Κontranews: Οι Γερμανοί επιστρέφουν το κατοχικό δάνειο

Σύμφωνα με το πρωτοσέλιδο της κυριακάτικης Kontranews και το άρθρο του Σπύρου Σουρμελίδη, δέκα δις ευρώ συζητούν να αποδώσουν οι Γερμανοί στην Ελλάδα – Το ποσό αυτό αντιστοιχεί  στο δάνειο, που άρπαξαν οι ναζί από την Τράπεζα της Ελλάδος την περίοδο της κατοχής.

Κι όμως αυτό που φαινότανε ως χθες απίστευτο ή αδύνατον, μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Στο Βερολίνο είναι πλέον έντονη η συζήτηση να επιστρέψει η Γερμανία το κατοχικό δάνειο, τα λεφτά δηλαδή που οι κατοχικές δυνάμεις άρπαξαν από την Τράπεζα της Ελλάδος, εν είδη δανείου. Σήμερα το ελληνικό Νομικό Συμβούλιο του Κράτους σε Πόρισμα του για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις, έχει υπολογίσει ότι το ποσό αντιστοιχεί σε 10, 34 δις ευρώ, αν και η Επιτροπή Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας το ανεβάζει στο ύψος των 54 δις ευρώ. Το σημαντικότερο είναι ότι υπάρχει πλέον μια ισχυρή άποψη στους διαδρόμους του γερμανικού Κοινοβουλίου και στο γερμανικό κράτος ευρύτερα, ότι πρέπει να επιστραφεί το κατοχικό δάνειο. Δεν μιλάνε για τις πολεμικές αποζημιώσεις ούτε για άλλα ποσά, τα οποία αντιστοιχούν στις καταστροφές που είχαν προκαλέσει οι κατοχικές ναζιστικές δυνάμεις στην Ελλάδα, γιατί το Βερολίνο θεωρεί ότι το θέμα των Αποζημιώσεων έχει κλείσει με διάφορες συμφωνίες που έχουν γίνει τις δεκαετίες μετά τον Πόλεμο. Όμως για το κατοχικό δάνειο, δεν υπάρχει κανένα επιχείρημα, καμία δικαιολογία για την Γερμανία. Πολύ απλά ήταν κάτι τετράκις εκατομμύρια δραχμές που πήραν τότε οι κατοχικές δυνάμεις, ονομάζοντας την αρπαγή «δάνειο». Κάτι που σημαίνει ότι πρέπει να επιστραφεί.

Στροφή του Βερολίνου μετά την… αποστρατεία Σόιμπλε!

Πρόσφατα εκπρόσωποι του γερμανικού κοινοβουλίου δεν έκρυψαν σε συναντήσεις τους ότι το θέμα βρίσκεται σε καλό δρόμο και ότι η κυβέρνηση το σκέφτεται σοβαρά.

Το γεγονός ότι οι Σοσιαλδημοκράτες μπαίνουν στην κυβέρνηση του μεγάλου συνασπισμού με απαιτήσεις σε ότι αφορά την οικονομική πολιτική και γενικότερα την ευρωπαϊκή πολιτική, βοηθά πολύ στο συγκεκριμένο θέμα. Όμως και η καγκελάριος Μέρκελ αντιμετωπίζει με θετικό τρόπο το συγκεκριμένο βήμα. Αντιλαμβάνεται προφανώς ότι μια τέτοια κίνηση θα βοηθήσει τις ελληνογερμανικές σχέσεις και τώρα και στο μέλλον. Είναι επίσης μια κίνηση που βελτιώνει και την γενικότερη εικόνα για την πολιτική της Γερμανίας μέσα στην Ευρώπη. Πάνω απ’ όλα όμως δεν είναι μια χαριστική κίνηση. Είναι μία ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ της Γερμανίας έναντι της Ελλάδας. Η Γερμανία πρακτικά έχει επιστρέψει ψίχουλα απ’ αυτά που οφείλει στην Ελλάδα. Είναι η χώρα στην οποία χαρίστηκαν οι υποχρεώσεις της, οι οφειλές της σε δύο φάσεις. Και το 1952 μετά τον πόλεμο, ώστε να μπορέσει να ορθοποδήσει και το 1990, μετά την επανενοποίηση της Γερμανίας.

Και στις δύο περιπτώσεις η Ελλάδα δεν πήρε σχεδόν τίποτα. Με μεγάλη ευθύνη είναι αλήθεια των ελληνικών ηγεσιών. Σήμερα όμως είναι η Γερμανία που συμπεριφέρεται εγωιστικά, και τιμωρητικά έναντι της Ελλάδας εξαιτίας της χρεοκοπίας και των Μνημονίων. Ζητά εφαρμογή των κανόνων και επιστροφή των ελληνικών υποχρεώσεων έως το τελευταίο ευρώ, αρνούμενη το κούρεμα. Αν λοιπόν όλα αυτά για το Βερολίνο είναι σωστά και δίκαια, τότε είναι υποχρεωμένη η Γερμανία να επιστρέψει αυτά που οφείλει.

Μένει να δούμε πόσο γρήγορα πλέον η Γερμανία θα αποφασίσει να πάρει την οριστική απόφαση, για την αποπληρωμή του κατοχικού (αναγκαστικού) δανείου.

Το κατοχικό δάνειο

Ο υπολογισμός των γερμανικών υποχρεώσεων έναντι της Ελλάδας δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, γιατί έχουν περάσει πολλά χρόνια, οι αξίες είναι διαφορετικές, οι αξίες των νομισμάτων είναι διαφορετικές όπως και οι τρόποι υπολογισμού.

Το Απόρρητο Πόρισμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η δεύτερη Έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους για τον “Προσδιορισμό Αξιώσεων από τις Γερμανικές Επανορθώσεις και το κατοχικό δάνειο”, (2014) αποτιμούν τις συνολικές απαιτήσεις στο ιλιγγιώδες ποσό των 341 δισ. ευρώ. Σε αυτό περιλαμβάνονται απαιτήσεις από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ύψους 9 δισ., το κατοχικό δάνειο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ύψους 10,34 δισ., και οι υπόλοιπες αξιώσεις από τον ίδιο πόλεμο. (Τα ποσά είναι σε ευρώ αξίας 2014).

Στο πόρισμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους εξετάζεται ενδελεχώς τόσο το ιστορικό της υπόθεσης, όσο και το θεσμικό πλαίσιο των Διεθνών Συμβάσεων πάνω στις οποίες εδράζεται το ζήτημα των ελληνικών αξιώσεων. Σημαντικότερες εξ αυτών είναι η Συμφωνία του Λονδίνου του 1953 «Περί Εξωτερικών Γερμανικών Χρεών», η οποία προβλέπει το διακανονισμό των γερμανικών εξωτερικών χρεών, αλλά και η Συνθήκη της Μόσχας του 1990 (Συνθήκη 2+4) για τον Οριστικό Διακανονισμό σε Σχέση με τη Γερμανία. Σε αυτήν την τελευταία δεν μετέχει η Ελλάδα και υπογράφεται μόνο μεταξύ της ενωμένης, πλέον, Γερμανίας και των τεσσάρων δυνάμεων κατοχής (ΗΠΑ, Σοβιετική Ένωση, Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία).(Παράγραφοι Πορίσματος 12-15).

Επιπλέον, το Πόρισμα εξετάζει τις διμερείς Συμβάσεις μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας. Πρόκειται για τις δύο Συμβάσεις της Βόννης του 1960 και του 1961, και τη Συμφωνία της Αθήνας του 1974. Οι τρεις αυτές διμερείς συμφωνίες καθορίζουν τον διακανονισμό των ελληνικών αξιώσεων και περιλαμβάνουν: την αποζημίωση οικείων των φονευθέντων από το ναζιστικό καθεστώς, την αποζημίωση για αφαιρεθέντα καπνά στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και τις αποζημιώσεις για αποφάσεις που εκδόθηκαν υπέρ Ελλήνων υπηκόων που υπέστησαν ζημιές, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου. Το συνολικό ποσό, όπως προκύπτει από τις τρεις αυτές Συμβάσεις, αγγίζει τα 52 εκατομμύρια γερμανικά μάρκα.

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών Νίκος Χριστοδουλάκης είπε το 2014 για το κατοχικό δάνειο, ότι «η Τράπεζα Ελλάδος έχει πιστοποιήσει ένα ποσόν 228 εκατ. δολάρια του 1944. Μόνο αυτό αντιστοιχεί σήμερα σε 13 δισ. ευρώ, και φυσικά θα αυξηθεί εάν εντοπιστούν και άλλες εκταμιεύσεις. Αν τώρα κανείς συμπεριλάβει μια πιο εύλογη αποζημίωση στα αναγνωρισμένα θύματα με τις πρακτικές που ακολουθούν οι διεθνείς οργανισμοί, το ποσό ανέρχεται σε 54 δισ. ευρώ. Για τις άλλες αποζημιώσεις και επανορθώσεις τα οφειλόμενα γίνονται τριψήφια δισεκατομμύρια. Θα χρειαστεί όμως πολλή δουλειά τεκμηρίωσης». Πρόσθεσε ότι «ειδικά το κατοχικό δάνειο είναι απόλυτα διεκδικήσιμο λόγω της ιδιαίτερης φύσης που είχε. Δεν ήταν δάνειο σε γερμανικά ομόλογα για να υπαχθεί στη διαγραφή του χρέους που έγινε το 1953, ούτε είχε καμία εμπράγματη εγγύηση για να περιληφθεί στις υλικές επανορθώσεις του 1945 που τελικά μόνο μικρό κλάσμα τους ικανοποιήθηκε. Και τις δύο αυτές συμβατικές μορφές τις απέφυγαν οι Αρχές Κατοχής για να μην εμφανιστεί η δαπάνη στον προϋπολογισμό τους και έτσι το δάνειο γλίτωσε το «κούρεμα».

Οι γερμανικές αρνήσεις

Τελευταία φορά που η Ελλάδα προέβη σε διπλωματική κίνηση διεκδίκησης ήταν τον Νοέμβριο του 1995, με τη ρηματική διακοίνωση του πρεσβευτή της Ελλάδας στη Βόννη κ. Μπουρλογιάννη-Τσαγγαρίδη. Η ρηματική διακοίνωση ζητούσε την έναρξη διμερών συνομιλιών, προκειμένου να ρυθμιστούν τα εκκρεμή ζητήματα του κατοχικού δανείου και των πολεμικών αποζημιώσεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σε αυτήν, η γερμανική πλευρά απάντησε αρνητικά με ένα απλό ανακοινωθέν.

Η αρνητική στάση των γερμανικών αρχών στηρίζεται στην άποψη ότι “η Συνθήκη της Μόσχας δεσμεύει και την Ελλάδα και στην εκ τούτου συνέπεια ότι, εφόσον η Συνθήκη αυτή σιωπά ως προς τις επανορθώσεις, η σιωπή αυτή ισοδυναμεί με την οριστική επίλυση [του ζητήματος], άποψη σύμφωνη με τη γερμανική θεωρία και νομολογία».

Τον Μάιο του 2015 όμως ο τότε πρόεδρος της Γερμανίας Γιοαχίμ Γκάουκ είχε δηλώσει: «Είναι το σωστό για μια χώρα που έχει πλήρη επίγνωση της ιστορίας της όπως η δική μας να εξετάζει τι πιθανότητες ενδεχομένως υπάρχουν για επανορθώσεις».