Οι επιπτώσεις της Παχυσαρκίας: Το πραγματικό πρόβλημα και η χειρουργική επέμβαση

Χ.Κ. Παππής, MD, PhD, FACS

Δ/ντής Γ’ Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου Υγεία
Υπεύθυνος Τμήματος Βαριατρικής Χειρουργικής
Πρόεδρος της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Παχυσαρκίας και Μεταβολικών Νόσων

Η παχυσαρκία αποτελεί σήμερα μια διεθνώς αναγνωρισμένη Νόσο, που απειλεί τη δημόσια υγεία και έχει λάβει διαστάσεις Παγκόσμιας Επιδημίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι η επίπτωση της παχυσαρκίας των ενηλίκων στις αναπτυγμένες χώρες αυξήθηκε την τελευταία δεκαετία κατά 37%. Σχεδόν ο ένας στους τρεις Αμερικανούς και ο ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους θεωρείται σήμερα παχύσαρκος, ενώ πολύ μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των υπέρβαρων. Παγκοσμίως, το ποσοστό των παχύσαρκων υπερδιπλασιάστηκε από το 1980 μέχρι και σήμερα.

Η χώρα μας, μαζί με άλλες Μεσογειακές χώρες, έχει από τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας στην Ευρώπη. Σύμφωνα με πρόσφατη ελληνική έρευνα, οι υπέρβαροι άνδρες στην Ελλάδα αγγίζουν το 53%, ενώ οι γυναίκες το 31%. Το ποσοστά για τους παχύσαρκους είναι αντίστοιχα 25% και 21%.

Ποιες οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία μας;

Όταν το πλεονάζον υπερβαίνει κατά 30% ή περισσότερο το ιδανικό βάρος (περίπου 30-50 κιλά πάνω από το φυσιολογικό), τότε αυξάνουν σημαντικά οι κίνδυνοι για την υγεία. Οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι έχουν ένα ανεξάρτητο παράγοντα αυξημένης θνητότητας, και δυστυχώς μόνο 27-42% αυτών δέχονται συστάσεις από τους γιατρούς τους για απώλεια βάρους.

Η κλινικά σοβαρή παχυσαρκία επηρεάζει σχεδόν κάθε σύστημα του οργανισμού  μας, όπως το καρδιαγγειακό, το ενδοκρινικό, το αναπνευστικό, το γαστρεντερικό, τον εγκέφαλο και το μυοσκελετικό. Έτσι, ο κίνδυνος για ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη και οστεοαρθρίτιδας πενταπλασιάζεται, ενώ ο κίνδυνος υπέρτασης τριπλασιάζεται. Ιδιαίτερα επικίνδυνη θεωρείται η «ανδρικού τύπου» ή «κεντρικού τύπου» παχυσαρκία που χαρακτηρίζεται από την εκλεκτική εναπόθεση του λίπους στην κοιλιά. Όταν η περίμετρος της μέσης είναι μεγαλύτερη από 88cm στις γυναίκες ή 102 cm στους άνδρες, ο κίνδυνος μεταβολικών και καρδιαγγειακών επιπλοκών (διαβήτης, διαταραχές των λιπιδίων του αίματος, στεφανιαία νόσος), είναι εξαιρετικά υψηλός, ακόμα και σε περιπτώσεις ήπιας παχυσαρκίας.

Η παχυσαρκία συνδέεται και με άλλες παθολογικές καταστάσεις, που επιβαρύνουν την υγεία του πάσχοντος. Η δύσπνοια, η άπνοια στον ύπνο, η διαταραχή του κύκλου στις γυναίκες, η λιπώδης διήθηση του ήπατος και η διαταραχή του ψυχισμού (π.χ. κατάθλιψη) είναι μερικές από τις επιπλοκές της παχυσαρκίας.

Με την αύξηση του καταναλωτισμού, η εξωτερική εμφάνιση παίζει όλο και σημαντικότερο ρόλο στη ζωή μας. Η ομορφιά -με τη συμβατική έννοια- προβάλλεται σαν μία από τις βασικές μορφές κοινωνικής ισχύος που μπορεί να έχει το άτομο, με αποτέλεσμα η κοινωνική απόρριψη και η ψυχολογική πίεση που βιώνουν οι άνθρωποι που πάσχουν συνεχώς να εντείνεται.
Η παχυσαρκία αποτελεί παγκοσμίως τη δεύτερη κατά σειρά αιτία θανάτων που μπορούν να αποφευχθούν.
Υπάρχει αποτελεσματική αντιμετώπιση;

Σε πολλές περιπτώσεις τα συντηρητικά θεραπευτικά μέσα (δίαιτες, φάρμακα) δεν έχουν μακροχρόνιο ή μόνιμο αποτέλεσμα. Οι εξαντλητικές δίαιτες δεν μπορούν να έχουν διάρκεια και εξουθενώνουν τους ασθενείς σωματικά και ψυχολογικά. Τα διάφορα κέντρα αδυνατίσματος δίνουν μια προσωρινή και συνάμα πανάκριβη λύση. Συνήθως τα χαμένα κιλά ξαναέρχονται σε μεγαλύτερο αριθμό.

Από το 1991 το National Institutes of Health των ΗΠΑ έχει καταγράψει ότι η χειρουργική της παχυσαρκίας είναι η πιο αποτελεσματική μακροχρόνια λύση στο πρόβλημα. Αρκεί να σημειωθεί ότι το 1998 γίνονταν περίπου 40.000 επεμβάσεις στον κόσμο ετησίως και το 2008 έγιναν 344.221 επεμβάσεις, δηλαδή παρουσιάστηκε μια αύξηση 761%.

Σήμερα, η Χειρουργική αποτελεί τη λύση εκλογής για τη σοβαρή παχυσαρκία, αλλά και τα μεταβολικά προβλήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και άλλα.