Στρατηγικός κακοπληρωτής

Υπό
JOHN GALT

Όταν ακούς για πρώτη φορά μια μεγάλη μπαρούφα, χαμογελάς με κατανόηση. Όταν την ξανακούς, εκνευρίζεσαι, αλλά δεν μιλάς. Όταν όμως η μπαρούφα αρχίζει και γίνεται θέμα σοβαρών αναλύσεων και κοινωνικοπολιτικών προβληματισμών, και πριν αρχίσεις να παίρνεις ψυχοφάρμακα, γράφεις για να ηρεμήσεις. Ήρθε όμως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τα ξεκαθάρισε. Με τελεσίγραφο που έστειλε σε γνωστούς και αγνώστους εξήγησε το απλό. Αν υπάρχει στρατηγικός κακοπληρωτής αυτός είναι οι ελληνικές τράπεζες και το Ελληνικό Δημόσιο, που τις υποστηρίζει. Για να μην πούμε καμιά χοντρότερη φράση για όσους έβαζαν τους μετόχους τους ανερυθρίαστα να μιλάνε, παρουσία του κ. πρωθυπουργού, στη ΓΣ του ΣΕΒ για το πόσο καλά τα πάνε και πόσο ικανά στελέχη είναι.

Το τελεσίγραφο έλεγε το προφανές. Δεν υπάρχει θέμα πλειστηριασμών. Δεν υπάρχει θέμα να γίνονται σε αξίες από 300.000 και πάνω. Δεν υπάρχει θέμα νόμου Κατσέλη. Κάντε ό,τι σας φωτίσει ο θεός, αρκεί να γνωρίζετε, κύριοι της κυβέρνησης (Δραγασάκης, Τσακαλώτος) και της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών (Καραμούζης), ότι από την 1/1/2018, όταν θα υπολογίζετε αξίες ενεχύρων, που δεν μπορείτε να τα εκπλειστηριάσετε, θα τις υπολογίζετε στα βιβλία σας σε μηδενική αξία. Και επειδή τα ενέχυρα των «κόκκινων» δανείων είναι 50% σε ακίνητα, οφείλετε να αυξήσετε τις επισφάλειες κατά περίπου 25 δισ., με αποτέλεσμα εκεί που δεν σας έφταναν 15 δισ. για αύξηση κεφαλαίου, τώρα να θέλετε 40 δισ.

Ας εξετάσουμε λοιπόν ποιος είναι στρατηγικά πτωχευμένος και όχι ο στρατηγικός κακοπληρωτής, αφού ο δεύτερος δεν υπάρχει ως όρος. Ποιος λοιπόν ορίζεται στρατηγικά πτωχευμένος (strategic defaulter), τι εκμεταλλεύεται ο συγκεκριμένος παίκτης και πώς αντιμετωπίζεται, ώστε να μην μπορεί να συνεχίσει να εκμεταλλεύεται τους άλλους. Σημειώνουμε ότι στρατηγικός παίκτης θεωρείται κάθε παίκτης που μπορεί να εκμεταλλεύεται προς όφελός του τις αδυναμίες των άλλων. Δεν είναι ο πιο δυνατός ή ο πιο παραγωγικός, είναι «ο πιο μάγκας», όπως επιγραμματικά το διατυπώνει ο λαός:

Α. Ξεκινώντας λοιπόν από τα βασικά, υπάρχει ή έννοια «αδυναμία πληρωμής». Είναι η κατάσταση που μια οικονομική οντότητα, επιχείρηση ή άτομο, αδυνατεί να εξυπηρετήσει τις τρέχουσες υποχρεώσεις της και δεν μπορεί να δανειστεί από το περιβάλλον της. Το γιατί δεν έχει σημασία, εκείνο που ισχύει είναι η αδυναμία εξυπηρέτησης…

Β. Κάποιοι την κατάσταση αυτήν τη χαρακτηρίζουν ως αφερεγγυότητα και κάποιοι ως πτώχευση. Η πρώτη κατηγορία είναι εκείνη που για να μπορέσει να δανειστεί πρέπει να δώσει εγγυήσεις, ώστε να μπορέσει να άρει την αδυναμία πληρωμής που γεννά η αφερεγγυότητά του. Η δεύτερη είναι όταν δεν υπάρχουν αρκετές για να χορηγηθούν εγγυήσεις προς τους πιστωτές.

Γ. Αν οι εγγυήσεις καλύπτουν μερικώς τις υποχρεώσεις, ο δανειστής της οικονομικής μονάδας βρίσκεται σ’ ένα δίλημμα. Προσοχή, ο δανειστής και όχι ο αφερέγγυος πελάτης. Η τράπεζα και όχι ο οφειλέτης. Υπάρχει πιθανότητα σε κάποια μελλοντική στιγμή να μπορεί ο πελάτης μου να είναι φερέγγυος ή όχι; Κι αν ναι, τι πιθανότητα υπάρχει, ώστε να κρατήσω ως τράπεζα αποθεματικά για την περίπτωση που συμβεί το ατύχημα;

Εδώ δεν μιλάμε για άτομα που χαρακτηρίζονται αθεράπευτα αισιόδοξοι αλλά για στυγνούς διαχειριστές καταθέσεων αποταμιευτών. Τα λάθη δικά τους και ευθύνη τους να προσέχουν κατά πόσο η παρούσα αξία των μελλοντικών διαθεσίμων καλύπτει την αποπληρωμή του δανείου. Μετά την απομάκρυνση από το ταμείο ουδέν λάθος αναγνωρίζεται.

Στην περίπτωση που νομίζουν ότι στο μέλλον υπάρχει φως, αναχρηματοδοτούν, αφού αναδιαρθρώσουν το δάνειο. Παίρνουν τις εγγυήσεις που υπάρχουν και τις επισφάλειες που τους επιβάλλουν οι κανόνες της κεντρικής τραπέζης και τελειώνουν τη διαδικασία. Αν δεν το πιστεύουν ή δεν θέλουν να αναλάβουν τον κίνδυνο μη εξόφλησης της αναχρηματοδότησης στο σύνολο, ρευστοποιούν τις εγγυήσεις και αποχωρούν από τη σχέση. Χάνουν και γράφουν ζημίες. Αυτός που τις αγοράζει έχει απαίτηση έναντι του πελάτη μόνο για ό,τι αγόρασε, δηλαδή, την αξία ρευστοποίησης του δανείου.

Δ. Οι τράπεζες πρέπει να υπολογίσουν πόση είναι η αξία ρευστοποίησης των εγγυήσεων που τους δίδονται ή μπορούν να διεκδικήσουν και πόσο το κόστος της επισφάλειας που θα χρειαστεί να διακρατήσουν. «Κάλλιο πέντε και στο χέρι, παρά δέκα και καρτέρει». Η απόφαση, προσοχή, ανήκει στον δανειστή και όχι στον οφειλέτη.

Ε. Όσο η σχέση αφορά έναν πελάτη και έναν οφειλέτη τα πράγματα είναι απλά. Η σχέση χαλάει όταν έχουμε έναν οφειλέτη και πολλούς πιστωτές. Οι πολλοί πιστωτές επιτρέπουν στον αφερέγγυο αλλά και χωρίς ρευστότητα πελάτη να σκεφτεί στρατηγικά. Σε ποιον θα δώσω εγγυήσεις, ποιος θα διαγράψει περισσότερα, πώς θα κατανεμηθούν οι εξασφαλίσεις. Οι πολλοί πιστωτές και όχι ο ένας, σε συνδυασμό με τον ανταγωνισμό τους για εξασφαλίσεις, δημιουργούν συνθήκες στρατηγικής διαχείρισης για τον οφειλέτη. Ο πτωχευμένος, ως διά μαγείας, γίνεται στρατηγικά πτωχευμένος και όχι στρατηγικά κακοπληρωτής. Αφού τσακώνεστε για τα ιμάτιά μου, θα εκμεταλλευτώ την περίσταση. Αν, για παράδειγμα, η προς διανομή περιουσία είναι 90 και όλοι συμφωνούν να διαγράψουν τα 10, ο καυγάς αρχίζει για τη διανομή των 90. Και εκεί ο οφειλέτης έχει πλεονέκτημα.
Μια πρώτη παρατήρηση είναι λοιπόν να αντιληφθούμε ότι το μόνο που υπάρχει είναι στρατηγικά πτωχευμένος. Μια δεύτερη είναι να ξεκαθαρίσουμε ότι στρατηγική συμπεριφορά υπάρχει όταν οι πιστωτές δεν συμφωνούν για τη διαγραφή των υποχρεώσεων. Για τον λόγο αυτό και τα σοβαρά κράτη επιβάλουν αυστηρή ιεράρχηση στη διανομή. Ποιος έρχεται πρώτος και ποιος δεύτερος.

ΣΤ. Όλα καλά, μέχρι τη στιγμή που οι πιστωτές, αντιλαμβανόμενοι τις διαγραφές τους, αρχίζουν και κάνουν πίσω. Όλα καλά, μέχρι τη στιγμή που το κράτος έρχεται και επιβάλλει όρους για τις δικές τους απαιτήσεις (πρώτα το κράτος και μετά οι υπόλοιποι).

Όλα καλά, μέχρι η κ. Κατσέλη να επιβάλει κανόνες δήθεν για να προστατεύσει το σπιτάκι του φτωχού και αντί να το προστατεύει, τινάζει το σύστημα στον αέρα. Όλα καλά, μέχρι τη στιγμή που δεν θέλουμε να ακολουθήσουμε εφαρμοσμένες μεθόδους παγκοσμίως, που απαιτούν διαγραφή και νέα χρηματοδότηση, μέχρι εκεί που μπορεί ο οφειλέτης προχωράς με τον οφειλέτη, αποτιμώντας το σύνολο των εγγυήσεων. Όπου κι αν τις έχει, όποιες κι αν είναι. Όχι, για παράδειγμα, να ξεχνάμε καταθέσεις στο εξωτερικό, επειδή είναι φίλος μας.

Εκτός κι αν αντί να πάρουν την ευθύνη τους αρέσει να ονομάζουν στρατηγικούς κακοπληρωτές τους πτωχευμένους πελάτες τους. Γιατί το πρόθεμα «κακο-» δίνει έναν ποιοτικό χαρακτηρισμό, ενώ η πτώχευση είναι μια πραγματικότητα. Η επιστήμη είναι αδιάφορη, ας τους λένε όπως θέλουν. Αρκεί να είναι ειλικρινείς με τους εαυτούς τους και στον καθρέπτη, το πρωί, να αναγνωρίζουν ότι πραγματικοί στρατηγικοί κακοπληρωτές προς τους καταθέτες, τους μετόχους τους και τους φορολογούμενους, δηλαδή τους δικούς τους πιστωτές, είναι μόνο εκείνοι.