Το ΝΑΤΟ δεν είναι μόνο αμυντική συμμαχία

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

Μεροληπτική και εσφαλμένη η τήρηση ίσων αποστάσεων έναντι Ελλάδας – Τουρκίας

Σε αντίθεση με την ΕΕ, η οποία διά των θεσμικών οργάνων της άσκησε δριμεία κριτική κατά της συμπεριφοράς της Τουρκίας και εξέφρασε τη συμπαράστασή της στην Ελλάδα και στην Κύπρο, όπως και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το ΝΑΤΟ απέφυγε να το πράξει και τούτο παρά την πασίδηλη και έμπρακτη παραβατικότητα που επιδεικνύει η Άγκυρα στο Αιγαίο, με την αμφισβήτηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και τη διεκδίκηση νήσων και βραχονησίδων. Μάλιστα, ο συμπαθής γενικός γραμματέας του, πρώην πρωθυπουργός της Νορβηγίας, κ. Στόλτενμπεργκ, που προεδρεύει και του Νατοϊκού Συμβουλίου, σε πρόσφατες δηλώσεις του στην Τουρκία, στο πρακτορείο Αναντολού, όπως και στη Χάγη, απαντώντας σε ερώτημα έλληνα δημοσιογράφου, αρκέστηκε να απευθύνει έκκληση και να συστήσει στις δύο χώρες, Ελλάδα και Τουρκία, να επιλύσουν τις διαφορές τους με διάλογο, αγνοώντας το γεγονός ότι η Άγκυρα αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος που έχουν καθιερωθεί από διεθνείς συμβάσεις, όπως και το Δίκαιο της Θάλασσας.

Οι δηλώσεις του κ. Στόλτεν­μπεργκ δικαίως προκάλεσαν την αγανάκτηση των Ελλήνων και σχολιάστηκαν δυσμενώς από το σύνολο των ελληνικών ΜΜΕ. Με τις δηλώσεις του ο γενικός γραμματέας, που ασφαλώς δεν εξέφραζε προσωπικές θέσεις, επιβεβαίωσε την πάγια νατοϊκή στάση των ίσων αποστάσεων που η Συμμαχία τηρεί στις ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο, με πικρότερη εμπειρία τη στάση της Συμμαχίας κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, όπου είχε ρόλο θεατή, ενώ θα μπορούσε να την είχε αποτρέψει. Ανάλογη στάση τηρεί η Συμμαχία και στις ναυτικές νατοϊκές επιχειρησιακές ασκήσεις στο Αιγαίο, αποφεύγοντας, λόγω αντιδράσεων της Άγκυρας, να συμπεριλάβει στις νατοϊκές ασκήσεις ελληνικά νησιά και νησίδες, ενώ για συνήθεις νατοϊκές πτήσεις με προορισμό χώρες της Ασίας αναγκάζεται να παρακάμψει τον αιγαιακό εναέριο χώρο, επιμηκύνοντας έτσι τη διαδρομή λόγω αντιδράσεων της Τουρκίας.

Κανείς, ασφαλώς, δεν θα ανέμενε από τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ και από την ίδια τη Συμμαχία να λάβει θέση ανάλογη με εκείνη της ΕΕ στις ελληνοτουρκικές διαφορές. Θα μπορούσε όμως να δώσει ένα ηχηρό μήνυμα προς την Άγκυρα, σε μια περίοδο μάλιστα που οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και ΝΑΤΟ δοκιμάζονται από την αντιδυτική ρητορική του καθεστώτος Ερντογάν και τις τυχοδιωκτικές τακτικές του τούρκου Προέδρου, ύστερα από την προσέγγιση και τη συνεργασία με τη Ρωσία και ιδιαίτερα την προμήθεια των S-400, που έχει προκαλέσει την μήνιν της ηγέτιδας δύναμης του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ.

Αντιλαμβανόμαστε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν το ΝΑΤΟ και ο ίδιος ο γ.γ. στη διατύπωση θέσης ανάλογης με εκείνη της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Θα ήταν όμως πλέον εποικοδομητική και δίκαιη η τοποθέτηση του κ. Στόλτενμπεργκ εάν στις παραινέσεις του προς τις δύο χώρες προκειμένου να επιλύσουν τις μεταξύ τους διαφορές με διάλογο προσέθετε και το πλαίσιο του διαλόγου, δηλαδή τον σεβασμό των αρχών της καλής γειτονίας, του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συνθηκών. Δεν αποκλείεται ο κ. Στόλτεν­μπεργκ να εξέφραζε και την αντίληψη ότι το ΝΑΤΟ είναι αμυντική και όχι πολιτική συμμαχία.

Τούτο ίσχυε ασφαλώς επί Σοβιετικής Ένωσης. Όμως από το 1990, με το ιστορικό συμβούλιο του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο, αποφασίστηκε η θεσμική του μετατροπή σε πολιτικοαμυντικό οργανισμό. Το ΝΑΤΟ από συστάσεώς του είχε και ατύπως ισχυρό πολιτικό χαρακτήρα. Λειτούργησε και πολιτικά σε έναν ρόλο συμφιλιωτικό μεταξύ πρώην αντιπάλων, πρωτίστως Γαλλίας – Γερμανίας. Οι διαφορές όμως μεταξύ των συμμάχων-μελών δεν εξαλείφθηκαν αυτομάτως. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η μη αποδοχή του ηγεμονικού ρόλου των ΗΠΑ εντός της συμμαχίας από τον γάλλο Πρόεδρο, τον στρατηγό Ντε Γκολ.

Η Γαλλία, ως γνωστόν, απέσυρε τις δυνάμεις της από το στρατηγείο του ΝΑΤΟ και εζήτησε τη μεταφορά της έδρας της συμμαχίας από το Παρίσι στις Βρυξέλλες, όπου και έκτοτε εδρεύει. Ο πολιτικός ρόλος του ΝΑΤΟ επιβεβαιώθηκε και στις περιπτώσεις ειρηνευτικών αποστολών, με πλέον ενδεικτική τη συμμετοχή του ΝΑΤΟ σε επιβλεπτικές περιπολίες στο Αιγαίο για τον έλεγχο των προσφυγικών ρευμάτων, με τη συμμετοχή βεβαίως ελληνικών και τουρκικών ναυτικών δυνάμεων, αλλά μόνο στα χωρικά ύδατα της καθεμιάς χωριστά. Η Άγκυρα επιδιώκει συνεχώς την απεμπλοκή του ΝΑΤΟ από το Προσφυγικό, μέχρι στιγμής ανεπιτυχώς.

Παρασκευή 27 Απριλίου θα πραγματοποιηθεί στην έδρα της Συμμαχίας η τακτική εαρινή σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, με ατζέντα τη Ρωσία, το Αφγανιστάν, τις απειλές από τον Νότο, την παράνομη μετανάστευση, την τρομοκρατία και τη διεύρυνση με ένταξη νέων μελών (open door policy). Πέραν της επίσημης θεματολογίας των υπουργικών συζητήσεων, στον έλληνα υπουργό των Εξωτερικών κ. Νίκο Κοτζιά θα δοθεί η ευκαιρία, με την τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία που τον διακρίνει, να εξηγήσει στους ομολόγους του την παραβατικότητα της Τουρκίας, που πλέον γίνεται ορατή και αντιληπτή τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε νατοϊκό επίπεδο.

Ελπίζεται ότι και το ΝΑΤΟ θα μπορέσει να αλλάξει συμπεριφορά στην αντιμετώπιση της τουρκικής παραβατικότητας, εγκαταλείποντας την πολιτική των ίσων αποστάσεων, η οποία τελικά καταλήγει σε μεροληπτική θέση υπέρ του αδικοπραγούντος. Όπως λέει η Εκκλησία και η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: «Το άδικον δεν ευλογείται».