1821: Από την απόφαση του θανάτου στο φως της ελευθερίας
Tου
ΒΑΣΙΛΗ ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΥ
Επιτίμου Δικηγόρου – προέδρου της ΑΣΠΕ
Σήμερα, 197 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, είναι ανάγκη, περισσότερο ίσως από κάθε άλλη φορά, να δούμε πώς έφθασαν οι αθάνατοι εκείνοι ήρωες στο συγκλονιστικό γεγονός της ιστορίας μας, να ανατρέψουν την τουρκική τυρρανία τεσσάρων αιώνων και να οδηγήσουν την πατρίδα μας στο φως της ελευθερίας.
Προς τα τέλη Δεκεμβρίου του 1818, ο τσάρος της Ρωσίας, βλέποντας ότι ο υπουργός του των Εξωτερικών, ο μέγιστος όλων των ελλήνων πολιτικών από την Εθνεγερσία μέχρι σήμερα, ο Ιωάννης Καποδίστριας, είχε προβλήματα την υγεία του και θέλοντας να τον προστατεύσει του έδωσε άδεια. Τον αγκάλιασε και στοργικά του είπε: «Ο Θεός να σας ευλογεί και να σας προστατεύει. Θα τα ξαναπούμε το φθινόπωρο του επομένου έτους. Κοιτάξτε όμως, όταν επιστρέψετε, να είναι καλή η υγεία σας».
Ο Καποδίστριας έφθασε στην Κέρκυρα στα τέλη Μαρτίου του 1919. Εκεί, όπως ο ίδιος αναφέρει, τον επεσκέφθησαν οι Κολοκοτρωναίοι, οι Μποτσαραίοι και οι σημαντικότεροι άνδρες της Πελοποννήσου, της Ακαρνανίας και του Αιγαίου, που του ήσαν παλιοί γνώριμοι, με την ελπίδα να δουν εάν θα τους προσλάβει η Ρωσία. Εξήγησε τότε στους οπλαρχηγούς ότι ο αυτοκράτορας της Ρωσίας δεν ήταν διατεθειμένος να προκαλέσει πόλεμο με τους Τούρκους ή να περιπλέξει τις σχέσεις του με την Αγγλία.
Βλέποντας οι οπλαρχηγοί ότι δεν μπορούσαν πλέον να ελπίζουν στη βοήθεια της Ρωσίας του είπαν:
«Ε, λοιπόν, η Ρωσία μπορεί να μας εγκατέλειψε, ο Θεός όμως ποτέ. Αφού οι ισχυροί της Γης μας θέτουν μπροστά σε τέτοιο δίλλημα απελπισίας, να ξέρετε ότι μια μέρα θα σηκώσουμε τη σημαία του Σταυρού και εάν δεν μπορέσουμε να ελευθερωθούμε από τους Τούρκους, τότε θα πεθάνουμε αντάξιοι των πατέρων μας. Μας μιλάτε για την ανατροφή των παιδιών μας, τη στιγμή που εμείς δεν έχουμε ούτε το ψωμί της ημέρας. Δεν έχουμε να γιορτάσουμε ούτε τις ημέρες που έρχονται».
Ήταν εβδομάδα του Πάσχα. Ο Καποδίστριας τους βοήθησε χρηματικά, ως ιδιώτης, όσο μπορούσε και τους υποσχέθηκε να ζητήσει από τον αυτοκράτορα τη συνδρομή του για τις οικογένειές τους. Η σκληρή απάντηση των οπλαρχηγών δεν αποθάρρυνε τον Καποδίστρια, αλλά συνέχισε τις προσπάθειες του υπέρ της Ελλάδος. Η εκστρατεία της Πύλης κατά του Αλή Πασά έφερε τους Έλληνες προ σοβαρών διλημμάτων: Ή αφανισμός ή δουλεία ή ένοπλη αντίσταση.
Ήταν σαφές, όπως ο ίδιος ο Καποδίστριας αναφέρει, ότι κανένα διπλωματικό διάβημα δεν θα είχε την ελάχιστη πιθανότητα να επαναφέρει την τάξη είτε στις Παρίστριες Ηγεμονίες είτε στην Ελλάδα. Οι υπουργοί των συμμαχικών δυνάμεων στη διάσκεψη του Λάϊμπαχ φαντάζονταν ότι μετά από λίγες ημέρες κανείς δεν θα μιλούσε πλέον για Τούρκους και Έλληνες και όλα θα επανέρχονταν στο προηγούμενο καθεστώς. Τότε ο Καποδίστριας τους απάντησε: «Πολύ θα ήθελα, κύριοι, να συμμερισθώ τη γνώμη σας. Αν όμως θέλετε τη δική μου, τότε θα σας πληροφορήσω ότι με βάση το υφιστάμενο σύστημα μόνο μετά από, τουλάχιστον, από είκοσι πέντε χρόνια θα έχετε την ικανοποίηση να μην ακούτε για Έλληνες και Τούρκους. Όσο για το προηγούμενο καθεστώς, αυτό, κύριοι, παρήλθε οριστικά».
Ο αυτοκράτορας της Ρωσίας και μετά την έκρηξη της Ελληνικής Επαναστάσεως συνέχιζε την τακτική του, ελπίζοντας ότι διά της διπλωματικής οδού και με τις διαπραγματεύσεις θα λύσει το ζήτημα. Τότε (ήταν Αύγουστος του 1821) ο Καποδίστριας του είπε: «Αν πιστεύουμε ότι μέσα από διαπραγματεύσεις θα εξαναγκάσουμε τους Τούρκους να συμπεριφέρονται προς τους χριστιανούς με τρόπο ανθρώπινο και λογικό, σημαίνει ότι πρέπει να αγνοήσουμε την πείρα αιώνων. Μόνο με τη δύναμη των όπλων, και όσο υπάρχει ακόμη καιρός, μπορούμε να φέρουμε την ειρήνη στην Ανατολή…
Τίποτε όμως από όλα αυτά δεν είναι εφικτό, αν συνεχίζουμε να διαπραγματευόμαστε μέσω διπλωματικών εγγράφων. Χρειαζόμαστε δράση». Όσα, όμως, έλεγε ο μεγαλύτερος έλλην διπλωμάτης όλων των εποχών και εθνικός κυβερνήτης οι σήμερον ευρισκόμενοι στην εξουσία τα αγνοούν. Αν νομίζουν ότι οι Τούρκοι θα παραδώσουν χωρίς άλλο τους δύο συλληφθέντες έλληνες αξιωματικούς (που όπως υποστηρίζουν κορυφαίοι έλληνες στρατιωτικοί τους συνέλαβαν εντός του ελληνικού εδάφους), πλανώνται. Μόνον η ισχύς εξαναγκάζει τους Τούρκους.
Το 1821, μόνο με την απόφαση του θανάτου και την ισχύ των όπλων οδήγησαν οι αθάνατοι εκείνοι πολέμαρχοι την πατρίδα μας στο φως της ελευθερίας.