Αστακομακαρονάδα ή, άλλως, πολιτικά ορθό

Υπό
JOHN GALT

Η περίοδος 1946 – 2008 σκωπτικά θα χαρακτηριστεί από τον ιστορικό του μέλλοντος ως η δυτικοευρωπαϊκή εποχή της αστακομακαρονάδας. Όχι βέβαια ως διατροφική συνήθεια, αλλά σε σχέση με την κατάρρευση της αστικής ηθικής, που αντικαταστάθηκε ανεπαίσθητα από την πολιτική ορθότητα, τη σύγχρονη μορφή έκφρασης του αστικού καθωσπρεπισμού. Η Δυτική Ευρώπη βίασε ασύστολα αστική παιδεία και ηθική και -ως πνευματικά νεόπλουτη- απολαμβάνει δεκαετίες τώρα τη μετριότητα του πολιτικά ορθού. Αδιαφορεί για την ανάγκη να τοποθετηθεί σε θέματα αρχών και, ζώντας στη σκιά του πολιτικά ορθού, απολαμβάνει ως αστακομακαρονάδα τα προϊόντα της οικονομικής ευμάρειας.

Ήταν το άρθρο της έγκριτης «Frankfurter Allgemeine Zeitung» («FAZ»), του οικονομικού φύλου της βαυαρικής συντηρητικής επιχειρηματικής κοινότητας, όταν αναφέρθηκε στον έλληνα πρωθυπουργό, που με προσγείωσε στην πολιτική ορθότητα της ευρωπαϊκής αστακομακαρονάδας. Για όσους φίλους δεν το διάβασαν, σημειώνουμε ότι περιγράφει με μεγάλη καθαρότητα την άποψη που ψιθυρίζεται ανεπίσημα, εδώ και χρόνια, στα ευρωπαϊκά φόρουμ. Για όσους το διάβασαν, νομίζω ότι θα τους έχει γεννηθεί εύλογα η απορία για το πώς η «FAZ» άργησε να καταλάβει όσα συμβαίνουν στη χώρα μας εδώ και τρία χρόνια.

Έπρεπε να φτάσουμε στο τέλος του τρίτου Μνημονίου, έπρεπε να κυκλοφορήσουν οι εκθέσεις του ΔΝΤ και όλων των εμπλεκόμενων θεσμών, έπρεπε να πάει ο κ. Τσακαλώτος στο Βερολίνο για να πάρει τα μαντάτα, έπρεπε να πληροφορηθεί για τα stress tests η ΕΚΤ και ο ESM, έπρεπε να δεσμευτεί ο κ. πρωθυπουργός για καθαρή έξοδο για να του εξηγήσουν στο αφτί, ή μέσω της «FAZ», ότι το αφήγημα τελείωσε; Όλα αυτά τα χρόνια δεν είχε ανταποκριτή στην Αθήνα η πολιτικά ορθή «FAZ»; Μόνο τους κ. Βαρουφάκη, Τσακαλώτο και Χουλιαράκη γνώριζε; Αρκετά.

Πριν από χρόνια κυκλοφορούσε ένα κλασικό ανέκδοτο, που το θυμήθηκα όταν διάβασα την «FAZ». Ερμηνεύει την κυβέρνηση, τον πρωθυπουργό και τη «FAZ» σε σχέση με την πολιτική που θα αποκαλυφθεί άμεσα, αρχής γενομένης από την Παρασκευή που μας πέρασε.

Φορτηγατζής παίρνει στην Εθνική για παρέα έναν συνεπιβάτη. Οδηγεί σχεδόν μεθυσμένος, με υπερβολική ταχύτητα, χωρίς να δίνει σημασία σε κανένα σήμα της τροχαίας. Σε μία στροφή κτυπάει ένα ελάφι. Σταματάει, βλέπει το ζώο σε άθλια κατάσταση και μονολογώντας «τι ζωή να έχει στην κατάσταση που είναι» βγάζει μια καραμπίνα, πυροβολεί και το σκοτώνει, συνεχίζοντας την ξέφρενη πορεία του. Το περιστατικό επαναλαμβάνεται με αλλεπάλληλα δυστυχήματα και ο οδηγός ακολουθεί την ίδια πρακτική.

Η καραμπίνα αποτελεί τη μοναδική λύση στην άθλια συμπεριφορά του. Ο συνεπιβάτης, άφωνος και φοβούμενος πιθανά μια βίαιη αντίδραση του φορτηγατζή, κυριολεκτικά παγωμένος, χαμογελά αμήχανα.

Τουλάχιστον, σκέπτεται, θα φτάσω στον προορισμό μου. Σε μια στροφή το φορτηγό ξεφεύγει από την πορεία του, ο συνεπιβάτης περνάει μέσα από τον υαλοπίνακα και προσγειώνεται σε παρακείμενο δένδρο, σε άθλια κατάσταση, σχεδόν ημιθανής. Ο οδηγός κατατρομαγμένος βγαίνει από το αυτοκίνητο και τον ρωτάει πόσο άσχημα είναι και αν θέλει βοήθεια. «Όοοχι», απαντάει κατατρομαγμένος και αναλογιζόμενος την ήδη γνωστή συμπεριφορά του φορτηγατζή μονολογεί: «Μια χαρά είμαι, δόξα τω Θεώ»…

Η οικονομία της χώρας αποτυπώνει ανάγλυφα, εδώ και χρόνια, την αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας να διατυπώσει μία σαφή πολιτική θέση. «Ήξεις αφήξεις ουκ, εν πολέμω θνήξεις» (η θέση του κόμματος, επιλογής του αναγνώστη). Έχοντας φτάσει στο τέλος του τρίτου Μνημονίου και πριν μπούμε στο τέταρτο, με τη βοήθεια των εταίρων, η κυβέρνηση, όπως ο συνεπιβάτης του ανεκδότου, αντιλαμβάνεται ότι βρίσκεται κατατραυματισμένη στο δένδρο. Ο χρόνος της έχει εξαντληθεί και έχει αποδεσμευτεί από τις εκλογές. Τι της απομένει; Η γνωστή φράση του Άμλετ (παραφρασμένη): «Να βγει (στην καθαρή έξοδο) κανείς ή να μη βγει, ιδού η απορία».

Γι’ αυτό και απειλεί με καθαρή έξοδο. Εκβιάζει κατάρρευση της Ευρωζώνης, με όπλο την πτώχευση του ESM. Δημιουργεί θέματα στα Δυτικά Βαλκάνια και την αμυντική θωράκιση της Ευρώπης. Κι όλα αυτά όταν στις συζητήσεις στο Washington Group -αλήθεια, τώρα το έμαθαν όλοι- μας ενημερώνουν ότι η βιωσιμότητα του συνεπιβάτη είναι σε χειρότερη κατάσταση από εκείνη που ήταν πριν αποφασίσει να μπει στο φορτηγό. Και στην όλη ταραχή η διεθνής κοινότητα ρωτάει ως νέος φορτηγατζής:
«Μπορώ να κάνω κάτι για σένα; Δεν σου είπα να φορέσεις
ζώνη;».

Από την τρίτη παράγραφο, όμως, ο συντάκτης του Μνημονίου Τσίπρα ζητούσε όχι απλά να νομοθετήσουμε αλλά να υιοθετήσουμε τα μέτρα. Όσοι εξ ημών είχαν αντιληφθεί την έννοια «υιοθεσία» στις ανεπτυγμένες χώρες γνώριζαν ότι προϋποθέτει μεγαλύτερη προσωπική ευθύνη από την πατρότητα. Μπαίνοντας λοιπόν η «τρόικα» στο φορτηγό της πρώτη φορά Αριστεράς, μπορούσε πολύ εύκολα να αντιληφθεί την πορεία και τον προορισμό του. Αν και γνώριζαν λοιπόν τι πράγματι συνέβαινε στην Ελλάδα, μένουν σήμερα, μαζί με τη «FAZ», έκπληκτοι.

Το αφήγημα μετέτρεψε την «τρόικα» από φορτηγατζή σε επιβάτη. Δειλά, όσους δεν κάλυπτε ο αστικός καθωσπρεπισμός, έγραφαν ότι οι χρονικοί περιορισμοί και τα εμπόδια αξιολόγησης δεν πολυαπασχολούσαν την κυβέρνηση. Η «τρόικα» τους αγνόησε και παρέδωσε με μεγάλη ευκολία την επικοινωνία – στο εσωτερικό σ’ έναν ικανό παραμυθά και στο εξωτερικό σ’ έναν ικανό αφηγητή, ανεύθυνα τους βοήθησε να δημιουργήσουν τους αναγκαίους θρύλους.

Έλεγαν, αν και δεν το πίστευαν, ότι: Θα νομοθετήσουν και δεν θα τα εφαρμόσουν. Θα δημιουργήσουν ανάπτυξη και θα ξεπεράσουν τα προβλήματα. Θα βγουν στις αγορές πριν από την ολοκλήρωση του Μνημονίου. Θα περάσουν τα μέτρα μετά την ολοκλήρωση της δικής τους θητείας. Θα σταθεροποιηθεί το τραπεζικό σύστημα με «κόκκινα» δάνεια ίσα με το 76% των ιδιωτικών καταθέσεων. Θα αρθούν οι επιφυλάξεις της ΕΚΤ και του ΔΝΤ για βιωσιμότητα και φερεγγυότητα των κρατικών ομολόγων. Θα ρυθμιστεί το χρέος με διαφορετικούς κανόνες από αυτούς που συμφώνησαν όταν υπέγραφαν το Μνημόνιο Τσίπρα το 2015. Θα φτιάξει δικό της Ταμείο η Ευρωζώνη και δεν θα χρειάζεται το ΔΝΤ. Θα βγούμε στις αγορές και θα δανειστούμε καλύτερα από το ΕΜΣ. Θα ενταχθούμε στην ποσοτική χαλάρωση. Θα εισακουστεί η άποψη της Γαλλίας και θα πετύχουμε ιδιαίτερο μηχανισμό εξυπηρέτησης του χρέους. Θα έχουμε πρωτογενή πλεονάσματα και ανάπτυξη που θα ξεπεράσουμε την ιστορική πραγματικότητα που μας χαρακτηρίζει εδώ και δεκαετίες.

Το αφήγημα έπιασε. Οι ευρωπαίοι γραφειοκράτες επέλεξαν αστακομακαρονάδα και πολιτική ορθότητα, αντί αυστηρή καλβινιστική λογική. Αρκετοί στη χώρα τα γράφαμε. Χαρακτηριστήκαμε ιδεολογικά χαιρέκακοι. Όταν ακούσαμε την πρόταση «πάρτε κάποιο ποσό ευρώ και αποχωρήστε ως χώρα», εξηγήσαμε ότι η επιλογή υπάρχει και δεν είναι απειλή. Όταν περάσαμε στα capital controls, δεν προτρέξαμε να πούμε ότι είναι θέμα μηνών, γιατί γνωρίζαμε ότι θα περάσουμε χρόνια στην υποβάθμιση.

Όταν μας «ψέκασαν» με ποσοτική χαλάρωση και καθαρή έξοδο, εξηγήσαμε ότι αυτά ούτε στα καλύτερα όνειρά μας δεν θα ισχύσουν με τη συγκεκριμένη οικονομική πολιτική.

Δεν γράψαμε ποτέ αυτά που έγραψε η «FAZ», γιατί, δυστυχώς, ανήκαμε στην ίδια βάρκα. Το μόνο που ζητάμε λοιπόν από εκείνους, που τους ανέφερε ονομαστικά η «FAZ», είναι «να απαντήσουν εκείνοι με στοιχεία, ώστε και να αναλάβουν προσωπικά τις ευθύνες που τους αναλογούν, όταν για πάντα θα τους στιγματίσει η Ιστορία».