Περιμένοντας τον Γκοντό
«Περιμένοντας τον Γκοντό» («En attendant Godot»), είναι ο τίτλος θεατρικού έργου (1948) του Σάμιουελ Μπέκετ, στο οποίο οι χαρακτήρες περιμένουν έναν άνθρωπο που δεν έρχεται ποτέ.
Παρόλο που έχει περάσει μόνο μισός μήνας από τότε που μπήκαμε στο 2018, οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Γνωρίζαμε ότι το 2017 άφηνε πολιτική παρακαταθήκη τις γεωπολιτικές εξελίξεις στη Βαλκανική.
Η βασικότερη παράμετρος ήταν φυσικά η απαίτηση των Αμερικανών για λύση στο ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, στο πλαίσιο της ανακήρυξης της ανεξαρτησίας των αλβανοφώνων του Κοσσυφοπεδίου και των νατοϊκών παρεμβάσεων στην περιοχή. Στο μέτωπο της ΕΕ οι εξελίξεις αναμένονταν για αργότερα, μετά την ανακοίνωση των stress tests των τραπεζών. Με το που δημοσιεύτηκε όμως το αντιδραστικό περίγραμμα της κυβέρνησης του μεγάλου συνασπισμού στη Γερμανία, οι εξελίξεις και σε αυτό το μέτωπο είναι καταιγιστικές.
Η κ. Μέρκελ πηγαίνει στο Παρίσι να συζητήσει το περίγραμμα της Ευρώπης πολλών ταχυτήτων, που περιλαμβάνει τον ESM ως ένα άλλο «Διεθνές Νομισματικό Ταμείο» για την Ευρώπη και την αναβάθμιση του προέδρου του Eurogroup στη θέση υπουργού Οικονομικών της Ευρωζώνης. Ο ESM θα είναι δανειστής τελευταίας καταφυγής για την Ευρώπη. Αντίθετα με το ΔΝΤ, όμως, θα παρεμβαίνει μόνο εάν θεωρεί ο ίδιος ότι υπάρχει κίνδυνος για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα από τη χρεοκοπία μιας χώρας ή μιας τράπεζας. Εάν δεν υπάρχει, η λύση θα είναι ή το «κούρεμα» καταθέσεων ή η αποπομπή από την Ευρωζώνη αντίστοιχα.
Σε κάθε περίπτωση, η εξέλιξη αυτή καθιστά κρίσιμα τα επικείμενα stress tests των ευρωπαϊκών τραπεζών, ιδιαίτερα των ιταλικών και των ελληνικών. Η επίσκεψη των εκπροσώπων όλων των ελληνικών τραπεζών αλλά και εκπροσώπων της ελληνικής αστικής τάξης, όπως ο κ. Στασινόπουλος, στη Φρανκφούρτη την εβδομάδα που τελειώνει εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο.
Η αναβάθμιση του προέδρου του Eurogroup κινείται στο ίδιο πλαίσιο. Υπάρχει σαφής επιδίωξη μηχανισμών επιβολής μόνιμης λιτότητας που θα λειτουργούν αποτρεπτικά στη δημιουργία δημοσιονομικών ελλειμμάτων και νέων κινδύνων για τα ομόλογα των χωρών-μελών της Ευρωζώνης. Η εξαίρεση των καλυμμένων ομολόγων, βασικού μηχανισμού χρηματοδότησης των τραπεζών από τους κρατικούς προϋπολογισμούς, από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο. Αλλά και η κεντρικοποίηση της διάθεσης των αναδιανεμητικών προγραμμάτων του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο.
Στο εξής, το όποιο ΕΣΠΑ θα το καθορίζουν και θα το μοιράζουν οι μηχανισμοί της ΕΕ με διαδικασίες και προϋποθέσεις που θα καθορίζουν οι ίδιες. Για την Ελλάδα είναι προφανές ότι σε αυτό το πλαίσιο η απουσία αξιόχρεου για τη χώρα σημαίνει στην καλύτερη περίπτωση πιστωτική γραμμή και Μνημόνιο διαρκείας, απαξιώνοντας πλήρως τα σενάρια της ελληνικής κυβέρνησης περί καθαρής εξόδου. Αυτό δήλωσε άλλωστε και ο κ. Βίζερ στο τέλος της περασμένης εβδομάδας.
Όμως η πιστωτική γραμμή είναι ομολογία αποτυχίας και του 3ου Μνημονίου. Παρόλο που ο κόσμος το ‘χει τούμπανο, αυτή δεν είναι μια απλή εξέλιξη για την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία. Η αποτυχία των πολιτικών λιτότητας απαιτεί αποδιοπομπαίο τράγο και αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση. Κοινώς, παρά τα όνειρα που καλλιεργούσε και καλλιεργεί ο ΣΥΡΙΖΑ, βάσει των οποίων αποτελεί την επιλογή και των Ευρωπαίων για την Ελλάδα, μάλλον ήγγικεν η ώρα που θα πάει στον κάδο της πολιτικής ανακύκλωσης της καπιταλιστικής κρίσης.
Τον τόνο έδωσε το ΔΝΤ. Πριν στεγνώσει το μελάνι του βάρβαρου πολυνομοσχεδίου, ζητούν την εφαρμογή όλων των μέτρων, κυρίως για συντάξεις και αφορολόγητο, από το 2019, καθιστώντας έτσι το 2018 εκλογική χρονιά. Την ίδια στιγμή το Euroworking Group ανακοίνωσε ότι υπάρχουν προαπαιτούμενα που δεν έχουν συμπεριληφθεί στο πολυνομοσχέδιο, την ψήφιση μάλιστα των οποίων απαιτεί. Η εφημερίδα «FAZ», όργανο της γερμανικής χρηματιστηριακής ολιγαρχίας, συνόψισε το κλίμα με τη διαπίστωση ότι δεν φταίνε τα Μνημόνια αλλά η μη εφαρμογή των μέτρων από τον ελληνικό κρατικό μηχανισμό.
Ο κ. Τσίπρας μοιάζει να μην μπορεί να δεχτεί την πραγματικότητα. Στην τελευταία ομιλία του στην ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ, την Παρασκευή 19 Ιανουαρίου, επιμένει σχεδόν εμμονικά στο σενάριο της καθαρής εξόδου παρά το γεγονός ότι το 80% του ελληνικού λαού δεν πιστεύει ότι τελειώνουν τα Μνημόνια, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση. Δεν νομίζω ότι ο κ. Τσίπρας δεν αντιλαμβάνεται αυτό που καταλαβαίνουμε όλοι μας. Απλά θεωρεί ότι η ικανοποίηση των απαιτήσεων των Αμερικανών είναι πλέον η μοναδική οδός παράτασης της παραμονής του στην εξουσία μέχρι τον Οκτώβριο. Πιστεύει -ή καλλιεργεί την αίσθηση- ότι οι Αμερικανοί θα του προσφέρουν τότε κάποια στήριξη, εν είδει εκλογικού σωσιβίου, και σε αυτό το πλαίσιο επιδιώκει να δικαιολογήσει με την υποτιθέμενη έξοδο από τα Μνημόνια την παράταση της θητείας του.
Το θέμα είναι ότι αυτό το πλαίσιο έχει καταστεί πλέον εγκληματικά επικίνδυνο. Ο λαός και η κοινωνία φορτώνονται ένα σύνολο από αντιδραστικούς νόμους και προγράμματα λιτότητας από μια κυβέρνηση που είναι διατεθειμένη να κάνει τα πάντα «περιμένοντας τον Γκοντό».