικές δραστηριότητες μπορούν να είναι συμπληρωματικές. Το στοιχείο που μου υπέδειξε ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας έχει να κάνει με την παρέμβαση στη λογική μας… Η περιορισμένη ρευστότητα είναι αποκλειστικά και μόνο συνυφασμένη με την ύφεση, αν το κράτος δεν αντιληφθεί ότι μπορεί να λειτουργήσει ανταγωνιστικά και με συμπληρωματικότητες με τον ιδιωτικό τομέα. Εκείνο που προέχει για να πετύχει η ανάπτυξη με περιορισμένη ρευστότητα είναι να περιορίσει το κράτος το «ή εσύ ή εγώ».

Αν υπάρχει πρόβλημα κατανόησης της συγκεκριμένης φιλελεύθερης λογικής, έχει να κάνει με κάτι πολύ απλό, αλλά και πολύ προσωπικό. Κάτι που όσοι έτυχε να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό αναγνώρισαν ότι υπάρχουν και καλύτεροι από αυτούς και το θαύμασαν. Αν μπορείς να το κάνεις καλύτερα από άλλους στην ίδια τιμή, κάν’ το, ανεξάρτητα αν είσαι Δημόσιο ή ιδιώτης. Αν δεν μπορείς, δεν χρειάζεται να φορολογείς χρεώνοντας για κάτι που δεν σου αξίζει. Ο ψυχολογικός περιορισμός της «πρώτης φοράς» τους εμποδίζει να δουν ότι υπάρχουν και καλύτεροι από αυτούς. Ίσως να έχει να κάνει και με τις οικογενειακές καταβολές και τις πρακτικές κοινωνικής ανέλιξης.

Συμπέρασμα και φιλοσοφικό ερώτημα. Αν η λύση, που μπορεί να οδηγεί σε ανάπτυξη με στενότητα στη ρευστότητα, υπάρχει, γιατί η πρώτη φορά Αριστερά επιμένει πεισματικά να περιμένει ότι κάποιοι θα τους δώσουν πόρους για να συνεχίσουν την ύφεση; Πόσο νομίζουν ότι οι πολίτες θα ανέχονται ακόμη την πολιτική που διέπρεψε στην περίοδο της Μεταπολίτευσης;