Καθαρή έξοδος: Ενθυμού και μη λησμόνει…
Υπό
JOHN GALT
Η Ελλάδα την περίοδο μετά την είσοδο της χώρας στην Ευρωζώνη και μέχρι την παγκόσμια κρίση ζει με καθαρές εξόδους. Αν κάποιοι το ξεχνούν, ας μελετήσουν προσεκτικά το διάγραμμα. Και αν τολμούν ας το εξηγήσουν οι ίδιοι και στον κ. πρωθυπουργό. Αρκεί μόνο να έχουν υπηρετήσει στον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους. Το διάγραμμα, που με μεγάλη ευκολία ξεχνούν οι επαγγελματίες, δείχνει πολύ απλά το αυτονόητο. Υπάρχει μια γραμμή, η πιο πάνω απ’ όλες, που ξεκινά το 2001 και καταλήγει όταν λήγει η ανεξαρτησία της χώρας, όπως θέλουμε να ορίζουμε τις καθαρές εξόδους. Είναι η στιγμή που κανένας από την αγορά, ούτε καν ο αρμόδιος υπουργός, δεν τολμά να ξεστομίσει τη φράση «καθαρή έξοδος». Οι αγορές κλείνουν και κανένας δεν αναλαμβάνει ούτε να δανείσει ούτε να δανειστεί.
Πριν από την είσοδο του ευρώ στη διαπραγμάτευση, όπως αποτυπώνεται στην απόδοση των κρατικών ομολόγων, όλες οι χώρες είχαν μια διασπορά στο κόστος εξόδου στις αγορές. Αυτό φαίνεται στα spreads πριν από την κάθετη γραμμή. Η διαφορές συγκρίνονται με τον πιο αξιόπιστο πελάτη, τη Γερμανία, και εκφράζουν αυτό που όλοι αποκαλούμε «κίνδυνο χώρας». Κάποιοι είναι άριστοι, π.χ., η Γερμανία, και δανείζονταν φθηνότερα και κάποιοι είναι χειρότεροι και έπρεπε να πληρώσουν καπέλο. Η χώρα μας εμφανίζεται στο διάγραμμα μετά την είσοδό της στη ζώνη του ευρώ.
Το καταπληκτικό που δείχνει αυτό το διάγραμμα είναι ότι σχεδόν μέσα σε δύο χρόνια το Ελληνικό Δημόσιο δανείζεται με όρους ωσάν ήταν το Γερμανικό. Το στοιχείο αυτό δεν είναι τυχαίο. Όλοι στις αγορές θεωρούσαν τότε ότι τα κρατικά ομόλογα σε ευρώ αδιακρίτως απολάμβαναν ευρωζωνικής αλληλεγγύης. Στην κρίση όμως του 2008 οι αγορές τρελαίνονται. Δεν καταλαβαίνουν τίποτα, δεν δανείζουν κανέναν και κλείνουν ερμητικά. Σε όποιον δε τολμήσει καθαρή έξοδο, στέλνουν το μήνυμα ότι πρέπει να γνωρίζει πόσο εξωπραγματικές θα είναι οι συνθήκες. Ας το ξεχάσει καλύτερα. Η χώρα με τη μεγαλύτερη απόκλιση είναι προφανώς η Ελλάδα. Κυριολεκτικά, όχι μόνον δεν υπάρχει καθαρή έξοδος, δεν υπάρχει ούτε βρώμικη. Τη συνέχεια τη γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά, αφού τη ζήσαμε στο πετσί μας.
Τι άλλαξε μέσα σε μια στιγμή και από καθαρή έξοδο δεν υπήρχε ούτε βρώμικη; Απλά δεν υπήρχαν εγγυήσεις για την αποπληρωμή του χρέους από την αλληλεγγύη της Ευρωζώνης. Μα, είναι δυνατόν τη μια μέρα να δανείζεις την Ελλάδα ωσάν να είναι η Γερμανία και την άλλη να κάνεις ότι δεν τη γνωρίζεις;
Ναι, θα απαντούσε κάποιος που δικαιολογεί τον μισθό του εξαπατώντας πρωθυπουργούς. Στις κρίσεις οι αγορές δεν είναι τέλειες. Σχέσεις αξιοπιστίας στο πιστωτικό σύστημα δεν υπάρχουν και οι πάντες προσπαθούν να σωθούν, μεταφέροντας το βάρος στους άλλους.
Δανειστήκαμε από τα παλαιά λευκώματα του δημοτικού τη φράση του σημερινού τίτλου. Το νόημά της ήταν «κράτησε το λεύκωμα για να θυμάσαι τις στιγμές της σχολικής αθωότητας, πίνοντας μάλιστα τσάι με λεμόνι» (δηλαδή στα γεράματα). Καθώς σήμερα δεν έχουμε τη δυνατότητα να γράφουμε λευκώματα, ιδιαίτερα προς τον κ. πρωθυπουργό, σκεφτήκαμε να εξηγήσουμε ό,τι δεν του εξηγούν οι ειδικοί.
Με μεγάλη σαφήνεια, ο κ. Draghi, ο μοναδικός ικανός να εγγυηθεί την προεξόφληση, άρα και την εμπορευσιμότητα των ομολόγων, παλαιών και νέων, έχει δηλώσει ότι λήξη του Μνημονίου συνεπάγεται αυτόματα άρση της προεξόφλησης. Αν τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου έχουν τις εξασφαλίσεις που η αγορά αποδέχεται και αναγνωρίζει ως χαμηλού κινδύνου, η χώρα δεν θα έχει πρόβλημα. Αν όμως δεν έχουν και διαπραγματεύονται σε μη αποδεκτή ως εξασφάλιση κατηγορία, τότε άπαντες, ο ίδιος, τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, ο ΕΜΣ, οι συστημικές ελληνικές τράπεζες και όποιος άλλος τον φωτίσει ο Θεός να έχει ομόλογα της Ελλάδος, θα υποχρεωθούν να εγγράψουν ζημίες. Στον πανικό η Ελλάδα να ξαναγυρίσει στο 2008, σαν την καλαμιά στον κάμπο. Οι κύριοι που συμβουλεύουν σήμερα τον κ. πρωθυπουργό θα έχουν χάσει βέβαια τη δουλειά τους, αλλά θα πάνε να βρουν δουλειά εκεί που βρήκαν και οι προηγούμενοι. Οι αγορές θα κλείσουν και η Ελλάδα θα πτωχεύσει για μία ακόμη φορά.
Εναλλακτικά, το σενάριο των ονείρων για τη χώρα μας θα ήταν να βγει καθαρά στις αγορές και να τη δανείσουν με επιτόκιο μέχρι εκείνο που τη δανείζει σήμερα ο ΕΜΣ (λίγο πιο κάτω από το 2% για πενταετή). Θα εξασφάλιζε άνετα την εμπορευσιμότητα των νέων ομολόγων, θα εξασφάλιζε τα χαρτοφυλάκια όλων των δανειστών μας και θα σταθεροποιούσε τις συστημικές τράπεζες, διότι θα τους έδινε τη δυνατότητα να χρηματοδοτηθούν με καλύτερους όρους από την ΕΚΤ, προεξοφλώντας τα παλαιά ομόλογα σε μεγαλύτερη αξία. Αν πιστεύουμε στους κανόνες της αγοράς, πρέπει να ζούμε χωρίς ομφάλιο λώρο. Δεν ισχύει πάντοτε αυτό που θέλεις εσύ αλλά και το τι θέλουν οι άλλοι.
Υπάρχει, τέλος, και η κουτοπόνηρη σκέψη του ειδικού. Η Ελλάδα δανείζεται, χωρίς να εισπράξει το δάνειο, πληρώνοντας μόνο για να αποκτήσει φερεγγυότητα. Το ποσό μπορεί να είναι τεράστιο, στο ύψος των διαθεσίμων του ΕΜΣ πριν από τη λήξη του Μνημονίου. Οι αγορές μας δανείζουν εικονικά, εισπράττουν μια αμοιβή και στη σύμβαση υπάρχει όρος που μας επιβάλλει να χρησιμοποιήσουμε το δάνειο μόνο κάτω από έκτακτες συνθήκες, π.χ., αδυναμίας δανεισμού από τις αγορές. Έχουμε πλεονάσματα για να πληρώνουμε τους τόκους και αν τη στιγμή που ζητήσουμε από τις αγορές χρήματα για να ανακυκλώσουμε το κεφάλαιο αυτές δεν μας το προσφέρουν τότε βγαίνουμε από το ευρώ και πληρώνουμε τουλάχιστον αυτά που πρέπει από το αποθεματικό, για να μην πτωχεύσουμε άμεσα.
Επιδιώκουμε καθαρή έξοδο χωρίς Μνημόνια, πληρώνουμε ένα ασφάλιστρο και έχει ο Θεός.
Κάποια άλλη στιγμή, ο Draghi είχε πει την περίφημη φράση: «Θα κάνω ό,τι χρειάζεται για να σώσω το ευρώ». Ζουν με την ψευδαίσθηση ότι θα την επαναλάβει τώρα, με μόνη διαφορά ότι αντί για ευρώ θα πει Ελλάδα; Ας μην ονειρεύονται, γιατί ο θεσμικός του ρόλος ούτε για την πατρίδα του δεν του επιτρέπει να το πει. Ας επιστρέψουν λοιπόν στη σοβαρότητα και ας μη φτερίζουν τα αφτιά των υπευθύνων. Υπό τις συνθήκες που ζούμε, όχι καθαρή έξοδος δεν υπάρχει αλλά ούτε και ακάθαρτη. Ας ξαναθυμηθούν πώς συμπεριφέρονται οι αγορές, ας αντιληφθούν τι υπόσχονται οι κερδοσκόποι των παράλληλων αγορών, ας προβληματιστούν λίγο για τις επιπτώσεις που μπορούν να δημιουργηθούν άμεσα και ας γυρίσουν πλευρό.
Εκτός κι αν ισχύει αυτό που είπε κάποτε ο Μάο: «Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση».