Περί σοσιαλισμού…

Γράφει ο
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΣ

Φίλοι αναγνώστες που μου κάνουν την τιμή να παρακολουθούν τα άρθρα μου διατυπώνουν ένα εύλογο ερώτημα: «Σύμφωνοι με όσα γράφετε για την Ευρωπαϊκή Ένωση κ.λπ. Αναφέρεστε, όμως, συχνά και στην “ανάγκη του σοσιαλισμού”. Ποιος είναι, τέλος πάντων, αυτός ο σοσιαλισμός; Μιλάτε για εκείνον των πρώην ανατολικών χωρών ή για τον άλλον, που μας είχε φέρει το ΠΑΣΟΚ;». Σπεύδω εξαρχής να τονίσω: Σε καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν αναφέρομαι. Διότι σε καμία εξ αυτών δεν υπήρξε τέτοια ιδεολογία. Στα ανατολικά κράτη είχαμε κομμουνισμό.

Το δε ΠΑΣΟΚ υπήρξε ένα ιδιότυπο προσωπικό κατασκεύασμα του Ανδρέα Παπανδρέου, που χρησιμοποίησε αυτή την ταμπέλα επειδή είχε «πέραση». Αυτό που είδαμε τότε ήταν «Ανδρεϊσμός» και η συνέχεια με τους «επιγόνους» υπήρξε φαρσοκωμωδία. Εγώ αναφέρομαι στην πραγματική έννοια του σοσιαλισμού, που πέρα από τις δημοκρατικές ελευθερίες προασπίζει τα συμφέροντα των εργαζομένων, των λαϊκών στρωμάτων περισσότερο, αλλά και την προσπάθεια της συνεχούς ανόδου του βιοτικού επιπέδου γενικά των πολιτών, ώστε να μπορούν να απολαμβάνουν τις στοιχειώδεις προϋποθέσεις για μια ανεκτή ζωή, για τους ίδιους και για το μέλλον των παιδιών τους.

Η διατύπωση μπορεί να φαίνεται απλή, αλλά στην πράξη έχει να ξεπεράσει μύριες δυσκολίες. Μη μας διαφεύγει ένα ουσιαστικό γεγονός: Η έννοια αυτού που παλιά ονομάζαμε «προλεταριάτο» στις μέρες μας έχει διευρυνθεί σε μέγιστο βαθμό. Διότι και αυτοί που κάποτε ήταν εύποροι, οι «μπουρζουάδες» κ.λπ., όλη η «μεσαία τάξη», λόγω Ευρωπαϊκής Ένωσης έγιναν «προλετάριοι» από τη μια μέρα στην άλλη! Τους μεταμόρφωσε ο εργασιακός Μεσαίωνας, τον οποίο επανέφεραν οι Βρυξέλλες, με τις εγχώριες «μαζορέτες» τους. Πολύ αργά οι μάζες αντελήφθησαν ότι ο καπιταλισμός για τον οποίο εφώναζαν επί αιώνες οι συνειδητοί δημοκράτες δεν αποτελούσε αφηρημένη έννοια αλλά υπαρκτό κίνδυνο, που περίμενε την κατάλληλη χρονική στιγμή για να αποκαλύψει το αληθινό, φρικιαστικό του πρόσωπο.

Στις μέρες μας, αυτό το αποκρουστικό πρόσωπο βρικολάκου το ονομάζουν… «ευρωπαϊκή προοπτική»! Και είναι ο καπιταλισμός αληθινός –και όχι μυθικός– βρικόλακας, αφού τρέφεται με το αίμα των πολιτών χάριν των τραπεζών. Αυτό το «βαμπίρ», επομένως, είναι αδύνατον να το υπηρετούν (σαν τις… νύφες του Δράκουλα) κόμματα που θέλουν να λέγονται «αριστερά» ή «σοσιαλιστικά»! Ο διαχωρισμός είναι ευδιάκριτος: Σοσιαλισμός που να υποκύπτει και να συμβιβάζεται με τους «κανόνες» της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν νοείται. Γι’ αυτό και τα ευρωπαϊκά «σοσιαλδημοκρατικά» κόμματα είναι ψευδεπίγραφα και αποτελούν την άλλη όψη του ίδιου καπιταλιστικού νομίσματος. Αλλά οι λαοί των ευρωπαϊκών χωρών (και πρώτα ο ελληνικός) γνωρίζουν σήμερα ότι δικαιούνται να αναπνεύσουν έξω από τον μολυσμένο αέρα του ιερατείου των Βρυξελλών. Η εμμονή των ευρωλάγνων κυβερνήσεων και άλλων κομμάτων στην ανύπαρκτη «ευρωπαϊκή προοπτική» οδηγεί σε εθνικό διχασμό. Ποιος σοσιαλισμός, όμως, μπορεί να αποτρέψει τέτοια δεινά;

Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα δεν διαθέταμε μακρά σοσιαλιστική παράδοση. Προπολεμικά είχαμε ριζοσπάστες τοποθετημένους στην Άκρα Αριστερά και μικρά σοσιαλιστικά σχήματα θεωρήθηκαν ότι αποτελούσαν τη «Δεξιά της Αριστεράς». Οι σοσιαλίζοντες κοινωνιολόγοι (η συντροφιά του Αλέξ. Παπαναστασίου) έζησαν και αναπτύχθηκαν μέσα στην αγκαλιά του Κόμματος των Φιλελευθέρων, προστατευόμενοι από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η διαφοροποίησή τους έγινε σιγά σιγά. Η μεγάλη ευκαιρία για την ανάπτυξη ενός μαζικού σοσιαλιστικού κόμματος ήταν η περίοδος της Εθνικής Αντιστάσεως. Η ανάπτυξη αυτή θα γινόταν σε βάρος των αστικών κομμάτων. Το σοσιαλιστικό κόμμα θα αποτελούσε διέξοδο για τους διαφοροποιημένους πολίτες, καθώς και για εκείνους που ζητούσαν μια ριζική αλλαγή, αλλά δεν ήθελαν τον κομμουνισμό. Τεράστιο μέρος από τις μάζες που είχαν προσχωρήσει στο ΕΑΜ σκεπτόταν έτσι. Δύο ήταν οι προϋποθέσεις για την επιτυχία του έργου:

α) Το νέο κόμμα να μη στηρίζεται σε θεωρίες και δόγματα δύσπεπτα για τις πλατιές μάζες των μεσαίων τάξεων. Πάντως, να μη λησμονεί τη συγκεκριμένη σύνθεση της χώρας μας. Έτσι, η Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ), το νέο σοσιαλιστικό κόμμα των Σβώλου, Τσιριμώκου, Σωμερίτη, Σταύρου Κανελλόπουλου κ.ά., που ιδρύθηκε στην Κατοχή, προσπάθησε να προσαρμόσει τη σοσιαλιστική κατεύθυνση στην ελληνική πραγματικότητα.

β) Να υπάρχουν όροι απρόσκοπτης λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Σε κανένα μέρος του κόσμου ο εμφύλιος πόλεμος δεν ευνόησε τα σοσιαλιστικά κόμματα. Στην Ελλάδα τα πράγματα ήλθαν ανάποδα. Τα «Δεκεμβριανά» του 1944 μας έριξαν πολλά χρόνια πίσω. Η Δεξιά σκοπίμως εταύτισε με τον κομμουνισμό όσους συνεργάστηκαν στην Κατοχή με το ΚΚΕ. Και η ανταρσία 1947-1949 αποτελείωσε ό,τι είχαν αρχίσει τα «Δεκεμβριανά».

Η ΕΛΔ δικαιωνόταν γιατί είχε χτυπήσει τον εξτρεμισμό του ΚΚΕ και την τακτική της Δεξιάς, που μόνο καταστροφές προκαλούσαν στην Ελλάδα. Αλλά η δικαίωση συμβάδισε με τη δική της συντριβή ανάμεσα στις μυλόπετρες του φανατισμού. Οι ΕΛΔίτες θεωρήθηκαν κομμουνιστές για τους εθνικόφρονες και όργανα των Άγγλων από το ΚΚΕ! Οι άνθρωποι των άκρων (και των δύο παρατάξεων) άκουγαν εκείνους που φώναζαν: «Εκδίκηση» και όχι τους γνήσιους σοσιαλιστές που φώναζαν: «Όχι άλλο αίμα!».

Μετά τον Δεκέμβρη του ’44 η ΕΛΔ αποσπάσθηκε από το ΕΑΜ, σε μια προσπάθεια να αγωνιστεί ως αυτόνομο σοσιαλιστικό σχήμα για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και την αποφυγή εμφυλίου πολέμου. Το ΣΚ-ΕΛΔ εβάδισε προς συνεργασία με το Κέντρον, προκειμένου να αναπτυχθεί μια ευρύτατη δημοκρατική παράταξη, με σοσιαλιστικές επιρροές. Η ελπίδα ήταν ο Πλαστήρας με την ΕΠΕΚ, που κι αυτός αγωνιζόταν για την ειρήνευση του τόπου. Πράγματι, ο Πλαστήρας εξέταζε με συμπάθεια το ζήτημα. Αλλά πλείστοι από τους συνεργάτες του τον απέτρεψαν. Του έλεγαν ότι θα «κοκκίνιζε» πολύ η ΕΠΕΚ εάν δεχόταν μια συνεργασία με την ΕΛΔ. Στις εκλογές του 1952, για πρώτη φορά το Κέντρον (ΕΠΕΚ – Φιλελεύθεροι) δέχθηκε στους συνδυασμούς του τον Σβώλο και τον Τσιριμώκο, για να χάσουν όλοι μαζί εξαιτίας του εκλογικού συστήματος, με σαρωτική νίκη του Παπάγου.

Το 1953 –μετά τον θάνατο του Πλαστήρα– η ΕΛΔ έκρινε ότι έπρεπε να αντιμετωπίσει πρακτικά το πώς θα μπορούσε να ωφελήσει την περαιτέρω πορεία προς τη Δημοκρατία και ότι ο μόνος τρόπος ήταν η συγχώνευση σε νέο πολιτικό σχηματισμό, μαζί με όλα, ει δυνατόν, τα αστικά προοδευτικά στοιχεία. Το Δημοκρατικό Κόμμα Εργαζομένου Λαού (ΔΚΕΛ) Σβώλου – Καρτάλη και η συνεργασία Τσιριμώκου – Σταύρου Κανελλόπουλου και άλλων με τη ΦΙ.ΔΕ. του Σοφοκλή Βενιζέλου έκαναν μεγάλα βήματα. Και η Δημοκρατική Ένωση του Ηλία Τσιριμώκου στάθηκε πρωτοπόρα στην επίτευξη του σχηματισμού της Ενώσεως Κέντρου το 1961.

Η κρίση του Ιουλίου του 1965, εξαιτίας λαθών της οικογενείας Παπανδρέου, τα ανέτρεψε όλα. Τέλος πάντων. Σημασία έχει το πώς εξέφραζαν τα μεταπολεμικά χρόνια οι γνήσιες σοσιαλιστικές δυνάμεις τον δημοκρατικό σοσιαλισμό. Εννοούσαν, λοιπόν, το πολιτικό ρεύμα που επιζητούσε τη μεταβολή των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων με δημοκρατικά μέσα. Πέραν όλων των άλλων, η προάσπιση των εργαζομένων και των λαϊκών συμφερόντων, οι προσπάθειες για να βελτιωθεί το οικονομικό επίπεδο των απλών ανθρώπων, αποτελούσε άξονα της πολιτικής τους. Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και ο Σοσιαλιστικός Σύνδεσμος, που ιδρύθηκε το 1954 (μετά τη συγχώνευση ΕΛΔ – Καρτάλη) από την Αγνή Ρουσοπούλου, την κορυφαία γυναίκα εκπρόσωπο του σοσιαλισμού στην Ελλάδα.

Εκείνα τα χρόνια, υπήρχε και αληθινή Σοσιαλιστική Διεθνής και όχι το ευρωλάγνο τσίρκο που βλέπουμε σήμερα. Έτσι, στη Συνδιάσκεψη της Διεθνούς στη Φρανκφούρτη το 1951, όταν διακηρύχθηκαν οι αρχές του δημοκρατικού σοσιαλισμού, μεταξύ άλλων, διατυπωνόταν με σαφήνεια: «Ο αγώνας για την οικονομική δημοκρατία πρέπει να βασίζεται σ’ ένα σύστημα όπου το κοινό συμφέρον θα επικρατεί πάνω από το ιδιωτικό κέρδος. Και με άμεσες επιδιώξεις, την πλήρη απασχόληση, την αύξηση της παραγωγής, τη διαρκή άνοδο του βιοτικού επιπέδου και τη δίκαιη κατανομή του εθνικού εισοδήματος…».
Σήμερα, η Ψευτοδιεθνής τα διέγραψε όλα αυτά, κατά διαταγήν των Βρυξελλών.

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, που ασελγεί πάνω στην ιδεολογία της Αριστεράς, κατήργησε το Εργατικό Δίκαιο, το δικαίωμα της απεργίας, επανέφερε τον εργασιακό Μεσαίωνα και επιτίθεται με πρωτοφανή μανία κατά των πολιτών, με πλειστηριασμούς και άλλα απάνθρωπα φορομπηχτικά μέτρα και περικοπές, προκειμένου να… «αξιολογηθεί» από τους… «θεσμούς»! Δηλαδή, δίνει εξετάσεις «καλής διαγωγής και υποταγής» απέναντι στον διεθνή καπιταλισμό.

Επανέρχομαι, λοιπόν, στο ερώτημα των φίλων αναγνωστών: «Για ποιον σοσιαλισμό μιλάτε;». Αναφέρομαι στην παλιά, γνήσια ιδεολογία, που πρέπει να τη διαφυλάξουμε. Όπως έλεγε ο Λεόν Μπλουμ: «Θα διαφυλάξουμε το παλιό σπίτι» (δηλαδή, τον σοσιαλισμό). Ο Μαρξ έγραφε αναφερόμενος στη «18η Μπρυμαίρ» του Λουδοβίκου Βοναπάρτη: «Είναι ανάγκη να συγκλίνουν δύο αγώνες. Εκείνος υπέρ του λαού (σοσιαλισμός) και εκείνος υπέρ του δικαίου (δημοκρατία)…». Από την ένωση των δύο όρων προέκυψε η σοσιαλδημοκρατία, την οποία στα χρόνια μας τραγικά παραμόρφωσαν. Ο αληθινός σοσιαλισμός συνοψίζεται στην απλή φράση του μεγάλου Ζορές: «Ζητώ μια πιο δίκαιη ζωή για τον εργαζόμενο…».

Στην εποχή μας, αυτή η «πιο δίκαιη ζωή» κατέστη ανέφικτη εξαιτίας της γερμανοευρωπαϊκής ένωσης και του υπηρετικού της προσωπικού. Οι «μαζορέτες» του Σόιμπλε και του Ντάισελμπλουμ υποχρέωσαν τους πολίτες να ζουν μέσα στην «κοιλάδα των δακρύων»…