Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις και η «τυφλή» αντιπολίτευση
Του
ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ
Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών
Το ταχύ, έγκαιρο και χωρίς σημαντικά προβλήματα κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης (με την έγκριση της τεχνικής συμφωνίας), γεγονός το οποίο προκάλεσε πολιτικό έμφραγμα στο σύστημα της διαπλοκής και στους κομματικούς και πολιτικούς του εκφραστές-, δεν συνέβη επειδή μας αγάπησαν ξαφνικά και αγωνιούν για την τύχη μας…
Αντίθετα, τόσο η ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης όσο και μια σειρά γεγονότων και επιλογών που αφορούν τις ίδιες τις ευρωπαϊκές εξελίξεις συνιστούν το αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων, πολιτικών επιλογών, που απορρέουν αναγκαστικά από τα κρίσιμα προβλήματα και τις αρνητικές συγκυρίες που θέτουν τη σφραγίδα τους στην πορεία της ΕΕ και της Ευρωζώνης. Το Brexit, οι αδιευκρίνιστες σχέσεις Ευρώπης – ΗΠΑ μετά την εκλογή του Ντ. Τραμπ, η συνεχιζόμενη οικονομική και κοινωνική κρίση, η αδυναμία στρατηγικής αντιμετώπισης του Προσφυγικού, η κρίση των συστημάτων διακυβέρνησης σε πολλές χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου είχαν ως κοινή συνισταμένη την αμφισβήτηση της γερμανικής κυριαρχίας, της αυταρχικής εξουσίας που άσκησε η γερμανική οικονομικοπολιτική ελίτ πάνω σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ο πυκνός πολιτικός χρόνος, η συσσώρευση και αλληλοδιαδοχή γεγονότων και συμβάντων, κρίσιμης πολλές φορές σημασίας -που δεν μας επιτρέπουν μια βαθύτερη κατανόηση και εξήγηση των εξελίξεων- κάλυψε ως έναν βαθμό την αμφισβήτηση αυτή της γερμανικής κυριαρχίας και των αυταρχικών της επιλογών, που έχει ξεκινήσει από καιρό.
Ας μην ξεχνάμε ότι δύο περίπου μήνες πριν από τις γερμανικές εκλογές η Άνγκελα Μέρκελ και ο συνασπισμός που εκπροσωπούσε βάδιζαν πλησίστιοι προς έναν νέο θρίαμβο, με τη διαβεβαίωση μάλιστα ότι ακόμα και εάν το SPD επέμενε στην άρνησή του να συμμετάσχει εκ νέου στην κυβέρνηση, το σύστημα διέθετε υπερεπαρκείς εφεδρείες, ώστε να συνεχισθεί αδιατάρακτα η μέχρι τώρα πορεία…
Κι όμως στην πραγματικότητα, εδώ και δύο χρόνια, τα σημερινά αδιέξοδα διεγράφοντο καθαρά…
Νέες ισορροπίες στην Ευρώπη
Τώρα, βεβαίως, το σύστημα συμφερόντων και οι πολιτικοί του εκπρόσωποι, με επικεφαλής τη γερμανική ελίτ, αναζητούν ένα νέο πεδίο ισορροπίας, μια νέα δημοκρατικοφανή νομιμοποίηση, κάποιες αλλαγές που θα τροποποιήσουν τους συσχετισμούς, χωρίς όμως να θίξουν καίρια τη δομή των συστημικών συμφερόντων… Σ’ αυτήν τη φάση βρισκόμαστε σήμερα…
Ο Β. Σόιμπλε απομακρύνθηκε με συνοπτικές διαδικασίες και τον διαδέχεται (απρόσμενα) ο πορτογάλος υπουργός Οικονομικών, ενώ η Ελλάδα και η κυβέρνησή της επιδαψιλεύουν δάφνες για την οικονομική πρόοδο της χώρας.
Ακόμα και τους φορολογικούς παραδείσους ανεκάλυψαν αιφνιδίως οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι και καταγγέλλουν την ασύδοτη φοροδιαφυγή…
Σ’ όλα αυτά και στα άλλα τα οποία θα επακολουθήσουν θα πρέπει ασφαλώς να τηρούμε επιφυλακτική στάση, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να παρεμβαίνουμε, να στηρίζουμε, να συμπορευόμεθα προς κάθε επιλογή που διανοίγει θετικές, δημοκρατικές προοπτικές. Το διάστημα μάλιστα που μεσολαβεί μέχρι το τέλος των Μνημονίων είναι ιδιαίτερα κρίσιμο και κάθε θετικό δεδομένο, κάθε θετική προοπτική θα πρέπει να αξιοποιηθεί στο έπακρο.
ΝΔ – Κεντροαριστερά στο πολιτικό κενό
Το εγχώριο συστημικό-διαπλεκόμενο στρατόπεδο, με επικεφαλής τους κομματικούς του εκφραστές, υποβαθμίζει ή και αγνοεί τις εξελίξεις αυτές.
Όμως το τόσο γνωστό και προσφιλές για όλους αυτούς σενάριο, που περιλαμβάνει την παράταση των διαπραγματεύσεων και των αξιολογήσεων επί ολόκληρα εξάμηνα, μέχρις ότου περιέλθει σε ασφυξία η χώρα μας, ώστε να ενεργοποιηθούν πραξικοπήματα (όπως το 2015) και να ασκηθούν άκρατοι εκβιασμοί, δεν επαναλήφθηκε εφέτος…
Γι’ αυτό η ΝΔ και η ηγεσία της, όπως και η αυτοαποκαλούμενη «Κεντροαριστερά», με τους πρόθυμους τους, βρέθηκαν κυριολεκτικώς σ’ ένα πολιτικό κενό. Στήριζαν μέχρι τώρα τις ελπίδες τους για την αποδυνάμωση και την κατάρρευση της κυβέρνησης στην αποφασιστική συμβολή των δανειστών… Γι’ αυτό και αισθάνονται τώρα ότι προδόθηκαν και εγκαταλείφθηκαν…
Όταν προκύπτει ένα προφανές πολιτικό αδιέξοδο, τότε ένας πολιτικός θεσμός, ένας κομματικός φορέας που επιδιώκει να έχει παρεμβατική, αποφασιστική παρουσία στις εξελίξεις είναι υποχρεωμένος να αναπροσανατολίσει την πολιτική του στάση και τις επιλογές του.
Έχει, άραγε, η ΝΔ -και σε μια παράλληλα τροχιά η Κεντροαριστερά- τη δυνατότητα, τους ικανούς βαθμούς ελευθερίας ώστε να πραγματοποιήσει αυτόν τον αναπροσανατολισμό, τον οποίο, άλλωστε, κάποιοι πολιτικοί παράγοντες από τον χώρο της ΝΔ και κάποιοι αναλυτές θεωρούν όχι μόνο πολιτικά αναγκαίο αλλά και εφικτό;
Ίσως σε άλλες περιόδους ομαλών εξελίξεων μια τέτοια επιλογή να ήταν δυνατή. Σήμερα όμως έχουν δημιουργηθεί ιστορικά τετελεσμένα, μη αντιστρεπτές μεταβολές που αφορούν την ίδια την πολιτικοϊδεολογική ταυτότητα της ΝΔ και κυρίως τις κοινωνικές της αναφορές.
Ποιο είναι το θεμελιώδες στοιχείο αυτής της μετάλλαξης;
Διαμεσολαβητές συμφερόντων
Η υιοθέτηση, ιδιοποίηση και πλήρης πολιτικοϊδεολογική νομιμοποίηση του ακραίου νεοφιλελεύθερου προτύπου κατά τη μνημονιακή περίοδο, η πλήρης πρόσδεση -και σε πολλές περιπτώσεις χειραγώγηση- τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και της ΝΔ από τα συστηματικά-διαπλεκόμενα συμφέροντα διαμόρφωσαν ένα κενό, ένα κοινωνικοπολιτικό χάσμα μεταξύ των κομματικών-κυβερνητικών ελίτ των κομμάτων αυτών και της ίδιας της παραδοσιακής κοινωνικής-εκλογικής τους βάσης. Στο κενό αυτό διείσδυσαν στην πράξη τα συστημικά συμφέροντα και οι πανίσχυροι ιδεολογικοί-προπαγανδιστικοί μηχανισμοί των ΜΜΕ. Αυτά τα συμφέροντα και οι μηχανισμοί αποτέλεσαν τους πυρήνες παραγωγής και εφαρμογής των επιλογών και των στάσεων αλλά και των πολιτικών επιχειρημάτων που υιοθετούν και νομιμοποιούν στη συνέχεια σε κομματικό-κοινοβουλευτικό επίπεδο οι σημερινές ηγεσίες της ΝΔ και της Κεντροαριστεράς.
Η πολιτική, συνεπώς, που ασκούν τα κόμματα αυτά είναι διαμεσολαβημένη και επικαθορισμένη από τα συστημικά-διαπλεκόμενα συμφέροντα και στερείται της πρώτης και απόλυτης δημοκρατικής αρχής, αυτής της αυτονομίας και της πρωτογενούς και αυθεντικής έκφρασης των κοινωνικών αναγκών και συμφερόντων.
Στην πραγματικότητα, το αίτημα του επαναπροσανατολισμού της πολιτικής της ΝΔ και της Κεντροαριστεράς πρωτεύοντος εξαρτάται από τη διάθεση, τις επιλογές και τους στόχους των συστημικών-διαπλεκομένων συμφερόντων. Εάν η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και τα συμπαρομαρτούντα μορφώματα δεν απεγκλωβισθούν από τα συμφέροντα αυτά, τότε θα συνεχισθεί και θα αναπαράγεται και στο μέλλον η ίδια κατάσταση, η ίδια πολιτική…
Σήμερα, το μέλλον για τα συστημικά-διαπλεκόμενα συμφέροντα και τις ηγετικές ομάδες της ΝΔ και της Κεντροαριστεράς μοιάζει δυσοίωνο και εν πολλοίς εφιαλτικό.
Το σοβαρό ενδεχόμενο να αποκτήσει ο Αλ. Τσίπρας ένα ακόμα ισχυρό πολιτικό πλεονέκτημα από μια θετική ρύθμιση του χρέους (με πιθανή μάλιστα μείωση των απαιτουμένων στο μέλλον πλεονασμάτων) και να φθάσει μάλιστα το τέλος της άνοιξης και να κυβερνά ακόμα ο ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ εξελίσσεται σε σενάριο τρόμου για το συστημικό-διαπλεκόμενο οικονομικοκομματικό στρατόπεδο…
Παραπολιτική και ψευδολογία
Γι’ αυτό και στον υπέρ πάντων αγώνα ενεργοποιούνται όλα τα αθέμιτα μέσα προκειμένου να πληγεί, να αποδυναμωθεί και -ει δυνατόν- να καταρρεύσει η κυβέρνηση.
Πεδίο άσκησης της αντιπολιτευτικής τακτικής επιλέγεται αυτό της παραπολιτικής. Ως εφόδια χρησιμοποιούνται η κατασκευή γεγονότων, η ψευδολογία, η συκοφάντηση, η σκανδαλολογία, η σπίλωση. Ως αδύναμος κρίκος έχει προσδιορισθεί ο Π. Καμμένος και οι ΑΝΕΛ, ενώ παράλληλα έφθασαν στο σημείο να εκπονούν σχέδια αποστασίας για την αποδυνάμωση της κυβερνητικής-κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Επί πολλές ημέρες, επί εβδομάδες, συντηρούνται και αναπαράγονται από τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και τα συστημικά ΜΜΕ θέματα στα οποία έχουν δοθεί σαφείς και ξεκάθαρες απαντήσεις, όπως αυτά των πλειστηριασμών της πρώτης κατοικίας και της πώλησης όπλων στη Σαουδική Αραβία…
Όσο αυτό το σύστημα των κομματικοοικονομικών διαπλεκομένων συμφερόντων οδηγείται στο αδιέξοδο, όσο αποκαλύπτεται ο στυγνός του χαρακτήρας και ο ρόλος που διαδραμάτισε επί τόσα χρόνια (με αποκορύφωμα την περίοδο των Μνημονίων και της νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας), τόσο περισσότερο εντείνει τις επιθέσεις του.
Όμως η πραγματικότητα, η ανάγκη επιβίωσης και προοπτικής της χώρας και της ελληνικής κοινωνίας βρίσκονται σε ευθεία αντιπαράθεση και σύγκρουση με τις πρακτικές και τα στυγνά και ασύδοτα αυτά συμφέροντα αλλά και τους κομματικούς φορείς που τα υπηρετούν.
Για όλους αυτούς η κλεψύδρα του πολιτικού χρόνου λειτουργεί πλέον αρνητικά. Ασφαλώς προς την κυβέρνηση είναι απολύτως θεμιτό και δίκαιο να ασκηθεί μια αυστηρή κριτική για σφάλματα, παραλείψεις, αβελτηρίες, αναποτελεσματικότητα, ακόμα και για ασυνέπεια.
Όμως μια στάση και συμπεριφορά που δεν ασκείται στο επίπεδο της πολιτικής, στο επίπεδο του προγραμματικού λόγου, του πολιτικού επιχειρήματος αλλά εύχεται και επιδιώκει την οικονομική αποτυχία και την καταστροφή της χώρας προκειμένου να υπάρξει παλινόρθωση του συστήματος συμφερόντων της διαπλοκής δεν έχει ούτε περιθώρια ανοχής από την κοινωνία ούτε μέλλον.
Γι’ αυτό και οι επόμενοι, κρίσιμοι, μήνες θα διαμορφώσουν τις συνθήκες, θα δώσουν τη δική τους πολιτική απάντηση σε όλους αυτούς που θεωρούν τη χώρα δική τους ιδιοκτησία.