Η ΑΟΖ της Κύπρου και η επιθετική πολιτική της Τουρκίας

Υπό του
Δρος ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΟΥΝΑΡΗ
Εμπειρογνώμονος, Πρεσβευτού ε.τ.,
Διδάκτορος του Πανεπιστημίου του Βερολίνου (FU Berlin)

H ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων στην περιοχή της υφαλοκρηπίδος της Κύπρου προκάλεσε τις ορέξεις του γνωστού γειτονικού άρπαγος, της Τουρκίας, η οποία με δηλώσεις του τότε τούρκου πρωθυπουργού Νταβούτογλου γνωστοποίησε ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τις γενόμενες με βάση την αρχή της ίσης απόστασης οριοθετήσεις της Κύπρου με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τον Λίβανο, διεκδικώντας περιοχές υφαλοκρηπίδος που δεν της ανήκουν τόσο από γεωγραφικής όσο και από νομικής πλευράς.
Συγχρόνως απείλησε να εμποδίσει δι’ όλων των μέσων τις προγραμματισμένες από ξένες εταιρείες εξερευνήσεις και εξορύξεις στην κυπριακή ΑΟΖ αποστέλλοντας σχεδόν άμεσα το εξερευνητικό τουρκικό σκάφος «Barbaros» όπως και ορισμένα πολεμικά της σκάφη.

Τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην υφαλοκρηπίδα της Κύπρου αποτελούν τον σημαντικότερο φυσικό προστάτη της Μεγαλονήσου. Το τελευταίο καλό είναι να το γνωρίζει η γειτονική Τουρκία. Η γεωγραφία στην περιοχή αυτή είναι δεδομένη και δεν μπορεί να αλλάξει με τίποτα. Οι ονειροπολήσεις των τούρκων πολιτικών, ιδιαίτερα δε αυτών της τουρκικής αντιπολίτευσης, περί ανάγκης επιστροφής της Τουρκίας στις περιοχές που είχε κυριεύσει κάποτε δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν. Ο σημερινός πρόεδρος της Τουρκίας κ. Ερντογάν και οι υπόλοιποι πολιτικοί της Τουρκίας δεν μπορούν να φαντασθούν τι μπορεί να συμβεί σε περίπτωση που η χώρα τους πράγματι επιτεθεί στις κυπριακές και διεθνείς εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων ή σε παρόμοιες ελληνικές εγκαταστάσεις σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδος!

Η τραγωδία της Μικράς Ασίας το 1922 και η κυπριακή τραγωδία του 1974 συγκλόνισαν τις ελληνικές ψυχές. Οι εποχές έχουν πλέον αλλάξει. Η ελληνική δικαιολογία του 1974, «η Κύπρος είναι μακριά», δεν ισχύει πλέον. Οι τελευταίες προειδοποιήσεις του υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδος κ. Νίκου Κοτζιά προς την Τουρκία ήταν τουλάχιστον αναγκαίες και εκπροσωπούν την ψυχή όλων των Ελλήνων. Στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας, η υπεροχή του πληθυσμού μιας χώρας έναντι άλλης δεν παίζει ρόλο στις στρατιωτικές αναμετρήσεις. Είναι πλέον η εποχή των οπλικών συστημάτων. Τέτοια οπλικά συστήματα διαθέτει η Τουρκία, άλλα τόσα όμως διαθέτει και η Ελλάδα και οι χώρες των οποίων οι εταιρείες προβαίνουν σε εξερευνήσεις και σε εκμετάλλευση κοιτασμάτων στην περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ.

Όσο για τις απειλές του κ. Ερντογάν για κήρυξη τουρκικής επιστράτευσης, καλό θα ήταν να γνωρίζει ο τούρκος Πρόεδρος ότι μια τέτοια επιστράτευση θα οδηγούσε επίσης σε επιστράτευση τη Βουλγαρία, τη Σερβία και τη Ρουμανία ως και άλλα γειτονικά κράτη, όπως τη Συρία και το Ιράκ, με άμεσο αποτέλεσμα για την Τουρκία την επανάληψη των αποτελεσμάτων του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου και του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήδη η Τουρκία έχει ξεκινήσει το δικό της Βιετνάμ στη Συρία. Η δημιουργία του κράτους του Κουρδιστάν είναι πλέον αναπόφευκτη.

Η ελληνική οικονομική κρίση δεν μπορεί να θεωρηθεί, όπως συχνά έχει αναφέρει η ελληνική πολιτική ηγεσία, ως λόγος ελληνικών παραχωρήσεων κυριαρχικών δικαιωμάτων μας. Τούτο καλόν είναι να το γνωρίζουν όλοι οι «φίλοι» μας – και όχι μόνο.

Η Τουρκία προσπαθεί ακόμα και τώρα, λόγω των ιστορικών σχέσεών της με την Αίγυπτο, παρά την αντίθεσή της με το σημερινό αιγυπτιακό καθεστώς, να παρασύρει αυτήν σε πολιτικές που να επιφέρουν στασιμότητα στην ολοκλήρωση αφενός μεν της κυπροαιγυπτιακής οριοθετικής γραμμής, αφετέρου δε να οδηγήσουν σε πλήρες αδιέξοδο το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδος και της ΑΟΖ μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδος και Ελλάδος και Κύπρου.

Θα πρέπει επίσης να λεχθεί ότι οι κυρίαρχες βρετανικές βάσεις στην Κύπρο έχουν στρατιωτική μορφή και περιορίζονται από πλευράς κυριαρχίας μόνο μέχρι τα εξωτερικά όρια της αιγιαλίτιδας ζώνης των βάσεων αυτών. Άλλωστε, με βάση τις συμφωνίες του 1959-1960, οι βρετανικές βάσεις δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδος και ΑΟΖ. Ομοίως, το διεθνές δίκαιο δεν αναγνωρίζει στρατιωτική χρήση της υφαλοκρηπίδος.

Καλό θα ήταν να γνωρίζει η Τουρκία ότι με βάση το ισχύον Διεθνές Θετικό Δίκαιο (γραπτό και εθιμικό) η τοποθέτηση κυπριακών καλωδίων και αγωγών σε τουρκική υφαλοκρηπίδα (ή και σε άλλες υφαλοκρηπίδες) για τη μεταφορά προς Ευρώπη και αλλαχού κυπριακών υδρογονανθράκων είναι επιτρεπτή και ουδείς μπορεί να την εμποδίσει αφού αυτή συγκαταλέγεται στις αναγνωρισμένες από το διεθνές δίκαιο ελευθερίες και χρήσεις της ανοιχτής θαλάσσης, οι οποίες τυγχάνουν εφαρμογής, μεταξύ άλλων, και στην υφαλοκρηπίδα και στην ΑΟΖ. Το μόνο που μπορεί να κάνει το παράκτιο κράτος, από την υφαλοκρηπίδα του οποίου θα περάσουν οι αγωγοί, είναι να καθορίσει την κατεύθυνση την οποία θα πρέπει να ακολουθήσουν οι αγωγοί αυτοί.

Στα πλαίσια της τουρκοαλβανικής «συνεργασίας», η Τουρκία ζήτησε και έγινε δεκτό από την Αλβανία να μην κυρωθεί από την Αλβανία η συμφωνία του 2009 για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών της με την Ελλάδα, κάτι που έγινε, και να ζητήσει η Αλβανία σε περίπτωση μιας νέας τροποποιητικής ελληνοαλβανικής συμφωνίας να μη ληφθούν υπ’ όψιν ως προς το δικαίωμα υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ οι Διαπόντιες Νήσοι. Τούτο έπραξε η Τουρκία ώστε να πετύχει σε μια μελλοντική οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ τα ελληνικά νησιά της Ανατολικής Μεσογείου, ιδιαίτερα το Καστελόριζο και η Στρογγύλη, να μη λάβουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Κάτι τέτοιο βέβαια θα είχε ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν ελληνοκυπριακά και ελληνοαιγυπτιακά σύνορα, ξεχνώντας ότι δεν μπορεί να υπάρξει ελληνική κυβέρνηση που θα συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο.

Συμφωνίες οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και ψευδοκράτους είναι άκυρες και μόνο τον γέλωτα προκαλούν.

Η νέα Σύμβαση Δικαίου Θαλάσσης του 1982 αναγνωρίζει όλες τις θαλάσσιες ζώνες στα νησιά, εκτός των βράχων, για τους οποίους αναγνωρίζει μόνο δικαίωμα αιγιαλίτιδας ζώνης. Τα δε νησιά του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, για τα οποία η Τουρκία υποστηρίζει ότι αποτελούν ειδική περίσταση και δεν έχουν δικαιώματα υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, έχουν τα ίδια δικαιώματα θαλασσίων ζωνών με εκείνα των ηπειρωτικών, αφού δεν μπορεί να λογιστούν αυτά ως ειδική περίπτωση. Για τον λόγο αυτό, θα έπρεπε η Ελλάδα να έχει προ πολλού αποδεχθεί τα κυπριακά αιτήματα για σύναψη οριοθετικής συμφωνίας υφαλοκρηπίδος. Οποιαδήποτε καθυστέρηση εκ μέρους της Ελλάδας για σύναψη μιας τέτοιας συμφωνίας με την Κύπρο θα μπορούσε να τη χαρακτηρίσει κανείς τουλάχιστον καταστρεπτική για τη χώρα μας και για την ίδια την Κύπρο, αφού υπάρχει κίνδυνος να εγκλωβιστεί αυτή και τα ελληνικά νησιά στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα δε το Καστελλόριζο και η Στρογγύλη, δυτικώς μέσα σε τουρκική υφαλοκρηπίδα. Το ίδιο βέβαια θα συνέβαινε και ιδιαίτερα για το Καστελλόριζο και για τη συστάδα των μικρών νησιών αυτού.

Αναφερόμενοι στην τουρκοαλβανική συνεργασία, στις προϋποθέσεις για την είσοδο της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση καλό θα ήταν να συμπεριληφθεί και η απομάκρυνση της στρατιωτικής βάσεως της Τουρκίας στην Αυλώνα. Αυτό βέβαια θα μπορούσε να είχε ζητηθεί από την ελληνική πλευρά αρχικά, όταν η Αλβανία είχε ζητήσει να εισέλθει στο ΝΑΤΟ. Και αυτό διότι η Τουρκία ναι μεν ανήκει στο ΝΑΤΟ αλλά χρησιμοποίει τη στρατιωτική παρουσία της στην Αλβανία, ως δήθεν περιφερειακή δύναμη, για σκοπούς ασχέτους με το ΝΑΤΟ, κάτι που καμία από τις σημερινές μεγάλες δυνάμεις δεν μπορεί να αποδεχθεί.

Φωτο: philenews.com