Και μετά το Μνημόνιο, surprise! Μνημόνιο
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Εκεί που λέγαμε ότι οι μνημονιακές απαιτήσεις είχαν υποχωρήσει έναντι των γεωπολιτικών εξελίξεων, ήρθε το Eurogroup της 19ης Φεβρουαρίου να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Παρά τις διαβεβαιώσεις ότι η β’ αξιολόγηση έχει τελειώσει, το εν λόγω όργανο δεν έδωσε τo πράσινο φως για την εκταμίευση της δόσης. Επιπλέον, φέρεται να υπήρξε ένταση ανάμεσα στον διοικητή της ΕΚΤ κ. Draghi και τον έλληνα υπουργό Οικονομικών κ. Τσακαλώτο. Αιτία φέρεται να ήταν η απαίτηση του κ. Draghi για επιτάχυνση και εντατικοποίηση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών.
Παρόλο που η επίσημη θέση του προέδρου του Eurogroup πιστοποιεί ότι οι «θεσμοί» θα ικανοποιηθούν με το «αίμα» των πλειστηριασμών και τα χρήματα θα εκταμιευθούν τον Μάρτιο, το περιστατικό της 19ης Φεβρουαρίου έχει ευρύτερες διαστάσεις. Αυτές φάνηκαν στην έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας που βγήκε στη δημοσιότητα στις 26/2. Το κεφάλαιο 2 της εν λόγω έκθεσης στην ουσία αποδομεί το κυβερνητικό αφήγημα περί καθαρής εξόδου.
Ο κ. Στουρνάρας θεωρεί ότι η βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας προϋποθέτει: 1) Ρύθμιση του χρέους. 2) Εμπέδωση εμπιστοσύνης. 3) Ομαλή έξοδο στις αγορές. 4) Το πλαίσιο εποπτείας μετά το πρόγραμμα. Αναφορικά με τα 1 – 2 – 3 δεν υπάρχει ιδιαίτερη διαφορά στις εκτιμήσεις της κυβέρνησης και του διοικητή της κεντρικής τράπεζας. Άλλωστε η κυβέρνηση έχει υπογράψει επανειλημμένα τη «ρητή δέσμευση για τη δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 3,5% του ΑΕΠ για την πενταετία 2018-2022 και ίσου με ή λίγο μεγαλύτερου από 2% του ΑΕΠ στη συνέχεια», καθώς και τη «συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και των αποκρατικοποιήσεων». Κοντολογίς, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι έχει οικειοποιηθεί τα Μνημόνια. Η πορεία μετάλλαξης του ΣΥΡΙΖΑ από τη ριζοσπαστική Αριστερά στον «σοσιαλφιλελευθερισμό» (ο όρος είναι της κ. Διαμαντοπούλου και αφορά τον αυτοπροσδιορισμό της, αλλά ταιριάζει) είναι η καλύτερη απόδειξη.
Η διαφορά στις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των «θεσμών» στο σύνολό τους με την κυβέρνηση αφορά το πλαίσιο επιτήρησης μετά τον Αύγουστο, δηλαδή την τέταρτη προϋπόθεση που θέτει η έκθεση Στουρνάρα. Στο κείμενο της έκθεσης επισημαίνεται ότι στην παρούσα φάση τα ελληνικά ομόλογα αποτελούν αποδεκτό ενέχυρο για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κατ’ εξαίρεση. Για να συνεχιστεί αυτό το καθεστώς μετά τον Αύγουστο θα πρέπει να υπάρξει κάποια εξωπραγματική αναβάθμιση της αξιολόγησης των ελληνικών ομολόγων, που προϋποθέτει «κούρεμα» χρέους και άρα είναι ανέφικτη. Εναλλακτικά προτείνεται να θεσπιστεί πιστωτική γραμμή στήριξης που θα εξασφαλίζει την εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους. Το τελευταίο όμως «προϋποθέτει τη σύναψη συμφωνίας-προγράμματος», όπως λέει και η έκθεση στη σελίδα 22. Κοντολογίς, μετά το τέλος του Μνημονίου ο κ. Στουρνάρας προαναγγέλλει ένα νέο πρόγραμμα-Μνημόνιο.
Η κυβέρνηση αντιτείνει ότι με τις δοκιμαστικές εξόδους στις αγορές που πραγματοποιεί θα συγκεντρώσει ένα ικανοποιητικό μαξιλάρι ρευστότητας, που ισοδυναμεί με την πιστωτική γραμμή που την καλούν να συνάψει. Ο κ. Στουρνάρας στην έκθεση απαντά σε αυτό λέγοντας ότι στα τρέχοντα επιτόκια, που, σημειωτέον, υπερβαίνουν το 4%, η εξυπηρέτηση του μαξιλαριού ρευστότητας θα εκτροχιάσει τους δημοσιονομικούς στόχους. Πώς θα έχεις μαξιλάρι ρευστότητας με επιτόκια στο 4% και μάλιστα σε μια εποχή που τα διατραπεζικά επιτόκια του ευρώ είναι αρνητικά λόγω του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης; Είναι προφανές ότι αυτό θα απαιτήσει πρωτογενή πλεονάσματα πάνω από 3,5%. Μόνο η ύπαρξη πιστωτικής γραμμής στήριξης θα αποκλιμακώσει τα επιτόκια του ελληνικού χρέους, κατά τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας.
Ο κ. Στουρνάρας κάνει δύο επιπλέον επισημάνσεις στην έκθεσή του. Υπενθυμίζει ότι, δυνάμει του κανονισμού 472 του 2013, η χώρα θα παραμείνει σε επιτροπεία έως ότου εξοφλήσει το 75% των δανείων της και ότι οι προγραμματιζόμενες αλλαγές στην οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης μπορεί να αναδείξουν και νέες απαιτήσεις έναντι της χώρας. Λέει δηλαδή στην κυβέρνηση ότι η πιστωτική γραμμή και το νέο Μνημόνιο που τη συνοδεύει είναι προστασία έναντι ανακατατάξεων στο πλαίσιο μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης πολλών ταχυτήτων.
Τόσο οι βαρύγδουπες δηλώσεις της κυβέρνησης για έξοδο από τα Μνημόνια όσο και οι παραινέσεις του κ. Στουρνάρα για νέο Μνημόνιο είναι ομολογία της αποτυχίας του τρίτου Μνημονίου. Η παραμονή στο ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ένωση σημαίνει Μνημόνια διαρκείας και καταβαράθρωση του λαού και της κοινωνίας. Το να ακολουθήσουμε την παραίνεση του κ. Στουρνάρα και να συνάψουμε πιστωτική γραμμή σε τίποτα δεν εξασφαλίζει την αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού της χώρας. Αντίθετα, όλα δείχνουν ότι θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε υψηλότερα επιτόκια, που συνοδεύονται από υφεσιακά πλεονάσματα και σκληρή λιτότητα για τον λαό. Όλα τα δεδομένα κατατείνουν ότι η έξοδος από την καπιταλιστική κρίση έχει ταξικό πρόσημο, δηλαδή προϋποθέτει τη ρήξη με την Ευρωπαϊκή Ένωση και την άρνηση του χρέους.