Καθαρή έξοδος: Tο συντομότερο ανέκδοτο
Υπό
JOHN GALT
Μια μικρή εισαγωγή. Το δημόσιο χρέος των 328 δισ. ευρώ βασίζεται σε μία δανειακή σύμβαση, που ελέγχεται από το αγγλοσαξονικό, ενοχικό και συμβατικό, δίκαιο. Για τους μη ενημερωμένους αναγνώστες, το πλαίσιο λειτουργίας του είναι πανίσχυρο. Δεν επιτρέπει σε κανένα μέρος να αποκλίνει από τις συμβατικές του υποχρεώσεις και οι σχέσεις αμοιβαιότητας των μερών είναι αυστηρά προκαθορισμένες. Όσοι εξ υμών ενημερώνουν τους έλληνες πολιτικούς επιχειρηματολογώντας ότι ισχύει αυτό που ίσχυε πριν από το PSI, ας προσέχουν, για να μην έχουν κάποια στιγμή τα προβλήματα του κ. Γεωργίου.
Σε όλες τις επιστήμες, άρα και στα οικονομικά, υπάρχουν λύσεις προβλημάτων που δεν έχουν πατρότητα. Σε αντίθεση με τη βιολογική πατρότητα, που το πρόβλημα λύθηκε με την εξέταση του DNA, στις επιστήμες εφαρμόζουμε λύσεις, χωρίς να μπορούμε να τις αποδώσουμε σε συγκεκριμένους ερευνητές. Παράδειγμα στα οικονομικά είναι η περίπτωση μιας μακροχρόνιας σύμβασης δύο μερών, όταν τα αποτελέσματα της συμφωνίας δεν είναι εξασφαλισμένα. Είναι η αμοιβή ενός manager με υποχρέωση επιτυχίας στόχου στα μελλοντικά κέρδη, που στη βιβλιογραφία αναφέρεται ως το πρόβλημα «εντολέα – εντολοδόχου». Μια δεύτερη αφορά την έγκαιρη δέσμευση των μερών στην οφειλή προς τον manager κατά τη μελλοντική πιθανή διάλυση της συμφωνίας. Είναι το γνωστό «χρυσό αλεξίπτωτο».
Όπως προκύπτει, στο Μνημόνιο έχουν προβλεφθεί έγκαιρα από τους εταίρους και οι δύο λύσεις. Όταν η μία πλευρά δεσμεύτηκε με το δάνειο και η άλλη με το Μνημόνιο, οι πάντες γνώριζαν ότι η σύμβαση θα υπάρχει και θα λειτουργεί σύμφωνα με το αγγλοσαξονικό δίκαιο, απαιτώντας από τα δύο μέρη να αποδεικνύουν τη συνέπειά τους. Όσο το ένα μέρος τηρεί τις υποχρεώσεις του τόσο το άλλο εκτελεί τις μεταρρυθμίσεις. Όταν όμως η σύμβαση τελειώσει, τα μέρη είναι ελεύθερα να ακολουθήσουν το δικό τους συμφέρον. Όπως, για παράδειγμα, ένας manager δεσμεύεται να κάνει κέρδη και απαιτεί ένα ποσοστό ως αμοιβή από τους μετόχους, έτσι και οι μνημονιακές κυβερνήσεις βρίσκουν δανειακούς πόρους εκεί που δεν θα τους έβρισκαν, αρκεί να κάνουν όσα έχουν συμφωνήσει στο Μνημόνιο. Αυτό είναι για το αγγλοσαξονικό δίκαιο έξοδος στις αγορές υπό συνθήκες Μνημονίου. Οι θεσμικοί πιστωτές κάνουν αυτό που συμφώνησαν και αντίστοιχα συμπεριφέρεται η χώρα μας.
Όταν η ελληνική κυβέρνηση υπέγραφε, γνώριζε ότι για το δημόσιο χρέος, όχι το καινούργιο αλλά εκείνο των 328 δισ., υπήρχαν δύο αγορές. Εκείνη των θεσμικών και πολιτικά συνδεδεμένων με τη χώρα και εκείνη των ελεύθερων συναλλαγών. Γνώριζε ότι την επομένη της λήξης του Μνημονίου πράγματι τα μέρη -Ελλάδα και πιστωτές- θα είναι ελεύθερα να κάνουν ό,τι τους συμφέρει. Από την αγορά των προσυμφωνημένων συναλλαγών περνάμε στην αγορά των ελεύθερων συναλλαγών.
Αν η Ελλάδα θεωρεί και μπορεί να αντικαταστήσει το σύνολο των 328 δισ. με καλύτερα επιτόκια από αυτά που συμβατικά υποχρεούται να πληρώσει δεν θα έχει κανένα πρόβλημα να κάνει ό,τι τη φωτίσει ο Θεός μετά την 20ή Αυγούστου. Αν πράγματι το πιστεύει και αποδειχτεί σωστή, θα βοηθήσει όχι μόνο το Δημόσιο αλλά κι όλους τους ιδιώτες οφειλέτες, π.χ. τράπεζες και μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις, αφού θα τους απαλλάξει από το καπέλο που λέγεται «κίνδυνος χώρας». Όπως γράφαμε και σε προηγούμενο σχόλιο, η Γερμανία και η Γαλλία στην περίοδο της κρίσης μείωσαν τα χρέη τους με την αναδιάρθρωση και κέρδισαν 550 δισ.
Τι θα γίνει όμως αν η Ελλάδα δεν θα μπορεί να εξυπηρετήσει την ανταλλαγή των λήξεων των ομολόγων ή ακόμη και την άμεση ρευστοποίησή τους από τους κατόχους τους στην ανοικτή αγορά; Τι θα γίνει αν οι αγορές δανείζουν εμάς και τους κατόχους ομολόγων μας με κάτι χειρότερο από το επιτόκιο που συμβατικά έχουμε δανειστεί; Θα κρατάει η Μάλτα τα δικά μας ομόλογα και θα δανείζεται χειρότερα ή θα τα πουλήσει όσο όσο;
Το αποτέλεσμα γνωστό. Πτώχευση ή, διαφορετικά, στιγμιαίος θάνατος, αφού θα ισχύει το αγγλοσαξονικό και όχι το εθνικό δίκαιο, όπως ίσχυε πριν από το PSI, για τον όγκο των 328 δισ. Όσο αφελείς, για να μην πούμε τίποτα άλλο, είναι εκείνοι, που δεν έχουν ξεκαθαρίσει σε όσους παίρνουν πολιτικές αποφάσεις τι σημαίνει καθαρή έξοδος και όχι θερμοκοιτίδα της προληπτικής γραμμής, άλλο τόσο αφελείς είναι και εκείνοι που τους πιστεύουν.
Αν δεν μπορούν να καταλάβουν αυτές τις λίγες γραμμές, ας φωνάξουν έναν τυχαίο χρηματιστή να τους εξηγήσει τι σημαίνει έξοδος στις αγορές με ένα χρέος 180% του ΑΕΠ, με ένα ΔΝΤ να αποχωρεί από τη συμφωνία, θεωρώντας το μη βιώσιμο και με επενδυτές έτοιμους να ρισκάρουν την πτώχευση της χώρας. Για παράδειγμα, πόσο δύσκολο θα ήταν για τον κ. Erdogan να συντονίσει μια εξαγορά ελληνικών ομολόγων από τη Μάλτα;
Στο αγγλοσαξονικό δίκαιο υπάρχει όμως και μια δεύτερη εφαρμογή, που αφορά την περίπτωση που ο εντολέας αντιλαμβάνεται ότι ο εντολοδόχος μπορεί να του κάνει κακό κατά τη λήξη του Μνημονίου. Βάση των αμφιβολιών του αποτελεί η δυστροπία στην ιστορία της συνεργασίας. Επειδή ο εντολέας το φοβάται, βρίσκει εξαρχής λύση, ώστε να μπορεί να αποδεσμευτεί ανώδυνα. Προβλέποντας το ενδεχόμενο, υπογράφει το συμβόλαιο έτσι ώστε να μπορεί να δώσει ένα χρυσό αλεξίπτωτο, π.χ. μια καλή αποζημίωση, και να τον στείλει στην ευχή του Θεού. Και για να είναι ασφαλής συμφωνεί με δύο και όχι μ’ έναν εντολοδόχο. Υπέγραψε Μνημόνιο με συνασπισμό κομμάτων, ώστε το χρυσό αλεξίπτωτο της αποζημίωσης να είναι μικρότερο, αν δοθεί στον πλέον ανίσχυρο εκ των δύο. Είδες το Μνημόνιο;
Μπορούν να κάνουν κριτική στον κ. Βενιζέλο, που υπέγραψε PSI με αγγλοσαξονικό δίκαιο. Μπορούν να κάνουν κριτική στον κ. Κοτζιά, που έμπλεξε στο Σκοπιανό. Μπορούν να κατηγορούν τον κ. Σαββίδη ότι δημιούργησε ένα τοπικιστικό στοιχείο στην οικονομική ζωή της χώρας. Μπορούν να κατηγορούν τον κ. Βαρουφάκη, που οδήγησε σε διάσπαση, περιορίζοντας τις επιλογές προς ένα ανεξίτηλο «αριστερό αφήγημα». Η πραγματικότητα όμως είναι μία: Καθαρή έξοδος με αγγλοσαξονικό δίκαιο δεν υπάρχει, καθώς οι φύλακες έχουν ήδη επιβάλει λύσεις που τους εξυπηρετούν.
Και κάτι τελευταίο. Το «δηλητηριώδες χαπάκι» της ελληνικής οικονομίας φαίνεται ότι θα είναι η μεθοδολογία εξασφάλισης του χρέους. Ο όρος αφορά δεσμεύσεις που κοιμούνται, αλλά είναι έτοιμες να ξυπνήσουν την κατάλληλη στιγμή. Ας προσέξουν λοιπόν όσοι ονειρεύονται καθαρή έξοδο με διαπραγμάτευση για το χρέος. Το χαπάκι που θα μας επιβάλουν δεν θα είναι να μειώνεται το χρέος όταν η οικονομία δεν πάει καλά, αλλά το ακριβώς αντίθετο: Όταν πάει καλά και προχωράει σε μεταρρυθμίσεις. Όχι όταν η κυβέρνηση τις καταργεί με ένα άρθρο κι έναν νόμο. Όχι όταν η ανίσχυρη πλευρά επιλέγει να μη συνεργαστεί και να ασκήσει το σύνολο των οπλικών της δυνάμεων.
Έτσι θα προκύψει μια νέα συμφωνία, που θα εξασφαλίζει για πάντα και για όλες τις μελλοντικές κυβερνήσεις την υποχρέωση τήρησης της ελληνικής αλληλεγγύης, χωρίς αυθαιρεσία στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας. Και, κατά τη γνώμη μας, με 180 έδρες.