Τι γίνεται με την οικονομία;

Υπό
JOHN GALT

Στον μέσο πολίτη υπάρχει διάχυτη η εντύπωση ότι δεν γνωρίζουμε πού πάμε. Οι πληροφορίες λένε ότι ολοκληρώθηκε η τρίτη αξιολόγηση και πολύ σύντομα θα γίνει η εκταμίευση της αναγκαίας δόσης.

Υπάρχει η πραγματικότητα, βάσει της οποίας η χώρα βγήκε στις αγορές για 830 εκατ. ευρώ και δανείστηκε με καλό επιτόκιο (1,25%). Υπάρχει η ΕΕ, που μας λέει ότι μπορούμε να ολοκληρώσουμε την επόμενη και τελευταία, τέταρτη αξιολόγηση μέσα 85 ημέρες, κάτι που φαίνεται εφικτό. Οι υπουργοί μας, αν δεν ήταν τα εθνικά θέματα -Σκόπια και Τουρκία-, δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα να μιλάνε με ενθουσιασμό για τη νέα οικονομική χρονιά, κατά την οποία όλα τα μελλούμενα θα πραγματοποιηθούν (βλέπε ανάπτυξη, στόχοι πρωτογενούς πλεονάσματος και εθνική ανάταξη) με μεγάλη βεβαιότητα και αισιοδοξία. Κι όμως η ατμόσφαιρα δεν το καταγράφει. Είναι σαν τον ασθενή, που όλες οι μετρήσεις είναι για τους θεράποντες ιατρούς καλές ή συγκρατημένα αισιόδοξες, αλλά ο ασθενής δεν μπορεί να σηκωθεί από το κρεβάτι.

Μια άποψη είναι ότι αν και περιμέναμε καλύτερα αποτελέσματα στον χώρο της ανάπτυξης, τελικά μάλλον στραβά μας προέκυψαν. Είχαμε προβλέψει 2,7% και πετύχαμε 1,4%. Κανένας όμως δεν προβληματίζεται γιατί το ΔΝΤ δεν αποδέχεται αυτήν την εκτίμηση και περιμένει τη διορθωμένη, που θα προκύψει στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2018. Μήπως γνωρίζει ότι τελικά η περιβόητη ανάπτυξη θα φτάσει τις δικές του εκτιμήσεις του (1,1%);

Μια άλλη στηρίζεται στη -μόνιμη τα τελευταία χρόνια- αποτυχία των οικονομικών προβλέψεων. Είναι σαν τον σκύλο του Παβλόφ. Στο τέλος φαγητό δεν υπάρχει κι εκείνου του τρέχουν τα σάλια. Επιστρέψαμε, χωρίς να το αντιληφθούμε, στην περίοδο πριν από τον κ. Γεωργίου, όταν άλλα ανακοίνωνε η Επιτροπή και άλλα πραγματοποιούνταν;

Είναι και αυτό το περίεργο φαινόμενο, από τη μία πλευρά να επιτυγχάνουμε υπερπλεονάσματα και από την άλλη να δανειζόμαστε για να καλύψουμε τις δημόσιες δαπάνες. Δεν θα είχε μεγάλη σημασία βέβαια αν μειώνονταν οι επί πιστώσει αγορές του Δημοσίου, αλλά ούτε αυτό γίνεται. Προφανώς, κάτι περισσότερο γνωρίζει ο κ. Αλεξιάδης.

Είναι κι αυτός ο κ. Κουτεντάκης, που ενώ παραδέχεται πόσο σημαντική είναι δημοσιονομική πειθαρχία μας λέει ότι καλύτερα ακριβά και αγορές παρά φτηνά και υπό επιτήρηση. Είναι, τέλος, η πολυφωνία στη διατύπωση οικονομικών προβλέψεων. Όλοι κάνουν προβλέψεις αλλά κανένας δεν ανακοινώνει την αποτυχία των προβλέψεων. Γιατί πέσαμε έξω τόσο πολύ στην ανάπτυξη; Γιατί η ανεργία επανήλθε με αυξητικές διαθέσεις; Μήπως η κ. Αχτσιόγλου δεν ενημερώθηκε;

Πολλά τα μαντάτα, πολλές οι εξελίξεις και πολλά τα σενάρια, από αισιόδοξα μέχρι μίνι κραχ. Ας επιδιώξουμε λοιπόν μια ταπεινή πρόβλεψη, με στόχο να δικαιωθούμε ή να αποτύχουμε σ’ έναν χρόνο από σήμερα.

Σενάριο 1 (αισιόδοξο): Ο ανταγωνισμός στην παγκόσμια οικονομία κινείται στα σημερινά επίπεδα. Οι ΗΠΑ προσπαθούν, μέσω της αλλαγής των κανόνων του διεθνούς εμπορίου, να απορροφήσουν μέρος των κρατικών ομολόγων τους που έχουν συσσωρευτεί στην Κίνα. Η συγκεκριμένη στρατηγική μειώνει τη μέση ανάπτυξη στον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο σε χαμηλότερα επίπεδα από εκείνα του 2017. Το τραπεζικό σύστημα της χώρας υφίσταται μια οριακή πίεση στην αξιοπιστία του από τις έμμεσες και αδιαφανείς για τον μέσο πολίτη ανακοινώσεις της ΕΚΤ. Το ΔΝΤ επανέρχεται και θέτει θέμα βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους, στον βαθμό που ο αμερικανός αντικαταστάτης της κ. Βελκουλέσκου να ζητά να προσμετρηθεί ως δαπάνη ευρωπαϊκού συμφέροντος (π.χ. Νατοϊκές) τμήμα των στρατιωτικών δαπανών της χώρας.

Η Τουρκία, αντιλαμβανόμενη τη σημασία της συγκεκριμένης πρότασης, δημιουργεί μια διαταραχή ικανή να περιορίσει την έκταση της τουριστικής ροής. Τα πρώτα αποτελέσματα από τις συμφωνίες των funds που αναλαμβάνουν τη διαχείριση των, άνευ εξασφαλίσεων, μη εξυπηρετούμενων πιστωτικών και καταναλωτικών δανείων αναβιώνουν ένα νέο κύμα στρατηγικών κακοπληρωτών. Οι τράπεζες αναγκάζονται από την ΕΚΤ να καλύψουν με ακόμη μεγαλύτερες εξασφαλίσεις τα προβληματικής αξιολόγησης κρατικά ομόλογα και αρχίζει μια συζήτηση για «κούρεμα» καταθέσεων.

Το Ελληνικό Δημόσιο, για να αποδείξει ότι επιτυγχάνει τα πρωτογενή πλεονάσματα που δεσμεύτηκε να πραγματοποιήσει, ξεκινά μια δυναμική μείωση της φοροδιαφυγής με πρόστιμα και ελέγχους. Το ΔΝΤ δικαιώνεται στις εκτιμήσεις του για ανάπτυξη χειρότερη από εκείνη του 2017 π.χ. 0,8% για το 2018 αντί 2,1% που θέλει η κυβέρνηση, με αποτέλεσμα ο ESM να συγκλίνει μαζί με την ΕΚΤ στην άποψη του ΔΝΤ.

Η ύφεση επαναφέρει τα σενάρια για αύξηση της ανεργίας και η αγορά εργασίας, εν μέσω διαπραγματεύσεων για την αναμόρφωσή της και προσαρμογής στα ευρωπαϊκά δεδομένα, εμφανίζει δείγματα ταξικής αντιπαλότητας. Μείωση τουρισμού, περιορισμός του διεθνούς εμπορίου και χρηματοπιστωτική ανασφάλεια επιβεβαιώνουν τις προβλέψεις για ανατροφοδοτούμενο στασιμοπληθωρισμό. Μια εξουθενωμένη από τη δεκαετή τραγωδία της κοινωνία, απονευρωμένη και αναιμική, μετατρέπεται σε μια κοινωνία που όλοι θα την πυροβολούν για να εξυπηρετήσουν τα όποια συμφέροντά τους, οικονομικά, εθνικά, στρατηγικά κ.ά.

Σενάριο 2 (απαισιόδοξο): Αγαπητέ αναγνώστη, που είχες την υπομονή να φτάσεις μέχρι το σημείο αυτό, ναι, υπάρχει και απαισιόδοξο σενάριο.

Η διεθνής οικονομία, επηρεαζόμενη από την αυστηρή και επιταχυνόμενη οικονομική και εξωτερική πολιτική των ρεπουμπλικάνων υποστηρικτών του tea party, κλιμακώνεται με επιταχυνόμενο βαθμό. Η Ευρώπη, από σχετικά συνεκτική ομάδα, εμφανίζει στοιχεία αυτονόμησης των εταίρων. Η σύγκλιση που εμφανίστηκε μετά την κρίση τίθεται υπό αμφισβήτηση. Η Αγγλία και οι ΗΠΑ τη στηρίζουν με στόχο να επωφεληθούν από την αδυναμία του ευρώ. Η ΕΚΤ, για να προστατεύσει τη νομισματική σταθερότητα, αναγκάζεται να αυστηροποιήσει την εφαρμογή των κανόνων πιστωτικής διαχείρισης και φερεγγυότητας. Όσον αφορά την Ελλάδα, αποδέχεται και ενισχύει την αδιαλλαξία του ΔΝΤ ως προς τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους, με αίτημα πλέον είτε την έξοδο της χώρας από τη ζώνη του ευρώ είτε ξεκάθαρη και αυστηρή εποπτεία.

Το σενάριο της κρίσης, που είχε δοθεί στον κ. πρωθυπουργό στις Βρυξέλλες τον Ιούνιο του 2015 ως πιθανό ενδεχόμενο, σενάριο που -υπενθυμίζουμε- τον τρόμαξε, ως φοίνικας αναγεννάται εκ της τέφρας του. Οι πιστωτικοί έλεγχοι επανέρχονται και κανείς πλέον δεν σκάει αν το πλεόνασμα είναι 3,5% ή κάτι διαφορετικό. Οι αγορές κλείνουν, όσοι πιστωτές χορήγησαν τα υβριδικά ομόλογα των προσφάτων εικονικών εξόδων τα αποσύρουν από την αγορά αναγνωρίζοντας ζημίες.

Η πολιτική αλλά πιθανά και η εθνική κρίση είναι κυριολεκτικά στην πόρτα μας. Το ανήκουμε στη Δύση απαιτεί ηγέτες επιπέδου Ρούζβελτ, Τσόρτσιλ και Στάλιν. Εκείνοι άλλωστε αποφάσισαν να μας δώσουν κατ’ αποκλειστικότητα τη διαχείριση του Αιγαίου.

Δεν είχα δίκιο ότι υπάρχει και απαισιόδοξο σενάριο;