Κρίνονται οι ισορροπίες με Τουρκία σε Αιγαίο – Μεσόγειο
Το μεγάλο στοίχημα στην κυπριακή ΑΟΖ
Σε κρίσιμη καμπή εισέρχεται το ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο, όχι μόνο γιατί οριστικοποιείται το επόμενο διάστημα η πλήρης εγκατάλειψη του σχεδίου μεταφοράς του φυσικού αερίου μέσω της Τουρκίας αλλά και γιατί θα δοκιμασθεί η αντοχή της ασπίδας συμφερόντων που δημιουργεί στην κυπριακή ΑΟΖ η εμπλοκή μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, μετά την ατυχή κατάληξη της απόπειρας της ΕΝΙ να κάνει γεώτρηση στο οικόπεδο 3.
Σκοτεινό το παιχνίδι των Τουρκοκυπρίων
Τις επόμενες ημέρες πρόκειται να καταπλεύσουν στην κυπριακή ΑΟΖ δύο ερευνητικά σκάφη, που θα πραγματοποιήσουν σειρά ερευνών στο οικόπεδο 10, το οποίο έχει παραχωρηθεί στον αμερικανικό κολοσσό Exxon Mobil, που συμμετείχε στον διαγωνισμό σε συνεργασία με την κρατική εταιρεία του Κατάρ Qatar Petroleum. Το οικόπεδο 10, που βρίσκεται ακριβώς επί της οριογραμμής με την αιγυπτιακή ΑΟΖ, εκτιμάται από το επιστημονικό επιτελείο της αμερικάνικης εταιρίας ότι είναι πολύ πιθανό να κρύβει σημαντικό κοίτασμα φυσικού αερίου καθώς φαίνεται να υπάρχει γεωλογική συνέχεια με το αιγυπτιακό κοίτασμα Zohr.
Η Exxon Mobil, μία από τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες του κόσμου, έχει ισχυρότατες προσβάσεις στην Ουάσινγκτον και επικεφαλής της ήταν -μέχρι την υπουργοποίησή του- ο νυν αμερικανός ΥΠΕΞ Ρεξ Τίλερσον. Όταν μάλιστα συμμετείχε στον διαγωνισμό ήταν γνωστές οι απειλές και οι προειδοποιήσεις της Τουρκίας, που δεν απέτρεψαν όμως την εταιρεία από το να διεκδικήσει και να κερδίσει τελικά την άδεια ερευνών και εκμετάλλευσης.
Σε αντίθεση με το επεισόδιο στο οικόπεδο 3, όπου η Ρώμη δεν είχε τη δυνατότητα να ασκήσει πίεση στην τουρκική πλευρά προκειμένου να προστατεύσει τα συμφέροντα της ιταλικής εταιρείας, στο οικόπεδο 10 η εκδήλωση των όποιων απειλών θα στραφεί εναντίον των συμφερόντων μίας από τις μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες και αυτό δεν θα αφήσει αδιάφορη την αμερικανική κυβέρνηση.
Στο οικόπεδο 10 όμως εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες. Η Τουρκία έχει αμφισβητήσει επανειλημμένα τη συμφωνία της Κύπρου με την Αίγυπτο για τη μεταξύ τους οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και μάλιστα έχει καταθέσει και τις ενστάσεις της στον ΟΗΕ, χωρίς να μπορεί όμως να εμποδίσει και τον καθορισμό οικοπέδων στην κυπριακή και αιγυπτιακή ΑΟΖ, όπου με την ανακάλυψη του Zohr έχει δοθεί ώθηση στις έρευνες αλλά και στη δημιουργία υποδομών αξιοποίησης του φυσικού αερίου.
Η οποιαδήποτε απόπειρα της Τουρκίας να παρέμβει στο οικόπεδο 10 δεν θα είναι τόσο απλή υπόθεση, όπως ήταν στο οικόπεδο 3, καθώς μάλιστα έγινε γνωστό ότι την ίδια περίοδο θα βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή σημαντικός αριθμός σκαφών του 6ου Αμερικανικού Στόλου, λόγω της κατάστασης στη Συρία. Η Αίγυπτος μάλιστα πριν από μερικές εβδομάδες είχε αντιδράσει έντονα στην αναφορά της Τουρκίας ότι δεν αναγνωρίζει τα δικαιώματα της Κύπρου στην ΑΟΖ ούτε τη συμφωνία της με την Αίγυπτο, καθώς έτσι ευθέως πλήττονται και τα αιγυπτιακά συμφέροντα.
Η ομαλή διεξαγωγή των ερευνών στο οικόπεδο 10 θα στείλει ένα καθησυχαστικό μήνυμα μετά απ’ όσα συνέβησαν με το γεωτρύπανο της ΕΝΙ και θα δώσει μια ανάσα στην κυπριακή κυβέρνηση να χειριστεί το ζήτημα και κυρίως να διαχειριστεί την πίεση, που επανέρχεται από πολλές πλευρές, για επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό.
Για όσο διάστημα όμως συνεχίζονται οι τουρκικές απειλές και τα τελεσίγραφα των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι διαμηνύουν σε όλους τους τόνους ότι θα πρέπει είτε να διακοπούν οι εργασίες στην κυπριακή ΑΟΖ μέχρι να λυθεί το Κυπριακό είτε να υπάρξει συνεκμετάλλευση, είναι προφανές ότι ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης δεν μπορεί να επαναλάβει τα λάθη του 2016 και 2017 και να προσέλθει σε συνομιλίες υπό το καθεστώς εκβιασμών και χωρίς την αναγκαία προετοιμασία.
Η τουρκοκυπριακή πλευρά, η οποία πλέον απροκάλυπτα κινείται με γνώμονα την τουρκική πολιτική και την εξυπηρέτηση των τουρκικών γεωστρατηγικών στόχων, απομακρύνεται διαρκώς από ένα ανεκτό και ρεαλιστικό πλαίσιο εξεύρεσης λύσης.
Ο Μουσταφά Ακιντζί, σε συνέντευξή του την Πέμπτη, αποκάλυψε τα πραγματικά κίνητρα της τουρκοκυπριακής πλευράς. Ακόμη κι αν είχε λυθεί το Κυπριακό, ακόμη κι αν η Λευκωσία είχε αποδεχθεί τον απαράδεκτο όρο για συνεκμετάλλευση με τους εκπροσώπους του κατοχικού καθεστώτος των φυσικών πόρων του νησιού, θα υπήρχε ένα ακόμη αίτημα: Να μεταφερθεί το φυσικό αέριο της Κύπρου, μέσω αγωγού, προς την Τουρκία, ώστε να αποκτήσει πρόσβαση και έλεγχο του φυσικού πλούτου του νησιού η Άγκυρα. Αυτή η πρόταση ήταν ένα από βασικά στοιχεία του εγγράφου που είχε καταθέσει στον ΟΗΕ ο κ. Έρογλου μερικά χρόνια πριν και το ίδιο ακριβώς έθεσε ως όρο στη συνέντευξή του ο κ. Ακιντζί την περασμένη Πέμπτη. Ο στόχος δεν είναι άλλος από την προώθηση των συμφερόντων της ίδιας της Τουρκίας και όχι της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
Έτσι η κυπριακή κυβέρνηση θα έχει να αντιμετωπίσει παράλληλα την πρόκληση της αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και το Κυπριακό, όπου η προσπάθεια της Τουρκίας θα είναι η επιβολή διασύνδεσης των δύο διαδικασιών στη φάση της διαπραγμάτευσης. Και καθόλου δεν θα πρέπει να αποκλειστεί η προσπάθεια και άλλων διεθνών παραγόντων να πιέσουν προς αυτήν την κατεύθυνση, ώστε και τα συμφέροντα των πετρελαϊκών εταιρειών να υποστηρίξουν και να αποφύγουν την αντιπαράθεση με την Τουρκία… Και η αποτροπή τέτοιων εξελίξεων θα πρέπει να τεθεί πλέον στην κορυφή της ατζέντας της Λευκωσίας αλλά και της Αθήνας, καθώς οι εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ επηρεάζουν άμεσα τα ελληνοτουρκικά και τις ισορροπίες σε Αιγαίο και Μεσόγειο.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος