Μα, πώς του δώσαμε πτυχίο;
Υπό
JOHN GALT
Κάπως έτσι θα αναρωτήθηκαν οι καθηγητές του κ. Κουτεντάκη, όταν διάβασαν τι ξεστόμισε στο μαντείο των Δελφών. Η δήλωση «καλύτερα ακριβά και να κάνουμε ό,τι θέλουμε με την οικονομική πολιτική κι όχι φθηνά και να ακολουθούμε προτάσεις άλλων» ήταν τόσο ξεκάθαρη όσο και η περίφημη ιστορική φράση του Draghi, διοικητή της ΕΚΤ, όταν το ευρώ και οι αγορές ομολόγων σε ευρώ υφίσταντο τη μεγαλύτερη πίεση στις χρηματαγορές και εκείνος είπε «θα κάνω ό,τι χρειάζεται για να σώσω το ευρώ».
Οι καθηγητές του κ. Κουτεντάκη δεν είναι τυχαίοι έλληνες οικονομολόγοι στο «Mickey Mouse University». Είναι καθηγητές του ΕΚΠΑ, όπως ο κ. Στουρνάρας, ο κ. Ράπανος, ο κ. Θωμαδάκης και η κ. Κατσέλη, για να αναφέρουμε τυχαία ορισμένους γνωστούς καθηγητές. Οικονομολόγοι που άσκησαν και ασκούν οικονομική πολιτική στη χώρα τα τελευταία τουλάχιστον τριάντα χρόνια. Δυστυχώς, για τον κ. Κουτεντάκη δεν ισχύει ό,τι ίσχυε για τον Κουφοντίνα, φοιτητής κι αυτός των ιδίων καθηγητών. Άλλο αδίκημα η δολοφονία ανθρώπων κι άλλο η δολοφονία μιας επιστήμης. Στην περίπτωση Κουτεντάκη το ερώτημα είναι απλό. Μπορεί ένας αστοιχείωτος να θεωρείται απόφοιτος του πρώτου και αρχαιότερου πανεπιστημίου της χώρας ;
Στις ΗΠΑ, αποδεδειγμένα κακή άσκηση του επαγγέλματος, π.χ., ιατρού, δικηγόρου ή μηχανικού, σημαίνει αφαίρεση διπλώματος άσκησης επαγγέλματος και πιθανή υποβάθμιση του πανεπιστημίου, αν οι απόφοιτοι δεν καλύπτουν τα κριτήρια που θέτουν οι επαγγελματικές ενώσεις των ιατρών, των δικηγόρων και των μηχανικών στα πανεπιστήμια, ώστε να τους επιτρέψουν να αποδίδουν επαγγελματικούς τίτλους. Για παράδειγμα, μπορεί ο Αμερικανικός Ιατρικός Σύλλογος να αφαιρέσει το δικαίωμα του Harvard να έχει ιατρική σχολή, αν αποδειχθεί ότι οι απόφοιτοί του είναι αστοιχείωτοι. Τέλος η παρένθεση.
Σκέπτομαι λοιπόν την πρώτη συνεδρίαση του ΔΣ της ΕΚΤ που θα παρίσταται ο κ. Στουρνάρας, όπου για να του κάνουν πλάκα οι άλλοι κεντρικοί τραπεζίτες θα τον ρωτήσουν: «Καλά, βρε Γιάννη, του έδωσες κι εσύ πτυχίο; Και μάλιστα τον πέρασες σε εξετάσεις στη Μακροοικονομική Θεωρία; Καλά, δεν του εξήγησες τι σημαίνουν νομισματικοί και δημοσιονομικοί κανόνες; Δεν έπρεπε να γνωρίζει, τουλάχιστον, ότι η αξιοπιστία του φορέα άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής εξαρτά και εξαρτάται από την αξιοπιστία του φορέα νομισματικής πολιτικής που εσύ διαχειρίζεσαι; Δεν του έμαθες ότι, εκτός από τα επιτόκια, οι αγορές ανταγωνίζονται και στην ποσότητα, δηλαδή στην έκταση του δανεισμού; Δεν έπρεπε να του μάθεις ότι υπάρχουν αγορές, όπως η πίστη, που οι πιστωτές δεν αυξάνουν τα επιτόκια αλλά και δεν δανείζουν; Καλά, αυτός δεν το κατάλαβε, όταν έκανε εργασιακά οικονομικά και συζητούσε γιατί οι μισθοί δεν πέφτουν, ενώ ταυτόχρονα καταγράφουμε ανεργία. Εσύ, ως κεϊνσιανός, γιατί δεν του το εξηγούσες;».
Σκέπτομαι στη συνέχεια τον κ. Ράπανο, στο πρώτο ΔΣ της συστημικής τράπεζας, της οποίας είναι πρόεδρος, να τον ρωτάνε οι υπόλοιποι μεταξύ τυρού και αχλαδίου: «Καλά, βρε Βασίλη, όταν του έκανες Δημόσια Οικονομική, δεν του εξήγησες ότι ένας βασικός λόγος που καταρρέουν και πτωχεύουν οι χώρες είναι όταν παύουν τα κρατικά ομόλογα της χώρας τους να είναι οι καλύτερες εξασφαλίσεις των τραπεζών της; Καλά, η κρίση του 2008 δεν είχε υπάρξει ακόμη, άλλες κρίσεις δεν είχαμε πριν; Και του έδωσες πτυχίο με την άποψη ότι μία δημοσιονομική ανασφάλεια στην αξιοπιστία των εγγυήσεων των καταθέσεων, που είναι πιθανόν να προέρθει από την αφερεγγυότητα του Ελληνικού Δημοσίου, δεν πτωχεύει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα; Βρε Βασίλη, πως θα έχουμε αύριο τράπεζα, αν ο φοιτητής σου τολμήσει να δανείζεται όπως του αρέσει και εμείς πρέπει να τρέχουμε να καλύψουμε τις εγγυήσεις των καταθέσεων με προβληματικά δάνεια; Καλά, εκτός από αυτοπεποίθηση, τους μαθαίνετε και οικονομικά στο ΕΚΠΑ;».
Σκέπτομαι τον κ. Θωμαδάκη να αναρωτιέται τα χρόνια που δίδασκε τον Κουτεντάκη και ήταν πρόεδρος της πανίσχυρης Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Όχι τώρα, που δεν τη γνωρίζει κανένας, αλλά κάποτε, που ανθούσε και κανόνιζε τις τύχες των χαρτοφυλακίων μας. Θα αναλογίζεται εκείνη την εποχή που ταυτόχρονα δίδασκε Χρηματοοικονομική Ανάλυση στον Κουτεντάκη. Αντιλαμβάνομαι ότι θα φοβάται μην τον συναντήσει κανένας παλαιός συνάδελφός του στον δρόμο και των ρωτήσει: «Καλά, βρε Σταύρο, όταν τον δίδασκες Ανάλυση Χαρτοφυλακίου, πριν του μάθεις (;) μεθόδους αξιολόγησης κινδύνου χαρτοφυλακίων, δεν του εξήγησες ότι ακόμη και τα κρατικά ομόλογα έχουν αξιολόγηση που επηρεάζει τον μέσο κίνδυνο; Δεν του εξήγησες ότι οι περίφημες αποδόσεις των κρατικών ομολόγων (spreads) προσδιορίζουν την αξιοπιστία και τη φερεγγυότητα των κρατών; Δεν του ζήτησες να καταλάβει ότι ανεξάρτητα αν η χώρα είναι μέλος ζώνης νομίσματος, με αυστηρό ή ανεξάρτητο εκδοτικό προνόμιο, οι αγορές προσδιορίζουν καθημερινά τη δυνατότητα έκδοσης ομολόγων τους; Δεν του εξήγησες ότι, σε κάθε περίπτωση, οι αγορές, όσο αδιαφανείς κι αν είναι, δεν μπορούν να αγνοήσουν τα spreads σε κάθε νέα τιμολόγηση; Δεν του εξήγησες ότι αν τολμήσει κάποια χώρα να βγει ‘‘στον πηγαιμό για την Ιθάκη’’ των αγορών, μπορεί οι ευχές να πιάσουν και ο ‘‘δρόμος να είναι μακρύς’’;».
Αφήσαμε τελευταία την κ. Κατσέλη, γιατί, έχοντας σπουδάσει το συγκεκριμένο αντικείμενο σ’ ένα από τα σπουδαιότερα πανεπιστήμια του κόσμου, με έναν καθηγητή που έγραψε αυτό το τμήμα της οικονομικής θεωρίας, αντιλαμβανόμαστε ότι θα έχει και το μεγαλύτερο ηθικό πρόβλημα. Πρέπει να εξηγήσει, στον εαυτό της πρώτα, πώς μπόρεσε να μάθει Διεθνή Μακροοικονομική Ανάλυση στον συγκεκριμένο φοιτητή της. Πώς μπόρεσε να περάσει το μάθημά της, χωρίς να γνωρίζει τουλάχιστον το τμήμα της επιστήμης που θεμελίωσε ο καθηγητής της και που γι’ αυτή του την προσφορά πήρε Νόμπελ Οικονομίας. Δεν θα μπορεί να πιστέψει πως πέρασε έναν φοιτητή που δεν κατάλαβε όλα όσα γράφτηκαν στο μάθημα που δίδασκε η κ. Κατσέλη τα τελευταία πενήντα χρόνια. Ό,τι ξέρουμε, δηλαδή, σε σχέση με την αλληλεξάρτηση εθνικής και διεθνούς οικονομίας, είτε στο πραγματικό επίπεδο είτε στο χρηματοπιστωτικό και στις ισοτιμίες. Δεν θα μπορεί να πιστέψει πως κάποιος φοιτητής της πήρε πτυχίο από το πανεπιστήμιο που εκείνη είναι καθηγήτρια και δεν γνώριζε τουλάχιστον τα βασικά συμπεράσματα της δικής της διδακτορικής διατριβής στο Princeton. Συμπεράσματα που αφορούν την οικονομική πολιτική σε μία μικρή και ανοικτή οικονομία.
Κρίμα. Και το χειρότερο απ’ όλα είναι αν κάποιος από τους κ. καθηγητές του έδωσε και συστατική επιστολή για να συνεχίσει τις σπουδές του στην Αγγλία. Εκτός κι αν οι επιλογές τους έγιναν όχι με βάση τις επιδόσεις του αλλά επειδή εκείνη την εποχή ο κ. Κουτεντάκης ήταν μέλος της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Και μια ακόμη φορά, κρίμα. Τώρα, όμως, για το ΕΚΠΑ ως Ίδρυμα.