Ελλάδα – Πολωνία: Ομοιότητες και διαφορές
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Η επίσημη επίσκεψη του πολωνού Προέδρου στην Αθήνα
Με την Πολωνία και τον πολωνικό λαό, παρά τη γεωγραφική απόσταση, τη γλωσσική και φυλετική διαφορετικότητα των δύο λαών, έχουμε πολλές ομοιότητες αλλά και διαφορές. Η διήμερη επίσκεψη (19-21 Νοεμβρίου) που πραγματοποίησε στην Αθήνα ο πολωνός Πρόεδρος κ. Αντρέι Ντούντα επιβεβαίωσε το πολύ καλό επίπεδο των διμερών σχέσεων. Παράλληλα συνετέλεσε στην περαιτέρω προώθησή τους και σε μια εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων επί ευρωπαϊκών και γενικότερων διεθνών θεμάτων. Η επίσημη επίσκεψη του κ. Ντούντα, που σχεδόν συμπίπτει με την 100ή επέτειο της σύναψης διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, ήταν ανταποδοτική εκείνης που είχε πραγματοποιήσει στην Πολωνία (2013) ο προηγούμενος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας.
Τον περασμένο χρόνο είχε επισκεφτεί την Αθήνα ο πολωνός υπουργός των Εξωτερικών, ο οποίος είχε εκτενείς συνομιλίες με τον έλληνα ομόλογό του κ. Νίκο Κοτζιά επί θεμάτων διμερούς και διεθνούς ενδιαφέροντος. Στο θέμα του Κυπριακού η Πολωνία υποστηρίζει τις πάγιες θέσεις για επίλυση στη βάση των αποφάσεων του ΣΑ των Ηνωμένων Εθνών. Βέβαια, η χρησιμοποίηση του συνταγματικού ονόματος του κράτους των Σκοπίων από πλευράς του πολωνικού ΥΠΕΞ είχε προκαλέσει τη δυσαρέσκεια της Αθήνας και η ελληνική πρεσβεία στη Βαρσοβία είχε προβεί σε αυστηρό διάβημα. Από τις δηλώσεις των δύο μερών, μετά τις συναντήσεις του κ. Ντούντα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλο, τον πρωθυπουργό κ. Αλέξη Τσίπρα κ.ά., διαπιστώθηκε το πολύ καλό επίπεδο των ελληνοπολωνικών σχέσεων όπως και η κοινή βούληση για περαιτέρω προώθησή τους. Άξια αναφοράς η συνάντηση του πολωνού Προέδρου με τον πρόεδρο της Ένωσης των Ελλήνων Εφοπλιστών, με τον οποίο συζήτησε τις δυνατότητες συνεργασίας στον ναυπηγικό τομέα.
Η Πολωνία είναι μια από τις σημαντικότερες χώρες της Κεντροανατολικής Ευρώπης, με σημαντικό ρόλο στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Ως λαός έχει αναδείξει προσωπικότητες όπως ο Κοπέρνικος στις επιστήμες, ο Κόνραντ στα γράμματα, ο Σοπέν στη μουσική και πολλοί άλλοι. Το υψηλό πολιτιστικό επίπεδο των Πολωνών ήταν, μεταξύ άλλων, εύκολα αναγνωρίσιμο και από τη συμπεριφορά των χιλιάδων πολωνών πολιτών, που με την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος και την πλήρη αποδόμηση της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής της χώρας τους κατέφυγαν στις ευρωπαϊκές κοινοτικές χώρες, μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα.
Κοινό χαρακτηριστικό των δύο λαών είναι οι συνεχείς αγώνες που διεξήγαγαν για την εθνική ανεξαρτησία τους και τη δημοκρατία. Η Πολωνία όπως και η Ελλάδα υπέστησαν πολλές εισβολές από κατακτητικούς λαούς. Η Πολωνία είχε την πικρή εμπειρία να έχει υποστεί στο ιστορικό παρελθόν της τρεις διαμελισμούς από όμορες χώρες και να απολέσει εθνικά εδάφη, όπως συνέβη και με την Ελλάδα. Ο πολωνικός λαός, ήδη από τα μέσα του 15ου αιώνα, διεκδίκησε και επέτυχε να επιβάλει καθεστώς συνταγματικής μοναρχίας, όπως έπραξαν και οι Έλληνες δύο δεκαετίες μετά την απόκτηση της εθνικής τους ανεξαρτησίας. Και οι δύο λαοί υπέστησαν τη δοκιμασία, όσο λίγες ευρωπαϊκές χώρες, της θηριωδίας των ναζί, στους οποίους αμφότεροι προέβαλαν ηρωική αντίσταση. Στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων το 1821 συνέβαλαν και πολλοί Πολωνοί, που αγωνίσθηκαν με άλλους φιλέλληνες, Γάλλους, Άγγλους, Ιταλούς, Ελβετούς, Αμερικανούς κ.ά.
Συγκινητική ήταν η αποκάλυψη της προτομής του ελληνοπολωνού πρωταθλητή και αντιστασιακού Iβανόφ στο Πολεμικό Μουσείο, ο οποίος, ως σαμποτέρ, είχε προβεί σε δολιοφθορές στα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, προκαλώντας μάλιστα μεγάλες απώλειες στους Γερμανούς. Σε λίγους, υποθέτω, είναι γνωστό ότι στο ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο στο Ρίμινι της Ιταλίας είναι θαμμένοι και πολωνοί στρατιώτες, που μαζί με τους Έλληνες πολέμησαν κατά των Γερμανών και απελευθέρωσαν την πόλη. Επίσης, λίγοι μάλλον γνωρίζουν τον ρόλο του πολωνού μηχανικού Μινέικο, ο οποίος κατασκεύασε τα οχυρωματικά έργα των Οθωμανών στο Μπιζάνι και έδωσε πολύτιμες πληροφορίες στους Έλληνες, οι οποίες συνετέλεσαν σημαντικά στην κατάληψη της οχυρής θέσης, στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων και της Ηπείρου, που άνοιξε τον δρόμο για τη Μακεδονία και τη Θεσσαλονίκη. Ο Μινέικο, πρόγονος -εκ μητρός- του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, εγκαταστάθηκε μόνιμα και πέθανε στην Ελλάδα.
Η σημερινή Πολωνία, μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, όχι όμως και της Ευρωζώνης, που από το 2015 κυβερνάται από το συντηρητικό ευρωσκεπτικιστικό κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη», έχει συνταχθεί στην αντιμετώπιση του Προσφυγικού-Μεταναστευτικού με Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία, που συνιστούν την αποκαλούμενη ομάδα VISEGRAD, οι οποίες επιδεικνύουν άκαμπτες και ακραίες θέσεις στην αντιμετώπιση των προσφύγων, ενώ ασκούν αβάσιμες και επιπόλαιες κριτικές κατά των χωρών του Ευρωπαϊκού-Μεσογειακού Νότου, τις οποίες, αβασάνιστα, κατηγορούν ότι δεν καταβάλλουν προσπάθειες για τη φύλαξη των ευρωπαϊκών συνόρων. Με τέτοιες αθεμελίωτες θέσεις η πολωνική κυβέρνηση προδίδει το ανθρωπιστικό παρελθόν του πολωνικού λαού, οι δε κατηγορίες κατά της Ελλάδας αλλά και της Ιταλίας είναι ανυπόστατες, αν ληφθεί υπόψη ότι οι θαλάσσιοι δρόμοι δεν είναι εύκολο να ελεγχθούν, ενώ δεν συνάδει στην παράδοση των λαών τους και τη δημοκρατία να τοποθετούν συρματοπλέγματα στα σύνορά τους.
Η ΕΕ διανύει μια δύσκολη περίοδο, με ορατό τον κίνδυνο ακόμη και διάλυσής της. Η Πολωνία, ως σημαντική ευρωπαϊκή χώρα, μπορεί να συμβάλει μαζί με την Ελλάδα και τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου στο σταμάτημα της πρόωρης παρακμής της με παρεμβάσεις για τον εκσυγχρονισμό των θεσμών της, με στόχο την επιθυμητή πολιτική, οικονομική, αμυντική και κοινωνική ένωση. Είναι κατανοητό ότι η Βαρσοβία αισθάνεται την ανάγκη ανάπτυξης στενότερης συνεργασίας με το Βερολίνο. Θα αντιλαμβάνεται, πιστεύω, περισσότερο από κάθε άλλη κοινοτική χώρα τις συνέπειες της γερμανικής ηγεμονίας επί της Ευρώπης. Και οπωσδήποτε δεν αφορά μόνο την επιβολή της πολιτικής λιτότητας του απερχόμενου υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.