Πώς πέσαμε στην παγίδα του «Ίλιντεν»
-Σε κρίσιμη καμπή η διαδικασία
-Μας δουλεύουν για το «erga omnes» και το Σύνταγμα
-Πονοκέφαλος για τον Τσίπρα ο Καμμένος
Τη διάσωση της διαδικασίας, η οποία πλέον έχει επιστρέψει εκεί που ήταν πριν από τη συνάντηση σε επίπεδο πρωθυπουργών στη Σόφια, επιχειρούν τώρα και πάλι οι δύο υπουργοί Εξωτερικών, με την παρέμβαση και του διεθνούς παράγοντα, που υπήρξε ηχηρή τις προηγούμενες ημέρες τόσο από την Ουάσινγκτον όσο και από το Βερολίνο.
Οι παλινωδίες που υπήρξαν μετά τη Σόφια, όπου οι δύο πλευρές εμφανίστηκαν να έχουν αποδεχθεί αρχικά την ονομασία «Μακεδονία του Ίλιντεν», για να απορριφθεί κατόπιν από την ελληνική πλευρά αλλά και στα Σκόπια από την αξιωματική αντιπολίτευση του VMRO-DPMNE, υπονόμευσαν το κλίμα που είχε δημιουργηθεί όλο το προηγούμενο διάστημα και δυσκολεύουν τώρα την αναζήτηση νέας ισορροπίας στις συνομιλίες.
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας έχει να αντιμετωπίσει πλέον τη σαφή τοποθέτηση του κ. Καμμένου ότι δεν πρόκειται να ψηφίσει συμφωνία με όνομα που θα έχει τον όρο «Μακεδονία», δηλώνοντας συγχρόνως ότι δεν πρόκειται να υπάρξει συμφωνία, αλλά και εάν αυτό συμβεί, η Βουλή θα κληθεί να την ψηφίσει, όπως είπε, μόνο εφόσον έχουν γίνει οι αλλαγές στο Σύνταγμα…
Έτσι, για την Αθήνα ήταν μονόδρομος η επιστροφή στην αρχική θέση των τεσσάρων προτάσεων Νίμιτς -καθώς η πέμπτη, «Δημοκρατία της Μακεδονίας (Σκόπια)», έχει απορριφθεί-, εκ των οποίων οι τρεις έχουν γεωγραφικό και η μία χρονικό προσδιορισμό. Η συζήτηση πλέον δεν είναι εύκολη. Ο κ. Ζάεφ, έχοντας βεβαίως σε μεγάλο βαθμό εξασφαλίσει την… περιθωριοποίηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης (το μήνυμα με την καταδίκη σε διετή φυλάκιση του πρώην πρωθυπουργού και φυσικού ηγέτη του VMRO-DPMNE Νίκολα Γκρούεφσκι για τη χρήση πολυτελούς αυτοκίνητου για τις ανάγκες του ως πρωθυπουργού ήταν σαφές), θα πρέπει να διαθέτει ισχυρά επιχειρήματα προκειμένου να εμφανίσει μια νέα πρόταση με άλλη ονομασία, την οποία θα αποδέχεται για «erga omnes» χρήση και θα δεσμεύεται να την κατοχυρώσει συνταγματικά.
Με δεδομένο ότι η ελληνική πλευρά είχε προσπαθήσει να βγει από τη δύσκολη θέση θριαμβολογώντας σχεδόν ότι για πρώτη φορά τα Σκόπια αποδέχθηκαν την «erga omnes» χρήση και τη συνταγματική αναθεώρηση, ο κ. Ζάεφ έσπευσε και ο ίδιος να δηλώσει ότι η προσφορά του για το εύρος χρήσης και το Σύνταγμα αφορούσε μόνον τη συγκεκριμένη ονομασία.
Έτσι, στη διαπραγμάτευση, εμμένοντας σε αυτήν τη θέση, της ισορροπίας, δηλαδή, της ονομασίας από τη μία με το εύρος χρήσης και το Σύνταγμα από την άλλη, εάν και εφόσον δεν βρεθεί ονομασία που να καλύπτει τις αναζητήσεις και τις επιδιώξεις του, θα ζητήσει εκπτώσεις από την ελληνική πλευρά στο θέμα του «erga omnes» και του Συντάγματος.
Ήδη ο κ. Νίμιτς σε μία από τις τελευταίες προτάσεις του εισήγαγε ορισμένες εξαιρέσεις στην πλήρη χρήση της νέας ονομασίας, αλλά αυτό φυσικά θα είναι επίσης δύσκολο στην ελληνική κυβέρνηση να το πουλήσει στο εσωτερικό, μιας και τώρα έχει εκτεθεί πολλαπλώς δημοσίως η «κόκκινη γραμμή» της.
Αυτό που διαπιστώνεται είναι ότι ο κ. Ζάεφ προφανώς δεν είναι Γκρούεφσκι αλλά ένας ηγέτης που πραγματικά επιζητεί τη λύση και είναι πρόθυμος να κάνει παραχωρήσεις και συμβιβασμούς, ωστόσο γνωρίζει και τα όρια του.
Η πρότασή του για ονομασία «Μακεδονία του Ίλιντεν» δείχνει ότι ο όρος για να αποδεχθεί την «erga omnes» χρήση είναι να συνδέεται με ένα όνομα το οποίο θα μπορεί να γίνει αποδεκτό από όλους στο εσωτερικό. Και ένα τέτοιο όνομα δεν μπορεί να περιέχει έναν απλό γεωγραφικό προσδιορισμό αλλά κυρίως έναν ιστορικό προσδιορισμό, που θα μπορεί να δικαιολογήσει την ύπαρξη «μακεδονικής ταυτότητας» ως συστατικού και συνεκτικού στοιχείου της χώρας.
Αυτή ακριβώς όμως είναι η καρδιά του προβλήματος του ονοματολογικού: Η ονομασία της γειτονικής χώρας να μη σηματοδοτεί την κυριαρχία του μέρους επί του όλου, διαφοροποίηση του μέρους από το όλον, και φυσικά τον αποκλεισμό κατοχύρωσης «μακεδονικής ταυτότητας», καθώς τότε εμμέσως ταυτίζεται η χώρα με το σύνολο της Μακεδονίας.
Το «erga omnes» όμως δεν έχει καμιά απολύτως αξία αν αφορά μια ονομασία η οποία θα είναι ταυτόσημη ή θα αναφέρεται στο «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Με τα δεδομένα αυτά, μόνο εφόσον υπάρξει μια σημαντική παραχώρηση στα κεφάλαια αυτά από τη μία ή την άλλη πλευρά θα μπορέσει να αρθεί το αδιέξοδο, το οποίο κανείς δεν ομολογεί αλλά όλοι γνωρίζουν ότι έχει προκύψει.
Μετά απ’ όσα ακολούθησαν στη συνάντηση της Σόφιας και η κοινή γνώμη στην Ελλάδα είναι πολύ πιο επιφυλακτική, ακόμη και εκείνο το τμήμα της που είναι υπέρ της λύσης του ονοματολογικού, ενώ έχει υπονομευθεί και η στήριξη που πιθανόν θα τύγχανε μια αξιοπρεπής πρόταση για λύση τόσο από το Ποτάμι όσο και από βουλευτές του ΚΙΝΑΛ.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος