Ν. Κοτζιάς: Ο ευρωπαϊκός δρόμος της ΠΓΔΜ θα ανοίξει μετά τη συμφωνία

«Το παρελθόν ανήκει στο παρελθόν, το μέλλον ανήκει σε όλους μας» τόνισε ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, από το Σούνιο, αναφερόμενος στο θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε μετά το τέλος της συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών, οκτώ χωρών του Βίσεγκραντ και των Βαλκανίων. Εν το μεταξύ ο Υπουργός Εξωτερικών με ανακοίνωσή ανέφερε πως το Σάββατο ώρα 10:30 π.μ., στο Σούνιο θα πραγματοποιηθεί συνάντηση του Ν. Κοτζιά, με τον ομόλογό του της πΓΔΜ, N. Dimitrov, παρουσία του Προσωπικού Απεσταλμένου του ΓΓ ΗΕ, Matthew Nimetz (Σούνιο, 12.05.2018)

The best way to conclude the Visegrad-4 plus Balkan-4 plus Ministerial Mtg #V4B4 – FM @NikosKotzias w/counterparts visiting the Archaeological Site of Sounio / Ολοκλήρωση εργασιών Υπουργικής Συνάντησης #V4B4 – Ο ΥΠΕΞ @NikosKotzias με ομολόγους του στον Αρχαιολογικό Χώρο Σουνίου pic.twitter.com/0wN3qilr9V

— Υπουργείο Εξωτερικών (@GreeceMFA) May 11, 2018

Η Εναρκτήρια ομιλία Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, στη 2η Υπουργική Συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών της ομάδας Visegrad (Visegrad-4) και των Βαλκανικών κ-μ ΕΕ (Balkan-4) (Σούνιο, 11 Μαΐου, 2018)

Το Μέλλον της Ευρώπης

1.    Όπως είχαμε συμφωνήσει στη Βουδαπέστη, και σας ευχαριστώ για παρουσία σας, πραγματοποιούμε εδώ στο Σούνιο τη δεύτερη συνάντηση των Βίσεγκραντ και των Β4, μαζί με τα κράτη της διεύρυνσης των Δυτικών Βαλκανίων. Ως τελευταίο τμήμα της συνάντησής μας θα διεξαχθεί η συνεδρίαση για το μέλλον της ενεργειακής διπλωματίας, συνεργασίας και μεταφοράς στην Ευρώπη, με τη συμμετοχή του Υπουργού ενέργειας και περιβάλλοντος, καθηγητή Σταθάκη.

2.    Θέλουμε μια ΕΕ πιο ενωμένη, πιο δημοκρατική και κοινωνικά δίκαιη. Μια ΕΕ ισχυρότερη στον κόσμο που να φροντίζει τους πολίτες της. Μια ΕΕ ισχυρή έναντι τρίτων, στηριγμένη στην αρχή της επικουρικότητας. Που να φροντίζει για τη δημοκρατική συμμετοχή κρατών, περιφερειών και ιδιαίτερα πολιτών. Να υπερβαίνει τυχόν αντιθέσεις στο εσωτερικό της ανάμεσα στον Νότο και το Βορά, τη Δύση και την Ανατολή, πλούσιες και φτωχές περιοχές. Μια ΕΕ που καταπολεμά την αδιαφάνεια και τη διαφθορά. Που στοχεύει στην καλυτέρευση της καθημερινής πολιτικής των πολιτών της. Η οποία δίνει προοπτική, θετικές προσδοκίες και οράματα, ιδιαίτερα για τις νέες γενιές.

 

3.    Είναι ανάγκη να βρεθεί ο δρόμος υπέρβασης από την ΕΕ των δυσκολιών που αντιμετωπίζει στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής-προσφυγικής κρίσης. Στη μη φιλική προς την κοινωνία επίλυση πολλών οικονομικών προβλημάτων. Όλα αυτά είναι απαραίτητα προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αναπτυσσόμενη σκεπτικότητα σε όλες τις χώρες κράτη μέλη της ΕΕ για την αναγκαιότητά της, αλλά και ως προς την ικανότητα αντιμετώπισης των προβλημάτων της.

Δεν μπορεί η ΕΕ να υπογραμμίζει την ανάγκη των μνημονίων, των κυρώσεων, των μέτρων –όπως το εμπάργκο- έναντι τρίτων και να υποβαθμίζει τις απαιτήσεις που προκύπτουν από τις συνθήκες για υλοποίηση θεμελιακών αξιών (όπως ελευθερίες, δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, κυριαρχία του κανόνα δικαίου και της δικαιότητας).

4.    Η ΕΕ είναι ένα κέντρο που δημοκρατικά πρέπει συνεχώς να διεκδικεί μια καλύτερη θέση στον κόσμο στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Να διασφαλίζει την ασφάλεια για τους πολίτες της σε ένα κόσμο που αλλάζει, στο εσωτερικό, στα σύνορα και στον περίγυρό της. Την δημοσιονομική ισορροπία και την ασφάλεια ως προς την απασχόληση. Την προώθηση της έρευνας, της ανάπτυξης και της εκτεταμένης εφαρμογής των νέων τεχνολογιών για τον μετασχηματισμό της ΕΕ σε μια δημοκρατική, ασφαλή και δίκαιη ψηφιακή Ευρώπη. Αν δεν προωθηθούν όλα αυτά, κινδυνεύει από πιο πλούσια περιοχή στον κόσμο να μετατραπεί σε μια περιοχή παρακμής.

5.    Προκειμένου η ΕΕ να προοδεύσει θα πρέπει να ενισχυθεί η ενότητά της. Η ενίσχυση αυτή δεν μπορεί να είναι προϊόν υποταγής των μικρότερων στους ισχυρότερους, ούτε αγνόησης των εθνικών παραδόσεων και των επιθυμιών των πολιτών της. Κάθε άλλο.

6.    Προκειμένου να γίνουν τα πιο πάνω, απαιτείται περισσότερος και πιο οργανωμένος διάλογος με τους πολίτες. Καταπολέμηση της πλατιάς διαδεδομένης αδιαφορίας ή και απογοήτευσης για το ευρωπαϊκό project. Από την άλλη πρέπει εκ νέου να γίνει παραδεκτό ότι η ισχύς της ΕΕ δεν βρίσκεται στη μονολιθικότητα αλλά στην ποικιλία, στη διαφορετικότητα, στον πλούτο των εθνών και των κρατών μελών της. Στην υπεράσπιση αυτής της ποικιλίας, όπως και των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

7.    Χωρίς την κινητοποίηση των πολιτών, η ΕΕ θα είναι μη αξιόπιστη και εντέλει δεν θα μπορεί να αντιμετωπίσει τα πραγματικά της προβλήματα. Θα δημιουργούνται συνεχώς προβλήματα νομιμοποίησης έναντι τους. Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να δώσει η ΕΕ ξανά ένα όραμα και ένα πειστικό επιχείρημα για την ύπαρξή της.

8.    Η ΕΕ γνώρισε τα τελευταία χρόνια πολλαπλές κρίσεις: χρηματοπιστωτική, αντιμετώπισης του προσφυγικού, εξόδου του ΗΒ κ.ο.κ. Με ένα τρόπο η ΕΕ βρέθηκε εγκλωβισμένη σε μια «παγίδα» σύνθετης κρίσης. Το κυριότερο είναι ότι η ΕΕ δεν συγκινεί σήμερα εξίσου με το παρελθόν τους ίδιους τους πολίτες των κρατών-μελών της.

Μια αιτία αυτών των κρίσεων, είναι ότι πολλοί στην Ευρώπη προτιμούν να μην λαμβάνονται αποφάσεις εν γένει (η εξουσία επί του χρόνου από εκείνο που διαθέτει περισσότερη ισχύ) ειδικότερα δε, να μην λαμβάνονται αποφάσεις που περικλείουν ένα ρίσκο. Βέβαια, με αυτή τη νοοτροπία μπορεί κάποια στιγμή να τεθεί σε κίνδυνο το όλο εγχείρημα.

9.    Στην ΕΕ πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε και πάλι στρατηγικά και να μην υποτάσσεται η πολιτική μας αδιάλειπτα και μονοσήμαντα στη συγκυρία και σε βραχυπρόθεσμες ανάγκες. Πρέπει να μάθουμε να λέμε την αλήθεια και να συζητάμε με ειλικρίνεια για την κατάστασή μας. Να μην αφήνουμε, δηλαδή, να ωραιοποιούνται καταστάσεις. Οι κανόνες που συμφωνούνται να ισχύουν για όλους.

10.    Η ΕΕ κινδυνεύει σήμερα να γίνει ένα εγχείρημα των ελίτ, πολιτικών και οικονομικών, ομάδων ειδικών συμφερόντων και επιλογών σκοπιμότητας. Να αποκοπεί από τον κοινωνικό περίγυρό της. Η αιτιολόγηση σκοπού: ειρήνη στη γηραιά ήπειρο δεν επαρκεί σήμερα, ¾ περίπου αιώνα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Απαιτείται να επαναφέρει η ΕΕ στη πρώτη γραμμή αυτοπροσδιορισμού τις αρχές και τις αξίες της, έναντι των οποίων συχνά δείχνει διπλά μέτρα στην εφαρμογή τους και εργαλειακή χρήση τους. Δημοκρατία, Ελευθερία, Αλληλεγγύη, Κοινωνικά δικαιώματα πρέπει να αποκτήσουν και πάλι ρόλο και τη θέση τους στο σύστημα της ΕΕ. Ο στόχος της κοινωνικής συνοχής θα πρέπει να τεθεί εκ νέου. Η ΕΕ οφείλει να αναπτυχθεί ως μια μηχανή, ένα σύστημα θεσμών, εργαλείο, εκσυγχρονισμού όλων μας και της ίδιας. Φάρος εφαρμογής, προώθησης και διάχυσης του «rule of Law», υπερασπιστής αυτής της αρχής στην παγκόσμια κοινότητα.

Ακόμα, η ΕΕ, πρέπει να αποδείξει στους πολίτες της ότι δεν είναι μόνο ένα σύστημα μνημονίων, εμπάργκο και κυρώσεων, αλλά πρωταρχικά παραγωγός ευμάρειας και ασφάλειας για τους πολίτες και τα κράτη μέλη της, για όλους όσους συνεργάζονται μαζί της. Για την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της.

11.    Η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει παραπέρα τον παγκόσμιο ρόλο της με τρόπο που να υπερασπίζεται τα συμφέροντα όλων των μελών της και όχι μόνο κάποιων επιλεκτικά. Να συμβάλλει στη συνολική ανάπτυξη της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ έναντι των άλλων κέντρων ισχύος στο σημερινό κόσμο. Ακόμα, η ΕΕ πρέπει να δρα και επιδρά περισσότερο θετικά στην υπέρβαση των διαφορών βορρά-νότου και ακόμα περισσότερο δύσης-ανατολής στο εσωτερικό της.

12.    Μια από τις αιτίες των προβλημάτων της ΕΕ ήταν και είναι η αλλαγή των απόψεων της Γερμανίας που έστω και με μια υστέρηση, απέκτησε μετά την ενοποίησή της μια περισσότερο «εθνική ματιά», ενώ η Γαλλία τα τελευταία χρόνια, μέχρι την εμφάνιση του Μακρόν, έδειχνε να μην έχει τις ίδιες διαθέσεις έναντι της προοπτικής της ΕΕ όπως στο παρελθόν, ενώ η κατά το παρελθόν πλέον φιλική προς το εγχείρημα της ΕΕ χώρα, η Ιταλία, έγινε αρκετά εσωστρεφής.

13.    Η ΕΕ πρέπει να αλλάξει σε πολλά, να προσαρμοστεί σε άλλα και να αναδείξει τα υπάρχοντα θετικά της. Με βάση μια τέτοια πολιτική, επιτρέψτε μου να σας θυμίσω ορισμένα βασικά ερωτήματα τα οποία μπορούν, ασφαλώς, να επανέλθουν στη σημερινή μας συζήτηση:

[Α] Αλλαγές στο κόσμο και στη θέση της ΕΕ, σημασία αυτών των αλλαγών για το μέλλον της ΕΕ, αλλά και γενικότερα της Ευρώπης.

[Β] Υποστήριξη της ισχυροποίησης της ΕΕ; Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Εδώ μπορεί κανείς να εξετάσει σειρά από εναλλακτικές:
i.    Ισχυροποίηση των κοινοτικών οργάνων ή όχι; Και αν ναι πώς και ποιών;
ii.    Υπέρ ορισμένων ισχυρών κρατών ή ομάδων κρατών;
iii.    Ισχυροποίηση ή υποβάθμιση του εθνικού κράτους εντός της ΕΕ. Με αυτό το ερώτημα είναι συνδυασμένο ένα άλλο :
–    ποια θα είναι η ισορροπία στο μέλλον ανάμεσα στα εθνικά κράτη και τα κοινοτικά όργανα/θεσμούς, αλλά και
–    ποιά θα είναι η σχέση/ισορροπία ανάμεσα στα τελευταία, την Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο.
iv.    Ισχυροποίηση και πώς της δημοκρατίας μέσα στην ΕΕ;
– Με εκδημοκρατισμό των κοινοτικών θεσμών;
– Με ενίσχυση του κοινοβουλίου σε βάρος των άλλων θεσμών;
– Με ενίσχυση του εθνικού κράτους/εθνικών θεσμών και οργάνων και του ελέγχου που ασκεί (ασκούν) στην ΕΕ, ιδιαίτερα στο ενωσιακό επίπεδο, ή τέλος
– Με την περισσότερη εμπλοκή των εθνικών οργάνων με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

V. Ισχυροποίηση της κοινωνίας; Και αν ναι,
– με πιο τρόπο;
– κύρια, ποιές κοινωνικές ομάδες και δυνάμεις;

[Γ] Ποια θα είναι η ισορροπία ανάμεσα στη διεύρυνση της ΕΕ και την εμβάθυνση. Διότι κάθε βήμα υλοποίησης μιας διεύρυνσης συνοδεύεται με την (συχνά προηγούμενη) θεσμική μεταρρύθμιση της Ένωσης. Προς το παρόν γίνεται μια πρώτη συζήτηση για τις αλλαγές ως προς το Ευρωκοινοβούλιο εξαιτίας του Brexit.

[Δ] Οι θεσμικές αλλαγές που γίνονται στο όνομα και σε συνδυασμό με τη κάθε φορά διεύρυνση καλό είναι να τις έχουμε κατά νου πριν από τις όποιες δεσμεύσεις για την γεωγραφική αρχιτεκτονική της ΕΕ, αλλά και της Ευρώπης συνολικά. Ιδιαίτερα ως προς
–    Τη σύνθεση της Επιτροπής (διότι θα είναι δύσκολο να διασφαλιστούν χαρτοφυλάκια για 35 και πάνω κράτη), αν θα έχουν όλα τα κράτη Επιτρόπους, αν θα υιοθετηθεί η αρχή της εκ περιτροπής ή θα επιδιώξουν κάποιοι να χωριστεί η Επιτροπή σε κράτη που θα διαθέτουν μόνιμα μέλη και σε εκείνα που δεν θα διαθέτουν. Αν θα υπάρχουν senior and junior μέλη της Επιτροπής και πώς θα γίνεται η κατανομή των χαρτοφυλακίων.
–    Τη μεταρρύθμιση της σχέσης των θεσμών.
–   Τη συγκρότηση και λειτουργία των Συμβουλίων, ιδιαίτερα της σύνθεσης των Προεδριών. Είναι πιθανά να επανέλθει η πρόταση για επικεφαλής από την Επιτροπή επί των διάφορων μορφοποιήσεων των Συμβουλίων ή έστω για μόνιμους προέδρους τους.
–    Εκλογή Προέδρου και Επιτρόπων;
–   Ρόλος και λειτουργία των κομμάτων, εθνικών και / ή ενωσιακών, στα πλαίσια της ΕΕ και στους θεσμούς της.
–  Μεγάλη σημασία έχει για κράτη του δικού μας μεγέθους η σύνθεση των επικεφαλής και αναπληρωτών διευθυντών των διευθύνσεων Επιτροπής, Συμβουλίου και Ευρωβουλής. Υπάρχει μια σαφή καταγραφή προς όφελος ορισμένων μεγάλων κρατών με τρόπο ανισόρροπο,
–    Θα υπάρχουν δυνατότητες παρέμβασης των κοινωνιών και πώς; Ο ρόλος και οι δυνατότητες δημοψηφισμάτων.
Από τα πιο πάνω προκύπτει η ανάγκη οργάνωσης της συνεργασίας ανάμεσα σε μικρομεσαία κράτη, αλλά και μεταφοράς πείρας σε τέτοιου είδους αλλαγές και μεταρρυθμίσεις από παλαιότερα κράτη μέλη σε νεότερα που δεν έχουν λάβει μέρος σε ανάλογες διαπραγματεύσεις στο παρελθόν.

[Ε] Διεύρυνση και περίγυρος της ΕΕ:

Ι. Ο πρώτος κύκλος ερωτημάτων αναφέρεται στον άμεσο περίγυρο της ΕΕ:
– το πρώτο ερώτημα είναι τι θα κάνει η ΕΕ με τις ειδικές σχέσεις που έχει με πλούσια ευρωπαϊκά κράτη της ΕΕ όπως είναι η Ελβετία και η Νορβηγία, αλλά και μικρές κρατικές οντότητες (Ανδόρα, Άγιος Μαρίνος, Λιχτενστάιν, Μονακό).
– το δεύτερο και πιο σημαντικό ερώτημα αφορά τα χρονοδιαγράμματα και τις τυχόν ομαδοποιήσεις για ένταξη στην ΕΕ κρατών των Δυτικών Βαλκανίων.
– το τρίτο ερώτημα είναι η τύχη της υποψηφιότητας της Τουρκίας και αν αυτή θα μετασχηματιστεί σε ειδική σχέση.
– Ειδικό ζήτημα παραμένει αυτό των σχέσεων με τη Ρωσία.

ΙΙ. Ο δεύτερος κύκλος αφορά τις χώρες που βρίσκονται στον παραπέρα περίγυρο της ΕΕ:
–    Από τη μια είναι η ομάδα της ανατολικής γειτονίας, αν θεωρούμε ότι οι σχέσεις μας πρέπει να είναι με όλες ίδιες ή τις διαχωρίζουμε σε δύο ομάδες των τριών (είτε με πολιτικό κριτήριο, είτε με γεωγραφικό).
–    Από την άλλη είναι η ομάδα των μεσογειακών κρατών, ιδιαίτερα Ισραήλ και Τυνησία.
–    Γενικότερα η πολιτική έναντι των συνδεδεμένων κρατών

[ΣΤ] Η αναπτυσσόμενη ΕΕ θα πρέπει να κινείται με τους ρυθμούς των προπορευόμενων σε ενοποίηση, ή με τους ρυθμούς των πιο αργών; Ή έστω με «μέσους όρους»;

[Ζ]  Πεδία πολιτικής της ΕΕ

Από τη συζήτηση που διεξάγεται ιδιαίτερα στις ισχυρότερες χώρες της ΕΕ, όπως είναι η Γαλλία και η Γερμανία κύριο θέμα που έχει προκύψει είναι σε ποιές θεματικές, τομείς πολιτικής, θα πρέπει να αναπτυχθεί η ΕΕ, αλλά και ποια μπορεί να είναι η θεσμική οργάνωση της ΟΝΕ και γενικότερα της οικονομικής πτυχής της ΕΕ.
Ως προς το πρώτο ζήτημα, πέραν εκείνου του εκδημοκρατισμού του όλου συστήματος της ΕΕ, που δεν θα μπορούσε να γίνει μέλος του εαυτού της αν κρινόταν με το ίδιο το «acquis»  της, υπάρχουν οι εξής τομείς ανάπτυξης:
–    Κοινωνικός τομέας, και αν θα είναι μοχλός περιορισμού του κοινωνικού κράτους σε εθνικό επίπεδο ή θα διευκολύνει την ενδυνάμωσή του.
–    Κοντά σε αυτή τη θεματολογική είναι το μεγάλο πρόβλημα της πολιτικής μετανάστευσης και της τύχης/μετατροπής του Πλαισίου του Δουβλίνου. Στη μετανάστευση, η ΕΕ δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι διαθέτει μια δική της, ποιοτικά ανώτερη, μεταναστευτική και προσφυγική πολιτική. Δεν μπόρεσε να λύσει το πρόβλημα ανάμεσα στις επιθυμίες των εθνικών κρατών και μια συνολική ευρωπαϊκή πολιτική.
–    Ο αμυντικός τομέας, όσο και εκείνος της ασφάλειας, που προσδιορίζετε από τη σχέση ανάμεσα στην ΕΕ, το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Αν, δηλαδή, θα αποκτήσει αυτοτελή αμυντική λειτουργία ή θα αποτελεί έναν περιφερειακό εταίρο των δύο άλλων. Χωρίς αμυντικό πυλώνα, η ΕΕ θα παραμένει ένας οικονομικός γίγαντας με πήλινα πόδια.
–    Επίσης αν η συνεργασία ανάμεσα σε ΕΕ και ΝΑΤΟ θα είναι σε επίπεδο κρατών, ή με αυτονομία -όπως γίνεται και υποστηρίζω από πλευράς μου- οργανισμός προς οργανισμό.
–    Η παραπέρα ανάπτυξη του νομισματικού-οικονομικού που μιλώ παρακάτω.
–    Στήριξη του αγροτικού τομέα, των σύγχρονων υπηρεσιών, της βιομηχανίας νέας τεχνολογίας και εκείνης που στηρίζεται σε αυτές.

[Η] Η ΕΕ έχει ένα θεμελιακό πρόβλημα, ότι κατασκευάζει θεσμικά συστήματα, όπως είναι εκείνο της ευρωζώνης χωρίς προβλέψεις από τις συνθήκες και χωρίς να εξασφαλίζει ρόλο στο ευρωκοινοβουλίου σε αυτά, γενικότερα δε, συχνά, με τρόπο αντιδημοκρατικό. Το θεσμικό σύστημα της ευρωζώνης πρέπει να τεθεί κάτω από τον έλεγχο του κοινοβουλευτισμού και να είναι διασφαλισμένη η παρουσία στα όργανά της τόσο του ευρωκοινοβουλίου, όσο και της Επιτροπής με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που προβλέπουν οι Συνθήκες.
Από την ευρωζώνη, επιπλέον, απουσιάζουν τα απαραίτητα εργαλεία ώστε να μπορεί να αντιδράσει έγκαιρα σε αλλαγές και προβλήματα της οικονομικής συγκυρίας. Δυστυχώς τα προβλήματά της δεν τα συζητάμε στην Ευρώπη με ψυχρό κεφάλι, αλλά με καρδιά σε κατάσταση υπερθέρμανσης.

[Θ] Ειδικά θέματα εμπεριέχονται στις προτάσεις που διατυπώθηκαν από Παρίσι και Βερολίνο. Οι περισσότερες από το πρώτο με μη ουσιαστική αποδοχή τους από το δεύτερο. Ανάμεσα σε αυτές ξεχωρίζει η πρόταση για ενίσχυση του προϋπολογισμού της ΕΕ, που θυμίζει -σε άλλο πλαίσιο-παλαιότερες προτάσεις των ομοσπονδιστών. Η καθιέρωση ειδικού προϋπολογισμού για την ευρωζώνη, πρόταση ίσως προβληματική. Συνολικά, αν η Ευρωζώνη δικαιούται και θα ήταν χρήσιμο να έχει τα δικά της ξεχωριστά όργανα και θεσμούς ή όχι;
Η επιλογή ή μη Ευρωπαίου «Υπουργού» Οικονομικών, όπως συνέβη αντίστοιχα στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, θεσμός που εκτιμώ ότι λειτούργησε θετικά. Η μετεξέλιξη ή όχι του Ευρωπαϊκού συστήματος διάσωσης(Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας) σε ένα είδος ευρωπαϊκού νομισματικού ταμείου (όπως το ΔΝΤ, αλλά διαφορετικά συγκροτημένου, με τη διατήρηση ή όχι του διακυβερνητικού του χαρακτήρας). Ακόμα υπάρχουν οι προτάσεις για την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης καθώς και της έκδοσης ευρωπαϊκού ομόλογου.
Ένα ειδικό ζήτημα είναι, το θέμα της τύχης του ενωσιακού προϋπολογισμού και σε σχέση με το Brexit. Γνώμη μου είναι ότι μπορεί ο προϋπολογισμός να αυξηθεί, ενώ πρέπει να μελετηθεί ο τρόπος και τα ποσοστά κατανομής του ανάμεσα σε αναγκαίες για το σήμερα πολιτικές και σε εκείνες που είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση του μέλλοντος. Ανάμεσα σε διαφορετικούς τρόπους για την εμβάθυνση της διαδικασίας ενοποίησης, της προώθησης της οικονομικής σύγκλισης και ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής. Πρόκειται, ασφαλώς, για τη συζήτηση για τις νέες δημοσιονομικές προοπτικές και πλαίσιο.
Το κύριο και θεμελιακό είναι η ΕΕ να ξαναποκτήσει τα χαρακτηριστικά μιας οικονομικής και νομισματικής ένωσης, και όχι μόνο το τελευταίο. Δημοκρατική στη συγκρότησή και στον τρόπο δράσης της. Που ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο και τον φροντίζει: Από την καταπολέμηση της ανεργίας μέχρι την ποιότητα ζωής.

[Ι] Πολλά από τα τελευταία ερωτήματα συνδέονται με εκείνα του τρόπου ανάπτυξης της ΕΕ: ως όλου; Ταυτόχρονα όλοι όλα; Ως μια ατμομηχανή που τρέχει πιο γρήγορα από τον μέσο όρο (όπως συνέβη σε τέτοιες περιπτώσεις όπως με την ΟΝΕ και το σύστημα Σένγκεν) αλλά ανοικτό να συνδεθεί με άλλα βαγόνια μόλις αυτά είναι έτοιμα, ή με το σπάσιμο σε διαφορετικές ταχύτητες: με σταθερό διαχωρισμό σε πρώτη, δεύτερη και επόμενη ταχύτητα;
Μια πολιτική, όμως, σταθερής διαφοροποίησης, ενώ φαίνεται ελκτικό στα πλουσιότερα και παλαιότερα κράτη μέλη της Ένωσης ουσιαστικά σταθεροποιεί και αυξάνει τις υπάρχουσες σήμερα διαφορές. Υποβαθμίζει το ίδιο το ενωσιακό εγχείρημα και το διασπά, έστω και αν με αυτό λύνονται τρίτα προβλήματα, όπως ένταξη σε έναν υποβαθμισμένο κύκλο νέων κρατών μελών, τόσο μελλοντικών διευρύνσεων, όσο και της ειδικής περίπτωσης της Τουρκίας.

Συνολικά είναι ανάγκη να εργαστούμε σε μια νέα αιτιολόγηση και όραμα της ΕΕ. Σε μεταρρυθμίσεις του θεσμικού της συστήματος με τρόπο δημοκρατικό και κοινωνικά δίκαιο. Σε ανάπτυξη της θεματολογίας της, πάντα με μέτρο, ώστε να ενδυναμώσει η παρουσία της στο σημερινό κόσμο και η οικονομική της ανταγωνιστικότητα με τρόπο που να προστατεύει το περιβάλλον και τον άνθρωπο.