Κίβδηλα σενάρια περί εκλογών και συνεργασιών
Του
ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ
Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών
Η σύγχυση της (αλλαγής) επιθυμίας με την πραγματικότητα, ιδιαίτερα όταν η σύγχυση αυτή εμφανίζεται στο πεδίο της πολιτικής, αποτελεί ένα επικίνδυνο σύμπτωμα, που υπερβαίνει τα όρια της πολιτικής ψυχολογίας και αποκαλύπτει ευθέως τραγικά και επικίνδυνα αδιέξοδα.
Η αντιπολίτευση φαίνεται ότι διακατέχεται από ένα παρομοίου υφής σύνδρομο. Επί τρία σχεδόν χρόνια, ΠΑΣΟΚ-ΝΔ και οι συμπαρομαρτούντες δορυφόροι τους είδαν, με απογοήτευση και οδύνη, όλους τους στόχους τους, όλες τις επιδιώξεις τους να καταρρέουν η μία μετά την άλλη… Σήμερα μάλιστα, όπου διαμορφώνονται νέοι, ιστορικής σημασίας, όροι και προϋποθέσεις για την έξοδο από τα Μνημόνια, βρίσκονται κυριολεκτικά σε απόλυτο πολιτικό κενό.
Η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ όλη αυτήν την περίοδο βρέθηκαν κάποιες φορές κυριολεκτικώς με την πλάτη στον τοίχο. Το πραξικόπημα του Β. Σόιμπλε τον Ιούλιο του 2015 και το απεχθές Μνημόνιο που επιβλήθηκε στη χώρα και η επακολουθήσασα διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, με την απώλεια της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, διαμόρφωσαν οριακές συνθήκες για την επιβίωση και την πορεία της κυβέρνησης αλλά και του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ.
Ποτέ δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν, τόσο το νεοφιλελεύθερο-συστημικό μέτωπο της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ όσο και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα, τη σημασία της ψήφου του ελληνικού λαού τον Σεπτέμβριο του 2015… Δεν επικράτησε απλώς ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια δύσκολη και σκληρή εκλογική αναμέτρηση… Αλλά η ίδια η κοινωνική-ταξική πλειοψηφία αντιστάθηκε και απέρριψε τη δυνατότητα επανόδου του συστήματος συμφερόντων και των κομματικών τους εκπροσώπων στην εξουσία, για να συνεχίσουν το καταστροφικό τους έργο.
Αυτή ακριβώς η ιστορική – κοινωνική απόφαση και κατάθεση επέτρεψε στην κυβέρνηση να διανύσει τα δύο επόμενα χρόνια. Χρόνια δύσκολα, χρόνια σκληρής δοκιμασίας για τους πολίτες, που βίωσαν και βιώνουν ακόμα μια επώδυνη κατάσταση, επί οκτώ χρόνια. Χρόνια δύσκολα και για την ίδια την κυβέρνηση, που υπέστη ένα ικανό πολιτικό κόστος που προκλήθηκε από την αποστασιοποίηση και την απογοήτευση ενός τμήματος του κοινωνικού-εκλογικού σώματος.
Εκλογικά σενάρια στο κενό
Κι όμως, την περίοδο αυτή, όπου έχουν συμβεί σοβαρές μετατοπίσεις από την πλευρά των δανειστών, αφού οι ίδιοι, για το δικό τους συμφέρον, επιθυμούν μια ομαλή κατάληξη της μνημονιακής εποχής και ενώ η ελληνική οικονομία φαίνεται ότι ανακάμπτει πάνω σε σταθερές βάσεις, τα σενάρια περί εκλογών επανέρχονται δριμύτερα…
Πρόκειται, όμως επισημάναμε εισαγωγικά, για επιθυμίες και ευσεβείς πόθους που δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα και τις προοπτικές που διαμορφώνονται.
Είναι προφανές, και για τον πλέον αδαή, ότι η περίοδος μέχρι τον Αύγουστο του 2018 είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, αφού κατά τη φάση αυτή θα αποκρυσταλλωθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις για την έξοδο από τα Μνημόνια, για την απαλλαγή από την άμεση και εξευτελιστική επιτροπεία, για τη ρύθμιση του χρέους και τη δυνατότητα άμεσης και ακώλυτης πρόσβασης στις αγορές χρήματος.
Θεμελιώδης προϋπόθεση για την επιτυχία των στόχων αυτών είναι η πολιτική ομαλότητα και σταθερότητα. Η παρατεταμένη και άνευ πραγματικής ουσίας συζήτηση περί εκλογών θα έχει ως επακόλουθο ένα διαλυτικό περιβάλλον, που θα υπονομεύει τους στόχους και τις βασικές επιλογές για την έξοδο από τα Μνημόνια.
Μόνο μια ανεύθυνη προς τον ελληνικό λαό κυβέρνηση, που θα διακατέχεται από το σύνδρομο της αυτοκαταστροφής, θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές και μάλιστα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2018, όπως ισχυρίζονται οι νεοφιλελεύθεροι-συστημικοί προφήτες, προκειμένου να κατασκευάσουν -κυριολεκτικώς- ένα ψευδεπίγραφο επιχείρημα ,ώστε να συνεχίσουν να υπονομεύουν εσαεί την κυβέρνηση.
Το ενδεχόμενο μιας εκλογικής αναμέτρησης δεν αποκλείεται μόνο για εσωτερικούς λόγους. Ας φανταστούμε ποιας υποδοχής θα ετύγχανε ένα παρόμοιο εγχείρημα από την πλευρά των δανειστών, με τον έλληνα πρωθυπουργό να διαμορφώνει ο ίδιος όρους αποσταθεροποίησης και παρατεταμένης ακυβερνησίας.
Ο δεύτερος λόγος που επιβάλλει στην κυβέρνηση να καθορίζει τη διεξαγωγή των εκλογών στο τέλος της θητείας της αφορά την ανάγκη ύπαρξης ενός ικανού χρονικού διαστήματος μέσα στο οποίο θα οριστικοποιηθεί η αυτόνομη πορεία της χώρας και θα υπάρξουν συγκεκριμένα θετικά αποτελέσματα που αφορούν τη βελτίωση του εισοδήματος και της ζωής των πολιτών. Απαιτείται σίγουρα χρόνος για να καλυφθεί η απόσταση μεταξύ της μακροοικονομίας και της καθημερινής ζωής των πολιτών.
Η κυβέρνηση χρειάζεται πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό χρόνο ώστε να αποτυπωθεί στην πράξη το θετικό της έργο και να επαναδιαμορφωθεί πάνω σε νέους όρους η σχέση της με τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία.
Ας μην ξεχνάμε ότι μέσα στο 2019 θα διεξαχθούν κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις, όπως οι ευρωεκλογές (Μάιος του 2019) και οι εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ το 2020 θα υπάρξει εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας… Υπάρχουν συνεπώς σοβαροί λόγοι ώστε, πριν φτάσουμε σε όλες αυτές τις επάλληλες και κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις, να έχει ενισχυθεί το πολιτικό και κοινωνικό κεφάλαιο του ΣΥΡΙΖΑ και να έχουν διαμορφωθεί ευρύτεροι όροι οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής σταθερότητας στη χώρα.
Ασφαλώς, κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει απρόβλεπτες εξελίξεις και γεγονότα που εκφεύγουν οποιουδήποτε σχεδιασμού. Όμως κάθε υπεύθυνος πολιτικός και κάθε υπεύθυνος κομματικός φορέας οφείλει να λάβει σοβαρά υπ’ όψιν του τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται και να απαντήσει, να τοποθετηθεί συγκεκριμένα πάνω σ’ αυτή με θέσεις, με προγράμματα, με επιχειρήματα. Κι όχι να την αγνοεί και να την αφορίζει.
ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ: Μια ασύμβατη σχέση
Τα κατασκευασμένα όμως σενάρια περί επερχόμενων εκλογών εξειδικεύονται και στα θέματα των νέων πιθανών συμμαχιών που θα προκύψουν από «το σατανικό σχέδιο» του Αλ. Τσίπρα, συνεργούντος και του νέου εκλογικού νόμου.
Τι προβλέπει το σενάριο; Στις εκλογές η ΝΔ δεν αποκτά αυτοδυναμία, ο ΣΥΡΙΖΑ ηττάται, όμως το ΠΑΣΟΚ δεν στηρίζει τη ΝΔ… Οπότε προκηρύσσονται εκ νέου εκλογές, αυτήν τη φορά με το σύστημα της απλής αναλογικής. Τότε μπορούν να διαμορφωθούν οι όροι και οι συνθήκες ώστε να υπάρξει συνεργασία σε κυβερνητικό επίπεδο μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ…
Κι αυτοί οι εγκέφαλοι που εκπονούν και διαρρέουν τέτοιου είδους σενάρια θέλουν να ξανακυβερνήσουν τη χώρα…
Θα επισημάνουμε πρωταρχικά ότι τα όποια σενάρια συνεργασιών θα μπορέσουν να αποκτήσουν κάποια εγκυρότητα και κάποια αξιοπιστία αφού διανυθεί αυτός ο κρίσιμος πολιτικός χρόνος που μας χωρίζει από το 2019. Στη διάρκεια του διαστήματος αυτού τόσο το ΠΑΣΟΚ και οι εποχιακές του μεταμορφώσεις όσο και η ΝΔ θα δοκιμασθούν στο σκληρό έδαφος της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής πραγματικότητας. Σ’ αυτό το έδαφος δεν αρκούν ούτε ευχολόγια ούτε «αριστερές παρενθέσεις», ούτε ψευδολογίες και κινδυνολογίες…
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η συνεργασία ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ με τα σημερινά δεδομένα μοιάζει όχι απλώς δυσχερής αλλά και δομικά ασύμμετρη… Ολόκληρο το δεξιό-συστημικό μέτωπο συνδέει την ύπαρξη και την προοπτική του με τη βαριά εκλογική ήττα και την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ. Σ’ αυτήν τη στρατηγική προεξάρχοντα ρόλο διαδραματίζει η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, η οποία συχνά χρησιμοποιεί ιταμούς και προκλητικούς τόνους στις καταφορές της κατά του ΣΥΡΙΖΑ, της κυβέρνησης και του ίδιου του πρωθυπουργού.
Θα πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι και από τον ίδιο τον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ διατυπώνονται -στο επίπεδο των ευχολογίων- παραινέσεις προς την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ προκειμένου το κόμμα αυτό να εναρμονισθεί με την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία και να διαμορφώσει ένα αντι-νεοφιλελεύθερο μέτωπο, αποκλείοντας αυτονόητα κάθε είδους συνεργασία με τη ΝΔ.
Όλες αυτές οι προτροπές προϋποθέτουν όμως δύο βασικές τοποθετήσεις από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ. Κατά πρώτον, την ουσιαστική αυτοκριτική για την παράδοση της χώρας στο ΔΝΤ, στους δανειστές και στα Μνημόνια και, κατά δεύτερον, τον απεγκλωβισμό του ΠΑΣΟΚ τόσο από τα διαπλεκόμενα-συστημικά συμφέροντα όσο και από πρόσωπα, προερχόμενα από τον χώρο του, τα οποία διαδραμάτισαν τον ρόλο των πλέον φανατικών εντολοδόχων και υπηρετών των μνημονιακών πολιτικών και των βουλήσεων των δανειστών…
Στην πραγματικότητα, βεβαίως, μια τέτοια ιστορικής σημασίας επανατοποθέτηση αποτελεί μια διαδικασία επανίδρυσης του ΠΑΣΟΚ, αφού απαιτεί νέα πολιτικοϊδεολογική φυσιογνωμία και νέα κοινωνικοπολιτική στρατηγική… Τέτοιου είδους όμως πολιτικές διαδικασίες δεν απασχολούν σήμερα ούτε ως μακρινό ενδεχόμενο την ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ…
Εάν δεν προηγηθούν τέτοιου είδους και τέτοιας σπουδαιότητας διαδικασίες, τότε δεν υπάρχει ούτε ως σεναριακή προοπτική το ενδεχόμενο συνεργασίας μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ.
Μια, ενδεχόμενη, συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με το σημερινό ΠΑΣΟΚ θα αποτελούσε μια διαδικασία ξεπλύματος του ΠΑΣΟΚ για τα μνημονιακά εγκλήματα τα οποία είτε το ίδιο έχει επιτελέσει είτε έχει σ’ αυτά ευθέως συνεργήσει και θα παρείχε «πιστοποιητικό νομιμοφροσύνης» όχι μόνο στην ηγεσία του αλλά και στο σύστημα συμφερόντων που το ίδιο εκπροσωπεί.
Μια παρόμοιου είδους επιλογή θα αποτελούσε ταυτόχρονα εμπαιγμό και περιφρόνηση προς την ευρεία κοινωνική και εκλογική βάση του ΠΑΣΟΚ, η οποία εδώ και χρόνια το εγκατέλειψε οριστικά γιατί οι ίδιες οι ηγετικές ομάδες του ΠΑΣΟΚ εγκατέλειψαν τις αρχές και τις αξίες του και χρησιμοποίησαν το πάλαι ποτέ κραταιό Κίνημα ως εργαλείο, ως κομματικό μοχλό για την εξαθλίωση ενός ολόκληρου λαού και την υπαγωγή της χώρας στην υποτέλεια και τη στυγνή επιτροπεία των δανειστών…
Η Ιστορία ασφαλώς δεν γυρίζει πίσω. Και η όποια επανάληψή της δεν αποτελεί απλώς μια φάρσα αλλά υπάρχει κίνδυνος να αποδειχθεί τραγωδία.