Novartis – «Noor1» – Αντ. Σαμαράς κρατούν όμηρο τον Κυρ. Μητσοτάκη
Του
ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ
Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών
Όταν ένας πολιτικοκοινωνικός θεσμός, όταν ένα σύστημα με δικές του εσωτερικές πολιτικοκοινωνικές λειτουργίες και δική του ταυτότητα έρχεται σε σύγκρουση με το περιβάλλον του, δημιουργώντας μείζονες αντιθέσεις με αυτό, τις οποίες και δεν μπορεί να επιλύσει, τότε το αποτέλεσμα είναι δεδομένο και αυτονόητο…
Γιατί οι αντιθέσεις αυτές με το περιβάλλον του συστήματος μετασχηματίζονται σε ενδογενείς αντιθέσεις του ιδίου του συστήματος, προκαλώντας ρωγμές, εντάσεις και συγκρούσεις στο εσωτερικό του.
Αυτή είναι μια λογικά αποδεκτή αφετηρία προκειμένου να προσεγγίσουμε και να κατανοήσουμε, στο ουσιαστικό τους περιεχόμενο, τόσο τα όσα διαδραματίζονται στο εσωτερικό της ΝΔ όσο και τη στάση και τις επιλογές της ηγεσίας της σε σχέση μάλιστα με τις ευρύτερες πολιτικές κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις.
Σήμερα, η ΝΔ και η ηγεσία της βρήκαν τοίχο, οδηγήθηκαν σ’ ένα εμφανές αδιέξοδο, το οποίο παράγει αντιθέσεις που μεταφέρονται στο εσωτερικό της παράταξης και προκαλούν διαλυτικά φαινόμενα και ενδογενείς αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις.
• Πρώτη παρατήρηση: Η ΝΔ και οι ηγεσίες της, από τον Ιανουάριο του 2015 μέχρι σήμερα, χαρακτηρίζονται από μια πλήρη σύγχυση μεταξύ στρατηγικών στόχων και τακτικών κινήσεων. Εδώ και τρία χρόνια αναμένουν μετά βεβαιότητας την πτώση της κυβέρνησης, από μήνα σε μήνα, ενώ εν τω μεταξύ η ίδια η ΝΔ, όμηρος αυτού του μικρόνοου τακτικισμού, μετασχηματίσθηκε οριστικά σε ένα ακροδεξιό-νεοφιλελεύθερο μόρφωμα, ανίκανο να αυτονομηθεί και να διαμορφώσει μια δική του ταυτότητα και προοπτική.
• Δεύτερη παρατήρηση: Η ταύτιση με τα νεοφιλελεύθερα – μνημονιακά προγράμματα (για την «επιτυχή» διαχείριση και εφαρμογή των οποίων επαίρεται όχι μόνο ο Αντ. Σαμαράς αλλά και η σημερινή ηγεσία της ΝΔ) και με τα συστημικά συμφέροντα -που απέκτησαν καίρια πολιτική επιρροή και παρέμβαση, ιδιαίτερα την περίοδο 2010 – 2014- έχει οδηγήσει στην πλήρη απώλεια της πολιτικής αυτονομίας της ΝΔ.
Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού είναι ότι σε κάθε σκάνδαλο που έρχεται στην επιφάνεια όχι μόνο γίνεται εμφανής η δομικού τύπου σχέση της ΝΔ -αλλά και του ΠΑΣΟΚ- με τα διαπλεκόμενα επιχειρηματικά συμφέροντα αλλά και τα ίδια τα εμπλεκόμενα κόμματα και οι ηγεσίες τους εμφανίζονται ως κομματικοί εκπρόσωποι και πολιτικοί συνήγοροι των συμφερόντων αυτών.
Τα παραδείγματα της Siemens, του σκανδάλου της Novartis, της παραπομπής του Β. Μαρινάκη για την υπόθεση του «Noor 1» αποτελούν εμφανή δείγματα της πολιτικής ηγεμονίας που έχουν αποκτήσει και ασκούν οι φορείς της διαπλοκής στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και στις ηγετικές του ομάδες.
Ο χρόνος σταμάτησε στο 2014
• Τρίτη παρατήρηση: Η στρατηγική της τυφλής και εφ’ όλης της ύλης σύγκρουση με την κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ, εν αναμονή της κατάρρευσης και της ανατροπής τους, οδήγησε τη ΝΔ στην πλήρη αποκοπή από τις εξελίξεις που συντελέσθηκαν και εξελίσσονται τόσο στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη όσο και στον γεωγραφικό μας περίγυρο.
Η ηγεσία της ΝΔ δεν κατανοεί τις αλλαγές που αναπόφευκτα θα συντελεσθούν σε σημαίνουσες επιλογές των ευρωπαϊκών ελίτ, λόγω της παρατεταμένης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης αλλά και λόγω των σοβαρών αντιθέσεων που διαμορφώνονται στο εσωτερικό της ΕΕ. Αυτές οι αλλαγές αποτελούν ιστορικά αναγκαία επιλογή λόγω της κοινωνικοπολιτικής διεύρυνσης της επιρροής της Ακροδεξιάς και των ρατσιστικών και χωριστικών φαινομένων όσο και της σκληρής, νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής, η οποία και συνιστά τη μήτρα γένεσης και γιγάντωσης της πολύπλευρης κρίσης.
Η ιστορική αυτή συγκυρία ευνοεί τη θετική στάση των εταίρων και δανειστών για την ομαλή έξοδο της χώρας μας από τα Μνημόνια, αφού πλέον κάθε κρίση στην Ευρωζώνη καθίσταται απαγορευτική για τα δικά τους συμφέροντα.
Όσο για τον βαλκανικό μας περίγυρο, είναι έκδηλο το ενδιαφέρον τόσο των ΗΠΑ όσο και των ευρωπαϊκών ελίτ τόσο για τη διευθέτηση του προβλήματος της FYROM όσο και για την οριστική δρομολόγηση των Δυτικών Βαλκανίων στη θεσμική αγκαλιά της ΕΕ και του ΝΑΤΟ…
Όμως όλες αυτές οι σημαντικές εξελίξεις αγνοούνται προκλητικά από την ηγετική ελίτ και τους «αρχηγίσκους» της ΝΔ. Για όλους αυτούς ο χρόνος σταμάτησε το 2014… Ζουν και σήμερα με τη στρατηγική Σόιμπλε, προσδοκούν «ανάσταση Μνημονίων» με ένα τέταρτο Μνημόνιο, θεωρούν ως ζωτικό χώρο επιβίωσής τους τις νεοφιλελεύθερες-μνημονιακές πολιτικές και ως κομματικοϊδεολογικούς τους συμμάχους τις υπερσυντηρητικές και ακροδεξιές δυνάμεις της Ευρώπης.
Στο μείζον πρόβλημα με τη FYROM -για τη δημιουργία και τη βλαπτική για τα ελληνικά συμφέροντα παράταση του οποίου φέρουν βασική ευθύνη- απαντούν με τη συμμετοχή τους στα συλλαλητήρια και με άκρατες εθνικιστικές κραυγές, θεωρώντας ότι με τον τρόπο αυτό θα χαρακτηρίσουν ως αντεθνικώς δρώντες τον ΣΥΡΙΖΑ και την κυβέρνηση.
Η συνολική αυτή σύγκρουση και ρήξη με το «περιβάλλον» έχει σοβαρές αρνητικές συνέπειες. Η ΝΔ έχει απομονωθεί ακόμα και από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, υποστηρίζοντας θέσεις τις οποίες έχουν απορρίψει οι θεσμικές ευρωπαϊκές ελίτ, όπως η προληπτική γραμμή στήριξης και η ουσιαστική ακύρωση της εξόδου από τα Μνημόνια μέσω σκληρών μέτρων επιτήρησης. Ουδείς ευρωπαίος ηγέτης ή θεσμός αντιμετωπίζει σοβαρά τον αρχηγό της ΝΔ, ιδιαίτερα όταν κατά τις διεθνείς του επαφές καταστροφολογεί και υπονομεύει ανοικτά την προσπάθεια εξόδου της χώρας από τα Μνημόνια. Θα μπορούσε, από την άποψη αυτή, να του προσδώσει κάποιος τον ρόλο του «εθνικού προβοκάτορα», όμως η πολιτική του απαξία και ανευθυνότητα δεν του επιτρέπει να διαδραματίσει ούτε καν αυτόν τον ρόλο…
Όσον αφορά το δεύτερο μέτωπο, αυτό της FYROM, η σύγκρουση της ΝΔ και του αρχηγού της με τις πολιτικές επιλογές των ΗΠΑ δημιούργησε σοβαρό πρόβλημα. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήταν να κληθεί τρις ο αρχηγός της ΝΔ από τον πρεσβευτή των ΗΠΑ προκειμένου να κατανοήσει τις θέσεις της υπερδύναμης και να περιορίσει ή και να καταστείλει τις ακραίες εθνικιστικές κορώνες του Αντ. Σαμαρά και της -ισχυρής- ακροδεξιάς πτέρυγας της ΝΔ.
Γι’ αυτό και επακολούθησαν, για άλλη μια φορά, δηλώσεις του Κυρ. Μητσοτάκη με τις οποίες θα μπορούσε να υιοθετήσει μια συμβιβαστική λύση, την οποία είχε στηρίξει και επιβάλλει άλλωστε το 2008 ο τότε αρχηγός της ΝΔ.
Τι σημαίνουν όμως όλες αυτές οι αντιφατικές και οι, σε πολλές περιπτώσεις, ευθέως συγκρουόμενες μεταξύ τους θέσεις και επιλογές; Πρόκειται για ένα φαινόμενο λαϊκισμού, καιροσκοπισμού και πολιτικού οπορτουνισμού; Ασφαλώς για ένα κόμμα που υιοθετεί τον ακροδεξιό-νεοφιλελεύθερο λόγο και απευθύνεται πρακτικά όχι στην κοινωνία αλλά στα διαπλεκόμενα-επιχειρηματικά συμφέροντα τέτοιου είδους φαινόμενα λαϊκισμού και πολιτικού κυνισμού είναι συνηθισμένα.
Το ακροδεξιό αντάρτικο
Όμως, πέραν αυτών, το πρόβλημα της ΝΔ είναι δομικό, αποκτά ιστορικό χαρακτήρα. Έχει επιλέξει ως τακτική έναν ιδιότυπο ακροδεξιό εξτρεμισμό, περιφρονεί κάθε είδους συνεννόηση και σύγκλιση (ακόμα και για αυτονόητα θέματα) σε θεσμικό-κοινοβουλευτικό επίπεδο. Κι αυτές οι επιλογές εντείνουν τις εσωκομματικές αντιθέσεις και συρρικνώνουν την όποια εκλογική επιρροή της ΝΔ στον χώρο της Κεντροδεξιάς και των μετριοπαθών μεσαίων στρωμάτων.
Οι εσωκομματικές αντιθέσεις και συγκρούσεις πυροδοτούνται όμως και από τον παράγοντα της διαπλοκής, από τα προβλήματα κάποιων ολιγαρχών των ΜΜΕ, των στυγνών οικονομικών συμφερόντων, με τα οποία η ΝΔ και οι ηγεσίες της συγκρότησαν και συγκροτούν κοινό πολιτικό μέτωπο. Αναφερόμαστε ειδικότερα στην υπόθεση Μαρινάκη και «Noor 1», γιατί η παραπομπή του μεγαλοεφοπλιστή στη δικαιοσύνη με την κατηγορία της τέλεσης κακουργημάτων προκαλεί σοβαρές εντάσεις στο εσωτερικό της ΝΔ.
Με την υπόθεση Μαρινάκη ο Αντ. Σαμαράς παίρνει τη ρεβάνς από τον Κυρ. Μητσοτάκη για το άδειασμά του στο Σκοπιανό (μετά τις διορθωτικές δηλώσεις του αρχηγού της ΝΔ) και διατυπώνει -μέσω φιλικών του ιστοσελίδων- οξεία κριτική στο πρόσωπό του, θεωρώντας ότι η αιδήμων σιωπή που τηρεί ο Κυρ. Μητσοτάκης στο θέμα αυτό αποτελεί κατ’ ουσίαν πολιτική κάλυψη του Β. Μαρινάκη, δηλαδή οδηγεί τελικώς στην ταύτιση της ΝΔ με το κατηγορητήριο που διατυπώνεται κατά του μεγαλοεφοπλιστή.
Όμως το πρόβλημα των σχέσεων της ΝΔ με τους φορείς της διαπλοκής δεν είναι συγκυριακό. Έχει μακρό και ένδοξο παρελθόν και θα την ακολουθήσει σε ολόκληρη τη μελλοντική της πορεία.
Σε πολιτική ομηρία
Ο Κυρ. Μητσοτάκης δεν θέλει αλλά και δεν μπορεί να πάρει σαφή θέση, να χαράξει μια ορατή διαχωριστική γραμμή με το σύστημα της διαπλοκής, γιατί στην πραγματικότητα η σημερινή ΝΔ αποτελεί οργανικό τμήμα του συστήματος αυτού.
Το ίδιο αδιέξοδο προκύπτει και στο θέμα των πολιτικών – κομματικών συμμαχιών. Ο Αντ. Σαμαράς ονειρεύεται την επανάληψη του σεναρίου της περιόδου 2012-2014 και διαμορφώνει γέφυρες με το τμήμα των προθύμων του ΠΑΣΟΚ, που έχουν επικεφαλής τον Ευ. Βενιζέλο, διαπρύσιο κήρυκα και πολιτικό «ταλιμπάν» του αντι-ΣΥΡΙΖΑ δημοκρατικού μετώπου.
Όμως, παρά το γεγονός ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης επιδιώκει μια μετεκλογική συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ, εντούτοις υπάρχουν σοβαρά εμπόδια.
Ο Ευ. Βενιζέλος, ειδικότερα, δεν αποτελεί μείζον πρόβλημα μόνο για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ αλλά και για τη ΝΔ, αφού τόσο η ενσωμάτωσή του όσο και η συμπόρευση του με αυτήν είναι εξόχως προβληματική ή και πλήρως απαγορευτική. Ούτε άλλωστε η πλειοψηφία των (εναπομεινάντων) ψηφοφόρων και στελεχών του ΠΑΣΟΚ μπορεί να αντέξει έναν δεύτερο γάμο με την ακροδεξιά – νεοφιλελεύθερη ΝΔ.
Σ’ όλα αυτά τα σημαντικά προβλήματα θα πρέπει να προστεθούν τόσο η επικίνδυνη σιωπή της καραμανλικής πτέρυγας όσο και οι εντεινόμενες διεργασίες για τη δημιουργία ενός νέου κόμματος στα δεξιά της ΝΔ, δηλαδή μιας ακροδεξιάς της Ακροδεξιάς.
Η ΝΔ, ακολουθώντας εδώ και τρία χρόνια μια τυφλή πορεία, βρήκε τοίχο. Η ηγεσία της, προϊόν συμβιβασμών και συναλλαγών, σύρεται ετεροκαθοριζόμενη και ετεροκαθορίζεται συρόμενη. Ο Κυρ. Μητσοτάκης αδυνατεί να διαμορφώσει ο ίδιος μια σταθερή πολιτική πορεία και να επιβάλει τις επιλογές του. Αδύναμος ο ίδιος πολιτικά, γίνεται όμηρος των εσωκομματικών του προστατών που εμφωλεύουν αναμένοντας την πτώση του. Ίσως τώρα, αφού η προφητεία της «αριστερής παρένθεσης» δεν εκπληρώθηκε, έρχεται η ώρα να αποτελέσει ο ίδιος μια παρένθεση στην ηγεσία της παράταξής του.