Fast track λύση σε Σκοπιανό και ελληνοαλβανικά θέλει η κυβέρνηση

Κρίσιμο εξάμηνο για τα εθνικά θέματα

Το κλείσιμο των μετώπων με την Αλβανία και την ΠΓΔΜ έχει θέσει ως στόχο η κυβέρνηση, ώστε κατόπιν να μπορεί απερίσπαστα να ασχοληθεί με τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό, καθώς εκτιμάται ότι μετά τις εκλογές στην Κύπρο θα μπει επιτακτικά και πάλι στο τραπέζι η αναζήτηση λύσης στο πρόβλημα, που θα λειτουργήσει ως καταλύτης και για τα ελληνοτουρκικά.

Η διαχείριση των προβλημάτων αυτών, που βαρύνουν την ελληνική εξωτερική πολιτική επί δεκαετίες, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και λόγω της πολυπλοκότητας των θεμάτων αλλά και εξαιτίας της αποδυνάμωσης της ισχύος της χώρας μας μετά την οκταετή κρίση. Κυρίως όμως λόγω και της λειψής προετοιμασίας της κοινής γνώμης για τους επερχόμενους συμβιβασμούς.

Οι δυσκολίες στις σχέσεις με την Τουρκία, που αναδείχθηκαν με την επίσκεψη Ερντογάν, καθιστούν όλο και πιο επιτακτική την ανάγκη κλεισίματος των άλλων μετώπων, αλλά γι’ αυτό φυσικά δεν αρκεί η επιθυμία της μίας πλευράς.

Για την Αθήνα υπάρχει ο σοβαρός κίνδυνος η διακαής επιθυμία και η τακτική επιλογή του κλεισίματος των μετώπων στα Βαλκάνια και κατευνασμού προς την Τουρκία, με στόχο την αντιμετώπιση και των ελληνοτουρκικών προβλημάτων, να οδηγήσει σε υπερβολική ελαστικοποίηση των θέσεων της χώρας, που θα δικαιολογείται κάθε φορά με την υποτιθέμενη πρόοδο, που θα στηρίζεται όμως στις δικές μας υποχωρήσεις.

Ελληνοαλβανικές σχέσεις και Σκοπιανό έχουν ήδη δρομολογηθεί, καθώς το επόμενο διάστημα και μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού θα πρέπει να έχει υπάρξει αποτέλεσμα, προκειμένου η κυβέρνηση να δικαιολογήσει τη θετική ή αρνητική στάση της στην ευρωατλαντική πορεία της ΠΓΔΜ και την ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας.

Καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολο, ειδικά στη φάση που βρίσκεται η χώρα, να επανέλθει στην επικαιρότητα με δύο βέτο, ένα στην ΕΕ για την Αλβανία και ένα ακόμη στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ για την ΠΓΔΜ, η πίεση που ασκεί ο χρόνος δεν αφορά μόνο την Αλβανία και την ΠΓΔΜ αλλά και την Ελλάδα.
Η κυβέρνηση και ο Νίκος Κοτζιάς επέλεξαν να απλωθεί όλος ο «τραχανάς» σε μια διαπραγμάτευση. Ωστόσο, αυτό επιτρέπει στη μεν Αλβανία να εγείρει μια σειρά από ζητήματα-ταμπού, όπως οι περιουσίες των Τσάμηδων, στα δε Σκόπια να επιμείνουν ότι η «μακεδονική ταυτότητα» πρέπει να μείνει εκτός διαπραγμάτευσης, παρά το γεγονός ότι αυτή ακριβώς η ταυτότητα είναι ο πυρήνας του ονοματολογικού και της διαφοράς μεταξύ των δύο χωρών.

Η Αθήνα υποδέχθηκε με ικανοποίηση την επιδιωκόμενη από χρόνια απόδοση αλβανικής ιθαγένειας στον σπουδαίο ιεράρχη της Ορθοδοξίας Αναστάσιο Γιαννουλάτο, ο οποίος και είχε αναλάβει πριν από 25 χρόνια την ανασυγκρότηση και ανασύσταση της Αλβανικής Αυτοκέφαλης Εκκλησίας από τις στάχτες που είχε αφήσει το κομμουνιστικό καθεστώς του Χότζα.

Ήταν η ελάχιστη ανταπόδοση του αλβανικού κράτους, οι μηχανισμοί του οποίου πολέμησαν επί χρόνια τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας λόγω της ελληνικής καταγωγής του και η οποία ήρθε τώρα που και ο τελευταίος Αλβανός έχει πεισθεί για την ποιότητα του Αρχιεπισκόπου και την αγάπη του στην Εκκλησία που ο ίδιος ανασυγκρότησε. Τώρα που είναι σαφές πια ότι ο διάδοχός του θα είναι Αλβανός και καθώς ο Πρόεδρος Ιλίρ Μέτα είναι γνωστό ότι διατηρεί στενούς δεσμούς με τον χριστιανικό πληθυσμό της Αλβανίας και διαφοροποιείται σημαντικά από τον πρωθυπουργό Ράμα σε ό,τι αφορά τα θέματα δικαιωμάτων και δημοκρατίας.

Λίγα εικοσιτετράωρα πριν είχαν υπάρξει αποφάσεις της αλβανικής κυβέρνησης όσον αφορά την υλοποίηση των παλαιότερων δεσμεύσεων για την αναζήτηση και περισυλλογή των οστών των ελλήνων στρατιωτών που έπεσαν στο αλβανικό μέτωπο.

Πολύ σωστά, όπως έχει επισημανθεί από το «ΠΑΡΟΝ», ζητήθηκαν από την αλβανική πλευρά κινήσεις στο θέμα των στρατιωτικών κοιμητηρίων, πριν από την κρίσιμη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών στην Κορυτσά, στα μέσα Ιανουαρίου. Κινήσεις σε επίπεδο προθέσεων υπήρξαν, αλλά αυτό δεν αρκεί, όπως έχει αποδείξει η εμπειρία των ελληνοαλβανικών σχέσεων.

Επίσης, είναι εντελώς προβληματική η αναφορά του αλβανού ΥΠΕΞ Μπουσάτι, που συνέδεσε το θέμα των νεκροταφείων με την άρση του εμπολέμου, η οποία ζήτησε να γίνει με τέτοιο θεσμικό τρόπο ώστε να μπορέσει να έλθει στο τραπέζι θέμα περιουσιών, παραπέμποντας στο Τσαμικό.

Που οδηγούν οι φιλοφρονήσεις…
Όσον αφορά το Σκοπιανό, τα ΜΟΕ και η ανταλλαγή φιλοφρονήσεων μεταξύ των δύο κυβερνήσεων τελικά έχει λειτουργήσει υπέρ της άλλης πλευράς, καθώς ο κ. Ζάεφ έχει καταγραφεί από την ΕΕ και την Ουάσινγκτον ως μετριοπαθής και ευέλικτος πολιτικός που επιθυμεί και επιδιώκει τη λύση του ονοματολογικού.

Υπό τις συνθήκες που δημιουργούνται, καθίσταται όλο και πιο δύσκολο να πεισθεί η διεθνής κοινότητα για τη σημασία των λεπτομερειών της όποιας συμφωνίας και ότι δεν αρκεί μόνο η εξεύρεση ενός ονόματος, το οποίο αποτελεί τελικά και την πιο εύκολη πτυχή του προβλήματος.

Η απουσία ελλιπούς προετοιμασίας της κοινής γνώμης για το γεγονός ότι ο συμβιβασμός θα έχει ως τελευταίο κοινό παρονομαστή τη χρήση του όρου «Μακεδονία» συνεχίζει να δηλητηριάζει το πολιτικό σκηνικό, δίνοντας την ευκαιρία για πλειοδοσίες πατριωτισμού, και αποδυναμώνει τη διαπραγματευτική θέση της χώρας.

Ο Πάνος Καμμένος ζήτησε Σύσκεψη των Πολιτικών Αρχηγών για να επισημοποιηθεί η αλλαγή της εθνικής θέσης στο ονοματολογικό, αλλά ο ίδιος δηλώνει ότι δεν θα συναινέσει, οπότε -εκ των πραγμάτων- δεν έχει νόημα και η Σύσκεψη, ενώ το πολιτικό σύστημα φαίνεται να εγκλωβίζεται και πάλι στα ίδια αδιέξοδα με εκείνα του 1992.

Ο κ. Ζάεφ έχει κερδίσει κατά κράτος τη μάχη των εντυπώσεων και του επικοινωνιακού παιχνιδιού. Τους τελευταίους τρεις μήνες, τόσο ο ίδιος όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δημητρόφ έχουν γυρίσει όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ενώ έχουν επισκεφτεί και την Ουάσινγκτον, έχοντας αποσπάσει από τους πάντες θερμά λόγια υποστήριξης για το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της κυβέρνησής τους αλλά και την ευρωατλαντική προοπτική τους.

Οι νεφελώδεις εξαγγελίες, πότε της απομάκρυνσης των αγαλμάτων, πότε της αλλαγής της ονομασίας του αεροδρομίου, πότε η… γενναιόδωρη αναγνώριση περί… δικαιωμάτων της Ελλάδας στην κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δημιουργούν μια πλασματικά θετική εικόνα, καθώς στην πράξη καμιά απολύτως κίνηση δεν έχει γίνει από τη σκοπιανή πλευρά.

 Τουρκική απειλή σε Κύπρο – Θράκη

Με όπλο το… γεωτρύπανο…
Στην Κύπρο πολλά θα εξαρτηθούν από την έκβαση των εκλογών, όπου ο Νίκος Αναστασιάδης τώρα ξαφνικά γίνεται σκληρός, θεωρώντας ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά έχει μετατραπεί πλέον σε υποχείριο της Τουρκίας και, χάνοντας κάθε ίχνος αυτονομίας, ουσιαστικά υπονομεύει τη λύση.

Όμως, πριν έρθει η στιγμή των συνομιλιών, πιθανότατα η κυπριακή κυβέρνηση και η Αθήνα θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την προσπάθεια της ίδιας της Τουρκίας να επιβάλει τετελεσμένα στην Ανατολική Μεσόγειο, με πρώτο θύμα την Κύπρο.

Η Τουρκία, από το βράδυ της Κυριακής, διαθέτει πλέον το δικό της πλωτό γεωτρύπανο, το οποίο επρόκειτο να καταπλεύσει λίγο πριν την εκπνοή του 2017 στην Κωνσταντινούπολη. Το υπερσύγχρονο «DEEPSEA METRO II» τις προσεχείς εβδομάδες θα αποπλεύσει με προορισμό την Ανατολική Μεσόγειο για πραγματοποίηση γεωτρήσεων. Αν και επισήμως δεν έχει διευκρινισθεί σε ποιες περιοχές θα τρυπήσει το τούρκικο γεωτρύπανο, εκτιμάται ότι η Άγκυρα θα επιχειρήσει να προκαλέσει την Κυπριακή Δημοκρατία και να εγκαταστήσει το γεωτρύπανο στην κυπριακή ΑΟΖ, δημιουργώντας έτσι για πρώτη φορά τετελεσμένα σε οικόπεδα τα οποία δεν έχουν αδειοδοτηθεί σε κάποια πετρελαϊκή εταιρεία. Τυχόν προσπάθεια γεώτρησης στο οικόπεδο 6, το οποίο διεκδικεί η Τουρκία, θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις, καθώς την έρευνα και εκμετάλλευση του οικοπέδου έχει κερδίσει η ιταλογαλλική κοινοπραξία ΕΝΙ/TOTAL.

Η πιθανότητα μιας τέτοιας εξέλιξης προκαλεί έντονη ανησυχία και στην Αθήνα, καθώς πλέον η Τουρκία θα έχει τη δυνατότητα δημιουργίας τετελεσμένων και στο Αιγαίο αλλά κυρίως στην περιοχή νότια του Καστελλόριζου, όπου αμφισβητεί πλήρως την ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Στον πυρήνα των ελληνοτουρκικών, είναι προφανές ότι μετά και την επίσκεψη Ερντογάν έχει δημιουργηθεί ένα διαφορετικό τοπίο. Παρά τις προσδοκίες ότι η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποτέλεσμα για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και συνεπώς για την έναρξη διαδικασίας ομαλοποίησης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η επιμονή της Τουρκίας στην ύπαρξη «γκρίζων ζωνών» και στην κατόπιν διαπραγμάτευσης, τμηματική και κατά περίπτωση επέκταση ή και μείωση των ελληνικών χωρικών υδάτων (και τη συνεπαγομένη μείωση του εναέριου χώρου, ώστε να γίνει συνταύτιση με την αιγιαλίτιδα ζώνη) δεν αφήνει κανένα απολύτως περιθώριο αισιοδοξίας.

Σε ό,τι αφορά τη Θράκη, η Αθήνα υποχρεώνεται σε αμυντική στάση, καθώς ο κ. Ερντογάν έβαλε την ατζέντα και έστειλε και κρυφά μηνύματα εν όψει πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα, με παραινέσεις προς τους μειονοτικούς βουλευτές να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους και να προωθούν τα αιτήματα της μειονότητας. Η προσπάθεια της κυβέρνησης να ικανοποιήσει αιτήματα που αφορούν είτε το εκπαιδευτικό είτε το θέμα ανάδειξης των μουφτήδων μπορεί, αποσπασματικά, να δημιουργήσει δυσάρεστες καταστάσεις, όπου η Αθήνα θα εμφανισθεί να υλοποιεί την ατζέντα του κ. Ερντογάν…

Απέναντι σε όλα αυτά τα ανοικτά μέτωπα, ο Νίκος Κοτζιάς δείχνει να έχει διαμορφώσει στρατηγική. Μένει να αποδειχθεί κατά πόσο η κυβέρνηση μπορεί να υπηρετήσει αυτήν τη στρατηγική και κατά πόσον τελικά μπορεί να φέρει αποτελέσματα…

Κωνσταντίνος Τσάκαλος