Η τουρκική επιθετική πολιτική στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο
Υπό του
Δρος ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΟΥΝΑΡΗ
Εμπειρογνώμονος, Πρεσβευτού ε.τ.,
Διδάκτορος του Πανεπιστημίου του Βερολίνου (FU Berlin)
-Η παρανομία των τουρκικών αεροναυτικών γυμνασίων και ασκήσεων έρευνας και διάσωσης στην ανοικτή θάλασσα του Αιγαίου και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου
Η Τουρκία του Προέδρου κ. Ερντογάν έχει και για το χείρον προχωρήσει πλέον σε καθαρές επιθετικές ενέργειες έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου. Οι επιθετικές αυτές ενέργειες εντάσσονται στη έννοια της επίθεσης, όπως αυτή αναγνωρίζεται σε αποφάσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Κάθε μέρα η Τουρκία με διάφορους τρόπους δημιουργεί προβλήματα έναντι της «συμμάχου» της Ελλάδος, παραβιάζοντας βασικούς κανόνες του διεθνούς δικαίου.
Τον προηγούμενο μήνα είχαμε τον εμβολισμό σκάφους της Ελληνικής Ακτοφυλακής από τουρκικό πολεμικό μέσα στην αιγιαλίτιδα ζώνη των ελληνικών νήσων Ίμια, οι οποίες, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις και τους ισχύοντες ναυτικούς χάρτες όλων των κρατών, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης, ανήκαν στην Ελλάδα. Η Τουρκία παραβιάζει και δεσμεύει επανειλημμένως περιοχές του Αιγαίου ως και της Ανατολικής Μεσογείου (Καστελλόριζο) για αεροναυτικά γυμνάσια και ασκήσεις έρευνας και διάσωσης, θεωρώντας ότι στις περιοχές αυτές αναλόγως ασκεί κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα.
Τελευταίως, δε, προβαίνοντας μάλλον σε απαγωγή, έπειτα από ενέδρα, των δύο ελλήνων στρατιωτικών, όπως επίσης σε εξαναγκασμό της ιταλικής εταιρείας ENI να ματαιώσει την ερευνητική δραστηριότητά της στην ΑΟΖ της Κύπρου. Λέτε να κάνει το ίδιο και για τις ευρισκόμενες στην κυπριακή ΑΟΖ εξέδρες των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Γαλλίας; Ας τολμήσει!
Σχετικά με τα ανωτέρω τουρκικά γυμνάσια και ασκήσεις, έχουμε να αναφέρουμε τα εξής:
Η ειρηνική χρήση της ανοιχτής θάλασσας, π.χ., αλιεία, ναυτιλία κ.λπ., πάντα προηγείται της στρατιωτικής χρήσης.
Η ανοικτή θάλασσα είναι στη διάθεση όλων των κρατών αδιακρίτως για να ασκήσουν ελεύθερα τα δικαιώματα που έχουν προσδιοριστεί και έχουν αποκρυσταλλωθεί στο Διεθνές Θετικό Δίκαιο (γραπτό και εθιμικό).
Τα δικαιώματα που αναγνωρίζονται για όλα τα κράτη στην ανοιχτή θάλασσα απαριθμούνται ρητά στο άρθρο 87 στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982) και αφορούν την ελευθερία υπερπτήσης, αλιείας, τοποθέτησης υποβρυχίων καλωδίων και σωληναγωγών, εγκατάστασης τεχνητών νήσων, διενέργειας βασικών επιστημονικών ερευνών κ.λπ. Οι ανωτέρω ελευθερίες δεν επιτρέπεται να απειληθούν από οποιαδήποτε μακρόχρονη διενέργεια στρατιωτικών χρήσεων και μάλιστα σε ευρεία θαλάσσια περιοχή της ανοιχτής θαλάσσης.
Η στρατιωτική χρήση της ανοιχτής θαλάσσης δεν προκύπτει ευθέως από τη Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας (1982) αλλά βασίζεται κυρίως στο εθιμικό δίκαιο και τη διεθνή πρακτική των κρατών. Άλλωστε, κατά τη διενέργεια αεροναυτικών γυμνασίων, θα πρέπει να υπάρχει αυστηρή μέριμνα για τη διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος, με ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία του εναέριου, θαλάσσιου και υποθαλάσσιου περιβάλλοντος.
Επίσης, οι στρατιωτικές δραστηριότητες δεν πρέπει μόνο να περιορίζονται σε στενό θαλάσσιο χώρο αλλά να λαμβάνουν χώρα και για περιορισμένη χρονική διάρκεια. Θα πρέπει, δε, να αποφεύγεται οποιαδήποτε απειλή ή χρήση ενόπλου βίας κατά της πολιτικής ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητος άλλων κρατών ή οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα που δεν συνάδει με τις γενικές αρχές του διεθνούς δικαίου για την ειρηνική χρήση της ανοιχτής θαλάσσης.
Αεροπορικά γυμνάσια
Πριν από την έναρξη αεροπορικών γυμνασίων θα πρέπει να προηγείται η διαδικασία ενημέρωσης και έγκρισης αυτών από τις αρμόδιες αρχές. Συγκεκριμένα, για τις αεροπορικά γυμνάσια εντός του εναέριου χώρου ενός FIR το νομικό καθεστώς είναι αυστηρό και προϋποθέτει για τη διενέργεια αυτών την έγκριση της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας που ελέγχει το FIR, προκειμένου στη συνέχεια να λάβει χώρα ενημέρωση των αεροναυτιλλομένων και έκδοση σχετικών NOTAM (ειδική πληροφόρηση για θέματα αεροναυτιλίας), με κοινοποίηση αυτής στον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO).
Ναυτικά γυμνάσια
Για την εκτέλεση ναυτικών γυμνασίων και ασκήσεων στην ανοικτή θάλασσα απαιτείται επίσης ενημέρωση των λοιπών ναυτιλλομένων, για λόγους ασφάλειας της ναυσιπλοΐας στην περιοχή της άσκησης, με έκδοση μηνύματος NAVTEX (ειδική πληροφόρηση για θέματα θαλασσίων δραστηριοτήτων) από την Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού που έχει την αρμοδιότητα για την έκδοση σχετικών μηνυμάτων NAVTEX.
Εκτέλεση ασκήσεων έρευνας και διάσωσης
Το ίδιο αφορά και την εκτέλεση ασκήσεων έρευνας και διάσωσης εκ μέρους της Ακτοφυλακής και του Πολεμικού Ναυτικού, εκδίδοντας σχετική NAVTEX εκ μέρους της Ακτοφυλακής και της Υδρογραφικής Υπηρεσίας, κοινοποιώντας αυτή στον Διεθνή Υδρογραφικό Οργανισμό και τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό.
Οι τελευταίες τουρκικές ενέργειες όσον αφορά τη διενέργεια αεροναυτικών γυμνασίων και ασκήσεων στο Αιγαίο αποσκοπούν στην επαναβεβαίωση των τουρκικών διεκδικήσεων σε βάρος της χώρας μας, ιδιαίτερα δε στη διεκδίκηση εκ μέρους της Τουρκίας του ημίσεως της περιοχής του Αιγαίου και μεγάλης περιοχής της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Πέραν τούτου, η Τουρκία με τις δραστηριότερες αυτές αποσκοπεί στην προσθήκη ενός ακόμη προβλήματος στα πλαίσια των ελληνοτουρκικών σχέσεων, που σχετίζεται με τον καθορισμό πεδίων βολής στην ανοικτή θάλασσα του Αιγαίου και την έμπρακτη αμφισβήτηση υπ’ αυτής της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας στα νησιά του Αιγαίου και ιδιαίτερα στη νήσο Καλόγηρο και σε μικρές ελληνικές νησίδες στην Ανατολική Μεσόγειο (Καστελόριζο κ.λπ.), προς ενίσχυση των διεκδικήσεών της σε βάρος της χώρας μας, στις θαλάσσιες και εναέριες ζώνες της.
Η Τουρκία θυμίζει την εποχή πριν από το 1918 και λίγο πιο πριν από την εποχή του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Μήπως θα ήταν κατάλληλη τώρα η διενέργεια επέκτασης της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ.; Τέτοιες επεκτάσεις γίνονται σε περίπτωση αναμπουμπούλας. Στο παρελθόν υπήρξαν τέτοιες ευκαιρίες, το 1974 με την εισβολή στην Κύπρο, το 1987 με την ελληνοτουρκική κρίση στο Αιγαίο, το 1978 με την δημιουργία του ψευδοκράτους της Βόρειας Κύπρου, χωρίς να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες αυτές για επέκταση! Μήπως πρέπει να γίνει τώρα;
Μια θετική αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικής πολιτικής εκ μέρους της Ελλάδος θα ήταν εάν το υπουργείο Εξωτερικών μας είχε υπό την κατοχή του τους χάρτες και τα οροθετικά πρωτόκολλα του άρθρου 11 της Συνθήκης της Λωζάννης (1923), τα οποία είτε έχουν χαθεί είτε έχουν καταστραφεί κατά τη διάρκεια της ιταλογερμανικής κατοχής. Εν πάση περιπτώσει, η Ελλάδα πρέπει να ζητήσει επικυρωμένα αντίγραφα από τη Γαλλία που είναι και θεματοφύλαξ της Συνθήκης αυτής.
Τέτοιοι χάρτες περιέχονται και στη σειρά «British Paper» και έχουν συμπεριληφθεί αφενός στο βιβλίο του Εμ. Γούναρη «Το εδαφικό καθεστώς της Ελλάδος στα πλαίσια της διπλωματικής ιστορίας» (Εκδόσεις Σιδέρη), όπως, επίσης, και στους χάρτες της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Επειδή αναμένεται συνέχεια των τουρκικών παραβιάσεων και επεισοδίων, καλό είναι θα να ετοιμαζόμαστε και για τα χειρότερα, όσο σκληρό και αν φαίνεται. Όσο για την υποστήριξη εκ μέρους των «εταίρων» και «συμμάχων» μας, μάλλον θα πρέπει να αναφέρουμε αυτό που είχε ειπωθεί από τον αείμνηστο Ανδρέα Παπανδρέου: «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο».