Ιταλικές εκλογές: Ένα ακόμη επεισόδιο στην πολιτική κρίση της εποχής μας
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Οι ιταλικές εκλογές της 4ης Μαρτίου 2018 κλείνουν έναν μεγάλο κύκλο εκλογικών αναμετρήσεων, που ξεκίνησε με τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές της 8ης Νοεμβρίου του 2016. Το γενικό συμπέρασμα αυτών των αναμετρήσεων είναι ότι η οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2007/8 έχει εξελιχθεί πλέον σε πολιτική κρίση. Βασικό στοιχείο της κρίσης είναι η αποστασιοποίηση σημαντικών τμημάτων του πληθυσμού από τη φιλελεύθερη ατζέντα, που έχει κυριαρχήσει τόσο στα χριστιανοδημοκρατικά όσο και στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Μεσαία στρώματα, που προλεταριοποιούνται κάτω από το βάρος της κρίσης, αποστασιοποιούνται από τα χριστιανοδημοκρατικά κόμματα και κατευθύνονται κυρίως προς την άκρα Δεξιά. Αντίστοιχα τμήματα της εργατικής τάξης και της νεολαίας που ακολουθούσαν κυρίως τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ριζοσπαστικοποιούνται, αναζητώντας λύση γύρω από αριστερά σχήματα, συχνά χωρίς σαφή πολιτική
ατζέντα.
Στην Ιταλία οι τάσεις αυτές εκφράσθηκαν με την ανάδειξη του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, μιας ελευθεριακής συμμαχίας προοδευτικών και ευρωσκεπτικιστών, σε πρώτη δύναμη. Αντίστοιχα, στον χώρο της Δεξιάς η ακραιφνής ακροδεξιά Λέγκα του Βορά επικράτησε έναντι της Forza Italia του Μπερλουσκόνι και της Ιταλικής Αδελφότητας της κ. Μελόνι. Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι μια τιμωρία του μεγάλου συνασπισμού, α λα ιταλικά. Δηλαδή της συμμαχίας του Δημοκρατικού Κόμματος του κ. Ρέντσι και της Forza Italia του κ. Μπελουσκόνι, που κυβέρνησαν τη χώρα τα προηγούμενα χρόνια. Αυτοί χρεώθηκαν τις επιπτώσεις της καπιταλιστικής κρίσης αλλά και την ήττα του ιταλικού καπιταλισμού τόσο στο πλαίσιο του παγκόσμιου καπιταλιστικού ανταγωνισμού όσο και στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής
ολοκλήρωσης.
Στο τελευταίο βρίσκεται η ιδιαιτερότητα του Ευρωπαϊκού Νότου και της ιταλικής περίπτωσης. Η ένταση της κρίσης στην Ιταλία δεν επέτρεψε στο σύστημα να δημιουργήσει κάποιο μετριοπαθές ανάχωμα, όπως ο Μακρόν στη Γαλλία, ή να διατηρήσει μια κρίσιμη μάζα του πληθυσμού γύρω από τις δυνάμεις του μεγάλου συνασπισμού, όπως στη Γερμανία. Η άμεση επίπτωση είναι η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης χωρίς τη συμμετοχή του Κινήματος των Πέντε Αστέρων ή της Λέγκα και η συνακόλουθη πολιτική αβεβαιότητα. Κοντολογίς, το πολιτικό κατεστημένο πρέπει να αναζητήσει συμμάχους εκτός των τειχών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Παρόλο που μια κωλοτούμπα του Κινήματος Πέντε Αστέρων ή της Λέγκας είναι πιθανότατη, το αποτέλεσμα είναι επίσης και μια ακόμη ήττα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Οι εκλογές ανέδειξαν ότι ένα σημαντικό τμήμα του ιταλικού λαού βλέπει το μέλλον του εκτός ευρώ και Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανεξάρτητα από την πολιτική του τοποθέτηση ή το πόσο ξεκάθαρη είναι στο μυαλό του αυτή η ατζέντα. Οι ιταλικές εκλογές είναι, μετά το BREXIT, η μεγαλύτερη εκλογική αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού πειράματος.
Τέλος, το ιταλικό εκλογικό αποτέλεσμα είναι επιβεβαίωση ότι η υιοθέτηση ενός τμήματος της ακροδεξιάς ατζέντας στο Προσφυγικό ή τη μετανάστευση δεν απομακρύνει τον κίνδυνο της Ακροδεξιάς. Αντίθετα είναι βούτυρο στο ψωμί της. Το ότι ο Ρέντσι έπνιγε ανθρώπους στη Μεσόγειο, σε ένα ανθρωπιστικό έγκλημα πρώτου μεγέθους, καθόλου δεν εμπόδισε τη συντηρητικοποίηση μεσαίων στρωμάτων και την υιοθέτηση της ακροδεξιάς ρατσιστικής ατζέντας της Λέγκα. Γενικότερα, η προσπάθεια του κατεστημένου να διατηρήσει τις πολιτικές της λιτότητας τάζοντας τείχη απέναντι στους πρόσφυγες και τους οικονομικούς μετανάστες και κάνοντας κηρύγματα περί ασφάλειας και αστυνομοκρατίας είναι μια επικίνδυνη ατραπός. Τα αδιέξοδα των φιλελεύθερων και νεοφιλελεύθερων πολιτικών, που οδηγούν στην υιοθέτηση τμήματος της ακροδεξιάς ατζέντας, όπως φαίνεται στη συμφωνία Μέρκελ – Σουλτς αλλά και στη ρητορική των ευρωπαϊκών συντηρητικών κομμάτων, μόνο ανησυχία προκαλούν.
Η τελευταία επισήμανση δείχνει τι απουσίασε από τις ιταλικές εκλογές αλλά και τις εκλογικές αναμετρήσεις του τελευταίου διαστήματος. Έλειψε μια πραγματικά αριστερή πολιτική ατζέντα. Παρόλο που μια σειρά από αριστερά σχήματα έκαναν την εμφάνισή τους, κανένα δεν μπόρεσε να κάνει αισθητό το πολιτικό του στίγμα. Αυτό που πρέπει να κατανοήσουν οι αριστερές δυνάμεις είναι ότι σε συνθήκες κρίσης ο κόσμος περιμένει λύσεις, παρόλο που αυτές συνεπάγονται συγκρούσεις. Όσο η Αριστερά επικεντρώνεται στον αυτοπροσδιορισμό της ή σε μια γενική αγκιτάτσια περί σοσιαλισμού και κοινωνικής δικαιοσύνης η λαϊκή δυσαρέσκεια θα σπαταλιέται σε πειράματα τύπου ΣΥΡΙΖΑ ή θα βρίσκει διέξοδο σε αντιδραστική κατεύθυνση.