Το παζλ της συνάντησης Τσίπρα – Τραμπ

Του
Κωνσταντίνου Τσάκαλου

• Το γεωπολιτικό χαρτί, η ενέργεια και η ανάκαμψη της Ελλάδας, τα όπλα του πρωθυπουργού

Με άριστους οιωνούς και ιδανικές προϋποθέσεις για την προώθηση και ανάδειξη ενός νέου ρόλου για τη χώρα, ως σταθεροποιητικού παράγοντα και συνεπή και αξιόπιστου συμμάχου σε μια εύφλεκτη περιοχή, θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη, στον Λευκό Οίκο, η σημαντική συνάντηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Η εστίαση της αντιπαράθεσης των μεγάλων δυνάμεων αλλά και των περιφερειακών δυνάμεων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής αναδεικνύουν τον σημαντικό ρόλο της Ανατολικής Μεσογείου, αναβαθμίζοντας έτσι τον γεωστρατηγικό ρόλο της Ελλάδας. Πολύ περισσότερο όταν παραδοσιακοί σύμμαχοι της Δύσης, όπως η Τουρκία, όχι μόνο αναπτύσσουν αυτόνομη και πολλές φορές αντίθετη με τα συμμαχικά συμφέροντα στρατηγική, αλλά έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με κορυφαίους παράγοντες της Ατλαντικής Συμμαχίας και του ευρωατλαντικού πλαισίου ασφαλείας, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ.

Η κρίση στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία είναι ένα καλό εισιτήριο για την ελληνική αποστολή που θα φθάσει αύριο στην Ουάσινγκτον. Έχει υπάρξει επίπονη προετοιμασία, με τη συμμετοχή κυρίως του Νίκου Κοτζιά και του Πάνου Καμμένου, καθώς δεν αρκεί μόνο να εμφανισθεί η Ελλάδα στην Ουάσινγκτον απλώς ως ο «εχθρός του εχθρού» της.
Εξάλλου το κατεστημένο στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στο Πεντάγωνο καταβάλλει προσπάθειες για να συγκρατήσει την κρίση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, γνωρίζοντας ότι θα προκύψει τεράστια ανισορροπία εάν αυτές οι σχέσεις οδηγηθούν σε πλήρη ρήξη. Και οι ΗΠΑ δεν είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν όχι απλώς μια δύστροπη αλλά μια εχθρική Τουρκία, η οποία θα παίζει παιχνίδια με τη Μόσχα και το Ιράν αλλά και τη Βενεζουέλα…

Ο κ. Τσίπρας και οι υπουργοί που θα τον συνοδεύουν θα έχουν ακριβώς αυτό να «πουλήσουν» στον Ντόναλντ Τραμπ, αλλά το ερώτημα είναι φυσικά μέχρι ποιο σημείο μπορούν να διεκδικήσουν και τι είδους ανταλλάγματα από την υπερδύναμη γι’ αυτήν τη συνεπή συμμαχική στάση αλλά και για τη δυνατότητα της χώρας μας, μέσω της Σούδας αλλά και άλλων διευκολύνσεων που παρέχει στο ΝΑΤΟ, να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις που συγχρόνως ενισχύουν τα διαπραγματευτικά χαρτιά της Ουάσινγκτον και του ΝΑΤΟ στο παζάρι με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Οι πολλές λεπτομέρειες βεβαίως θα συζητηθούν στη συνάντηση του Νίκου Κοτζιά με τον αντιστράτηγο Χέρμπερτ Ρέιμοντ Μακ Μάστερ, επικεφαλής του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, όπου εκεί θα τεθούν επί τάπητος όλα τα ζητήματα.

Όλοι οι έλληνες πρωθυπουργοί που επισκέπτονται την Ουάσινγκτον έχουν το άγχος να θέσουν, υπό μορφή λίστας, όλα τα θέματα που απασχολούν τη χώρα. Μέθοδος η οποία κάθε άλλο παρά έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στο παρελθόν.
Για τον κ. Τσίπρα φυσικά υπάρχει ένα διαφορετικό στοιχείο, το οποίο δεν είναι άλλο από τον ίδιο τον αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και την ιδιόμορφη προσωπικότητά του. Δεν είναι εύκολο πάντοτε να αντιδράσεις με ετοιμότητα σε ένα από τα πολλά χοντροκομμένα αστεία του αμερικανού Προέδρου και είναι ακόμη πιο δύσκολο να εξηγηθεί αναλυτικά στον συγκεκριμένο αμερικανό Πρόεδρο ο πολύπλοκος τρόπος αναζήτησης λύσεων στο θέμα του χρέους και του τρόπου λειτουργίας της Ευρωζώνης, όπως και οι λεπτομέρειες του Κυπριακού ή του Σκοπιανού.
Ακόμη και για το θέμα της Τουρκίας είναι περισσότερο προβληματικό το να επιδιώκεται παρέμβαση της Ουάσινγκτον προς την Άγκυρα, ώστε να αποφεύγει τις εντάσεις και τις προκλήσεις, όταν την ίδια στιγμή ο κ. Τραμπ δεν έχει άμεση επικοινωνία με τον Ταγίπ Ερντογάν και οι δύο κυβερνήσεις προσπαθούν να βρουν κανάλια επικοινωνίας ώστε να μη διαρραγούν οι δικές τους σχέσεις.
Προφανώς δεν θα πρέπει να αναμένεται κάποια θεαματική εξέλιξη στο κεφάλαιο αυτό, όπου παραδοσιακά οι Αμερικανοί κρατούν πολιτική ίσων αποστάσεων. Ένα ισχυρό επιχείρημα πάντως που θα πέσει στο τραπέζι είναι ότι η ανατροπή ισορροπίας δυνάμεων (που αφορά και το Αιγαίο) με τον υπερεξοπλισμό της Τουρκίας όχι μόνο συνιστά απειλή για τους γείτονες αλλά απειλεί και την περιφερειακή σταθερότητα, όπως αποδεικνύεται και με τη συριακή κρίση.

Είναι υπέρ της ρύθμισης του χρέους
Στην οικονομία, ακόμη κι αν ο κ. Τραμπ, που κάθε άλλο παρά πιστεύει ότι τα χρήματα του ΔΝΤ (και συνεπώς και των αμερικανών φορολογουμένων) πρέπει να κατευθύνονται για κάλυψη του χρέους άλλων χωρών, ταχθεί, όπως αναμένεται, υπέρ της ρύθμισης του χρέους, το χέρι του θα δείχνει στην Ευρωζώνη και γι’ αυτό μικρή πρακτική αξία θα έχει η στήριξή του.
Μια αναφορά του όμως στα μεγάλα βήματα που έχει κάνει η Ελλάδα θα είναι ένα θετικό νεύμα αν όχι στους μεγάλους επενδυτές τουλάχιστον στους αμερικανούς τουρίστες που επανακάμπτουν δυναμικά στην Ελλάδα.
Εξαιρετικά σημαντικό κεφάλαιο της επίσκεψης Τσίπρα αλλά και των διμερών σχέσεων, που άπτονται της γεωπολιτικής, είναι τα ενεργειακά.
Η Ελλάδα, έχοντας να αντιμετωπίσει τις ενστάσεις των Αμερικανών για τον αγωγό Turkish Stream, που αυξάνει την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, μπορεί να προσφέρει σημαντικές εναλλακτικές επιλογές στους Αμερικανούς, κυρίως με τις μονάδες LNG στην Αλεξανδρούπολη και στην Καβάλα και τους κάθετους διασυνδετήριους αγωγούς προς τη Βουλγαρία. Υπό προϋποθέσεις, οι σταθμοί αυτοί θα μπορούν να δέχονται φυσικό αέριο είτε από τις ΗΠΑ, είτε από το Κατάρ, είτε μελλοντικά από την Κύπρο και το Ισραήλ, ενισχύοντας μέσω των αγωγών την ενεργειακή ασφάλεια χωρών στον άξονα από τη Βουλγαρία μέχρι τη Βαλτική. Και σε συνδυασμό με τον αγωγό ΤΑΡ μπορεί να διαμορφωθεί ένα ισχυρό -μη ρωσικό- ενεργειακό δίκτυο στη Νοτιοανατολική και Κεντρική Ευρώπη.
Στον αμυντικό τομέα, που κι αυτός βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας, αναμένεται με ενδιαφέρον τι είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν οι Αμερικανοί υπό τις παρούσες συνθήκες για την πενταετή ανανέωση της σύμβασης για τη Σούδα, με δεδομένο ότι η Ελλάδα συγχρόνως προσφέρει και το μεγάλο πακέτο αναβάθμισης των F-16 που αναμένεται να ξεπεράσει το 1 δισ. δολάρια.
Σε κάθε περίπτωση πάντως και πέραν του επίσημου προγράμματος, οι ομιλίες του πρωθυπουργού σε μεγάλο επιχειρηματικό φόρουμ στο Σικάγο, παρουσία του ελληνοαμερικανού δισεκατομμυριούχου και διαχειριστή σημαντικού hedge fund Τζον Κάλαμος, αλλά και σε σημαντικό think tank της Ουάσινγκτον προσφέρουν την ευκαιρία να προβληθεί μια θετική εικόνα της Ελλάδας…

Κωνσταντίνος Τσάκαλος