Η Αθήνα μπροστά σε δύσκολες αποφάσεις…
…για Σκόπια – Αλβανία, με την Τουρκία να καραδοκεί
Μπροστά στον κίνδυνο να βρεθεί ταυτόχρονα αντιμέτωπη με πολλά ανοικτά ζητήματα είναι η Αθήνα, καθώς εκτός του αγώνα δρόμου για το κλείσιμο της αξιολόγησης, σύντομα θα πρέπει να λάβει αποφάσεις στις σχέσεις με την ΠΓΔΜ και την Αλβανία σχετικά με την ευρωπαϊκή προοπτική τους, άλλα συγχρόνως θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια απρόβλεπτη Τουρκία, η οποία επιδιώκει να επιβάλει τη δική της ατζέντα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Με όλα αυτά τα μέτωπα ανοικτά, είναι σαφές ότι σπαταλούνται δυνάμεις και καθίσταται δύσκολη η διαχείρισή τους. Πολύ περισσότερο μάλιστα εάν βρεθεί η Αθήνα στη δύσκολη θέση να πρέπει να προβάλει βέτο και στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Αλβανίας με την ΕΕ και να διατηρήσει το βέτο στην έναρξη των διαπραγματεύσεων και της ΠΓΔΜ με την ΕΕ, κρατώντας επίσης κλειστή την πόρτα της χώρας για την ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Ο Νίκος Κοτζιάς πραγματοποίησε μια σύντομη επίσκεψη στην Άγκυρα, στη διάρκεια της οποίας, στις επαφές με τον Ταγίπ Ερντογάν και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ήθελε κατά κάποιον τρόπο να εξασφαλίσει τα νώτα του για τις διπλωματικές μάχες που πρέπει να δώσει στα Βαλκάνια.
Βεβαίως, η τουρκική ηγεσία, και ειδικά στη συγκεκριμένη συγκυρία, δεν μπορεί να προσφέρει αξιόπιστες εγγυήσεις και διαβεβαιώσεις για ήρεμα νερά στις διμερείς σχέσεις.
Ο κ. Ερντογάν και ο τούρκος ΥΠΕΞ μιλούν με θερμά λόγια για τη διμερή συνεργασία, αλλά αυτήν την οραματίζονται μέσα από ένα πλαίσιο που προωθεί και τη δική τους ατζέντα…
Η σοβαρή εμπλοκή στη Συρία και στο Ιράκ κρατά απασχολημένη την πολεμική μηχανή της Τουρκίας, αλλά, παρ’ όλα αυτά, Αθήνα και Λευκωσία διαπιστώνουν καθημερινά ότι παρά τα προβλήματά τους οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν χάνουν την ευκαιρία να έχουν καθημερινή παρουσία σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο και να προκαλούν καθημερινά, με τον κίνδυνο ενός θερμού επεισοδίου να είναι πιθανός.
Για την Τουρκία αποτελεί μείζονος σημασίας ζήτημα η παράδοση των αξιωματικών που έχουν βρει καταφύγιο στην Ελλάδα και κατηγορούνται από την Τουρκία για συμμετοχή στην απόπειρα πραξικοπήματος, αλλά το αίτημα έκδοσης έχει απορριφθεί από τα ελληνικά δικαστήρια, κάτι που προφανώς δεν μπορεί να αντιληφθεί ο κ. Ερντογάν.
Η προειδοποίηση που απηύθυνε δημοσίως ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου είναι σαφής: Να μη μετατραπεί η Ελλάδα σε καταφύγιο των μελών της «τρομοκρατικής οργάνωσης FETO» και η δήλωση αυτή ακούγεται περισσότερο ως απειλή.
Από κει και πέρα όμως, η τουρκική πλευρά έθεσε με έμφαση ζητήματα Θράκης, υποβάλλοντας συγκεκριμένες απαιτήσεις για επέκταση της μειονοτικής εκπαίδευσης, με τον κ. Κοτζιά στις δημόσιες δηλώσεις του να συνδέει αυτές τις απαιτήσεις με την κατάσταση της συρρικνωμένης ελληνικής κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη και στην Ίμβρο. Αρνητική εντύπωση προκάλεσε και η αναφορά του κ. Τσαβούσογλου στην εφαρμογή των αποφάσεων του ΕΔΑΔ για τους τουρκοσυλλόγους της Θράκης, ώστε να μπορούν να έχουν στον τίτλο τον όρο «τουρκικός», παρά το γεγονός ότι έχει αναληφθεί η πρωτοβουλία της κυβέρνησης με την τροπολογία Κοντονή… Ο κ. Τσαβούσογλου αρνήθηκε ότι η Τουρκία παίζει με τη στρόφιγγα των προσφυγικών ροών και θριαμβολόγησε σχεδόν για το γεγονός ότι έχουν μειωθεί οι ροές σε σχέση με το 2015 και το 2016 (!).
Όσο για την ένταση στο Αιγαίο, ο κ. Τσαβούσογλου απέφυγε την ερώτηση που του τέθηκε, λέγοντας ότι υπάρχει ευθύνη και από τις δύο πλευρές και ότι η ένταση ανεβαίνει λόγω των προκλητικών δηλώσεων του υπουργού Άμυνας και κυβερνητικού εταίρου Πάνου Καμμένου.
Εντύπωση προκάλεσε πάντως ότι ο κ. Κοτζιάς στις δημόσιες δηλώσεις του απέφυγε την οποιαδήποτε αναφορά τόσο στην ένταση στο Αιγαίο όσο και στο Κυπριακό, που δεν έκανε την οποιαδήποτε νύξη, έστω ως απάντηση για την αναφορά του κ. Τσαβούσογλου ότι στο Κραν Μοντανά η Τουρκία ήταν αυτή που συνέβαλε με θετικές προτάσεις, ενώ έδειξε ότι περισσότερο ήθελε να απαντήσει στις επικρίσεις για τη μη έκδοση των οκτώ.
Έχοντας βγάλει αυτήν την υποχρέωση της επίσκεψης στην Άγκυρα, η οποία βεβαίως κάθε άλλο παρά κλείνει το μέτωπο προς Ανατολάς, ο κ. Κοτζιάς πρέπει τώρα να διαχειρισθεί τα βαλκανικά μέτωπα.
Στο Σκοπιανό, το οποίο αναμένεται να μπει και πάλι στο τραπέζι το ερχόμενο διάστημα, μετά τη διαφαινόμενη πολιτική επικράτηση του Ζόραν Ζάεφ στον δεύτερο γύρο των τοπικών εκλογών (Κυριακή 29 Οκτωβρίου), οι προκλήσεις θα είναι πολλές, κυρίως για τη σκοπιανή ηγεσία, η οποία θα πρέπει να αποδείξει ότι οι υποσχέσεις και οι καλές προθέσεις είνamαι υπαρκτές, αλλά και για την Αθήνα, όπου ο κ. Κοτζιάς θα πρέπει να ισορροπήσει σε μια λεπτή γραμμή, με τον κυβερνητικό εταίρο ΑΝΕΛ και τον πρόεδρό τους Πάνο Καμμένο να έχουν δηλώσει ότι δεν αποδέχονται ονομασία που θα περιέχει τον όρο «Μακεδονία», κάτι το οποίο φυσικά αποκλείεται, καθώς η γραμμή με την οποία προσέρχεται κ. Κοτζιάς είναι η σταθερή θέση από το Βουκουρέστι, ήτοι, σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, erga omnes. Για τη συμφωνία αυτή θα πρέπει να υπάρξουν και ισχυρές διασφαλίσεις, που θα συμπεριληφθούν και στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ, ενώ η σκοπιανή ηγεσία έχει δηλώσει ότι θα θέσει τη συμφωνία σε δημοψήφισμα.
Την ίδια στιγμή θα πρέπει στην Αθήνα να επιτευχθεί μίνιμουμ συναίνεσης με τη ΝΔ, η οποία θα βρεθεί σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, καθώς θα δίνει ανάσα ζωής στον κυβερνητικό συνασπισμό, εγκρίνοντας μια λύση στο θέμα της ονομασίας. Από την άλλη, εάν δεν το πράξει, θα έρχεται σε πλήρη αντίφαση με τη δηλωμένη θέση της στο Σκοπιανό, θα διακινδυνεύσει να τινάξει στον αέρα τη μοναδική ευκαιρία εξεύρεσης μιας αξιοπρεπούς λύσης για ένα ζήτημα που ταλανίζει την εξωτερική πολιτική για 27 χρόνια και θα την οδηγήσει και σε σύγκρουση με εταίρους και συμμάχους. Όμως η ίδια πίεση θα ασκηθεί και προς την κυβέρνηση σε ό,τι αφορά τον κυβερνητικό εταίρο, τους ΑΝΕΛ.
Γνωρίζοντας ότι θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη η απόρριψη μιας ρεαλιστικής συμφωνίας με τα Σκόπια, που θα ανοίγει τον δρόμο για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ άλλα και για ένταξη στο ΝΑΤΟ, η Αθήνα και ο Νίκος Κοτζιάς αντιλαμβάνονται ότι θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να τεθεί βέτο και στην Αλβανία.
Τις επόμενες εβδομάδες ο κ. Κοτζιάς θα επιχειρήσει μια συνεννόηση με την αλβανική πλευρά, ώστε να αναζητηθούν τα περιθώρια συγκλίσεων σε μια σειρά από σοβαρά ζητήματα, που αν παραμείνουν ως έχουν, δεν θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να συναινέσει στην έναρξη διαπραγματεύσεων της Αλβανίας με την ΕΕ.
Ένα από τα επιχειρήματα της Αθήνας είναι βεβαίως και η σοβαρή, εκτεταμένη και με υψηλή κάλυψη δράση του οργανωμένου εγκλήματος στη χώρα, που ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα με την άσκηση διώξεων εναντίον του πρώην υπουργού Εσωτερικών της κυβέρνησης Ράμα, Σαϊμίρ Ταχίρι, ο οποίος κατηγορείται ως «προστάτης», αν όχι αρχηγός, μιας μεγάλης αλβανικής εγκληματικής οργάνωσης που διακινούσε μεγάλες ποσότητες ναρκωτικών, που εξαρθρώθηκε από την ιταλική αστυνομία.
Όμως και για την ελληνική πλευρά θεωρείται ως μια από τις τελευταίες ευκαιρίες να ασκηθεί πίεση στα Τίρανα, ώστε να υποχρεωθούν να αντιμετωπίσουν ζητήματα που αφορούν την ελληνική μειονότητα, με πρώτο το περιουσιακό, την υλοποίηση παλαιότερων συμφωνιών, όπως αυτής για τη λειτουργία των δύο στρατιωτικών κοιμητηρίων για τους έλληνες πεσόντες στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και βεβαίως την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την οριστικοποίηση των διορθώσεων στη Συμφωνία Οριοθέτησης των Θαλασσίων Ζωνών.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος