Μια γρήγορη ματιά στην τουρκική οικονομία

Του
ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ
Καθηγητή Οικονομίας

Η σημερινή οικονομική κατάσταση της Τουρκίας και η ακολουθούμενη συνεχώς επεκτατική πολιτική της (μέσω πιστωτικής επέκτασης και επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής) προκαλεί αύξηση του πληθωρισμού και διατήρησή του σε πολύ υψηλά επίπεδα σε σχέση με τους στόχους της ΚΤ αλλά και συνεχή διολίσθηση του τουρκικού νομίσματος σε σχέση με το δολάριο αλλά και το ευρώ. Οι εξελίξεις αυτές σηματοδοτούν συνεχή απώλεια της αγοραστικής δύναμης των τούρκων πολιτών που διατηρούν τις αποταμιεύσεις τους σε εγχώριο νόμισμα , στο τουρκικό τραπεζικό σύστημα.

Σύμφωνα με τα ημερήσια στοιχεία που μας παρέχει ο οργανισμός Banking Regulation and Supervision Agency, (BDDK) οι συνολικές καταθέσεις στις τουρκικές τράπεζες ανέρχονται σε 1,875 τρισ. τουρκικές λίρες (περίπου 467 δισ. δολάρια) στις 18 Μαρτίου. Από αυτές 870,116 δισ. ή το 46,32% είναι καταθέσεις σε συνάλλαγμα. Οι καταθέσεις αυτές του τύπου παρουσιάζουν αύξηση τα τελευταία έτη, π.χ. στις 31.12.2015 ανέρχονταν στο 44,18% του συνόλου, και το 2016 αντίστοιχα στο 43,0%.

Εν τω μεταξύ και στα στοιχεία ενεργητικού του τραπεζικού συστήματος σε συνάλλαγμα (ξένο νόμισμα) παρατηρείται η ίδια τάση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΚΤ, το μέγεθος αυτό αυξήθηκε σε 208 δισ. δολάρια (23 Φεβρουαρίου 2018) έναντι 180 δις δολαρίων την ίδια περίοδο του προηγουμένου έτους.

Δηλαδή αυξήθηκαν κατά 14,42%. Από αυτά 154 δισ. δολάρια ανήκουν σε άτομα που διαμένουν στην Τουρκία. Τα 67 δισ. δολάρια ανήκουν σε τοπικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις αυξημένα κατά 21,35% έναντι της ίδιας περιόδου το προηγούμενο χρόνο (54 δισ. δολάρια).

Η αυξητική τάση προς καταθέσεις και υπόλοιπα στοιχεία του ενεργητικού σε συνάλλαγμα δείχνει με σαφήνεια την έλλειψη εμπιστοσύνης των τούρκων πολιτών και επιχειρήσεων προς το εγχώριο νόμισμα.
Υπενθυμίζω εδώ, ότι λίγο πριν από τη μεγάλη οικονομική κρίση που χτύπησε την τουρκική οικονομία το 2001, οι καταθέσεις σε συνάλλαγμα είχαν φθάσει στο 57,0%.

Επίσης το ύψος των επιτοκίων που προσφέρουν οι τουρκικές τράπεζες για καταθέσεις σε συνάλλαγμα, περίπου 4%, επίσης είναι ένα ακόμη δείγμα των υπαρκτών προβλημάτων στην οικονομία αλλά και στο τραπεζικό σύστημα.

Παράλληλα και σειρά από μακροοικονομικά μεγέθη δείχνουν ότι τα πραγματικά δεδομένα υποστηρίζουν αυτήν τη συμπεριφορά.

Ο ρυθμός πληθωρισμού βρίσκεται στο 10,26% ενώ το Μεσοπρόθεσμο Οικονομικό Πρόγραμμα που ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2017 προβλέπει ρυθμό πληθωρισμού 7%. Στο ίδιο πρόγραμμα η ισοτιμία του νομίσματος προς το δολάριο υπολογίζεται κατά μέσο όρο σε 3,73/1, ενώ αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο 3,88/1 και σύντομα προβλέπετε να φθάσει στο 4/1.

Η εξέλιξη των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) επίσης είναι χαρακτηριστική, όπως φαίνεται στον πίνακα:

Άμεσες Ξένες Επενδύσεις           (δισ. δολάρια)
Έτος                                                        ΑΞΕ
2011                                                         16,1
2012                                                        10,7
2013                                                        10,5
2014                                                         8,6
2015                                                        12,1
2016                                                         7,5
2017                                                         7,5

Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Τουρκίας

Επίσης, και τον Ιανουάριο 2018 το ύψος των ΑΞΕ ήταν μειωμένο (149 εκατομμύρια δολάρια) σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2017(437 εκατομμύρια δολάρια).

Η απόδοση των δεκαετών ομολόγων του τουρκικού κράτους έφθασε στο 13,2%.
Το εξωτερικό χρέος του ιδιωτικού τομέα, επίσης, αυξήθηκε κατά 22 δις δολάρια τον προηγούμενο έτος φθάνοντας σε 238,9 δισ. δολάρια.

Το ύψος των χρεολυσίων που χρειάζεται να αναχρηματοδοτηθούν ή να πληρωθούν το 2018 ανέρχονται σε 70,2 δισ. δολάρια. Πάνω από το 55,0% εξ αυτών ανήκουν στον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Το συνολικό εξωτερικό χρέος του ιδιωτικού και ειδικά το βραχυπρόθεσμο αποτελεί μια διαρκή απειλή στην τουρκική οικονομία διότι εξαρτάται από την κατάσταση των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών.

Η επιβάρυνση που μπορεί να προκύψει από οποιαδήποτε δυσμενή εξέλιξη στις χρηματοπιστωτικές αγορές ή από την χειροτέρευση των θεμελιωδών της τουρκικής οικονομίας ανά πάσα στιγμή είναι σημαντική.

Η Κεντρική Τράπεζα της χώρας αδυνατεί να παρέμβει δραστικά με όσα μέσα διαθέτει διότι βρίσκεται αντιμέτωπη με τον πρόεδρο Ερντογάν ο οποίος ανθίσταται σθεναρά στην οποια­δήποτε αύξηση των επιτοκίων και μάλιστα επιδιώκει τη μείωσή τους προκειμένου να συνεχιστεί η πλασματική μεγέθυνση του ΑΕΠ.

Συμπερασματικά, η τουρκική οικονομία διανύει μια δύσκολη περίοδο.