Κομματικό συμβόλαιο και πειθαρχία
Αγνοήσαμε μια πικρή αλήθεια. Η κοινή γνώμη διακατέχεται από την αρχή «όλοι ίδιοι είναι». Τι σημαίνει αν ο αρχηγός και υποψήφιος πρωθυπουργός της χώρας λέει αλήθειες από το βήμα της ΔΕΘ. Αυτά δεν γίνονται στη χώρα, γιατί και να το θέλει ο αρχηγός, η κομματική νομενκλατούρα είναι πανίσχυρη: «Θα προσγειωθεί κι αυτός όπως τόσοι άλλοι πριν από αυτόν».
Η ομιλία όμως ανέτρεψε τα δεδομένα. Γιατί ο κ. Μητσοτάκης δεν απευθύνθηκε στους έλληνες πολίτες. Γράφτηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να αφορά αποκλειστικά και μόνο τα μέλη του κόμματος και την τρέχουσα ή και μελλοντική πολιτική ηγεσία της ΝΔ. Στην ουσία η ομιλία ήταν ένα κομματικό συμβόλαιο εφαρμογής της πολιτικής, όταν και όποτε αναλάβει η ΝΔ την εξουσία.
Και ειλικρινά χρειάστηκε αυτοπεποίθηση και προσωπική πειθαρχία από τον ομιλούντα για να γίνουν κατανοητά από το στενό ακροατήριο τα όρια και τα μέτρα που θα κληθούν να εφαρμόσουν. Δεν ήταν ένα σύνολο μέτρων. Ήταν ένα σύνολο δεσμεύσεων προς εκείνους που θα κληθούν να τα εφαρμόσουν. Ήταν ένα προσύμφωνο πολιτικής όχι της ΝΔ προς τους πολίτες αλλά των διαχειριστών της πολιτικής της με την ηγεσία του κόμματος, όταν θα τους εμπιστευτεί την εφαρμογή τους, του τύπου «αυτά θα κάνετε κι αν δεν συμφωνείτε, μην αναλάβετε την εξουσία». Απαιτείται υιοθεσία του προγράμματος από τα στελέχη και τον κομματικό μηχανισμό της ΝΔ. Η σύγχρονη δημόσια διοίκηση, όπως περιγράφεται σαφώς στο βιβλίο «Government by Contract», υλοποιείται με διοικητικές συμβάσεις εφαρμοσμένης πολιτικής και όχι με κοινωνικά συμβόλαια αόριστης δέσμευσης.
Ας δούμε λοιπόν τα βασικά σημεία και τις απαντήσεις του κομματικού συμβολαίου, που κυρίως αφορούσαν τις ερωτήσεις που τέθηκαν στο κείμενο της προηγούμενης Κυριακής.
Δύο γενικού ενδιαφέροντος τοποθετήσεις: Διαβάζουμε συγκεκριμένα:
Α. «Το δημόσιο και το κρατικό δεν ταυτίζονται», «το δημόσιο συμφέρον δεν υπηρετείται ούτε αποκλειστικά ούτε μονοπωλιακά από το κράτος». Με απλά λόγια, τι εννοεί; Ότι οι κρατικοί λειτουργοί, από τον πρωθυπουργό μέχρι τον τελευταίο υπάλληλο του κράτους, δεν μπορούν να θεωρούν πως ό,τι αποφασίζουν και εκτελούν είναι αυτοδίκαια προς όφελος του Δημοσίου. Καθυστέρηση, για παράδειγμα, των αδειών συνεπάγεται κόστος για το Δημόσιο, που οφείλει ο υπουργός των Οικονομικών να το λάβει υπόψη του και να το πληρώσει. Κι αν δεν το έχει αναλάβει το κράτος, τότε ο υπουργός έχει την πολιτική ευθύνη για το κόστος που θα πληρώσει το κράτος. Τέρμα οι επενδυτές και οι πολίτες, ως νέοι ραγιάδες, να θεωρούν ότι αυτά τα δύο αναγκαστικά ταυτίζονται.
Β. «Η εποχή των μεγάλων δεδομένων big data είναι εδώ». Για όσους δεν γνωρίζουν, θέλουμε να τους ενημερώσουμε ότι η θέση αφορά την αξιοποίηση των τεραστίων βάσεων δεδομένων που υπάρχουν ανοικτές για όλους και προς όλους. Και για όσους δεν το άκουσαν, ήρθε η επωδός: «Ναι στην επιχειρηματικότητα που αναλαμβάνει κινδύνους, διατηρώντας την έδρα στην Ελλάδα, όχι στους λαθρεπιβάτες του παρασιτικού καπιταλισμού». Πεδίο δόξης λαμπρό για την αντιπολίτευση. Πόσα ακόμη χρόνια θα ψάχνουμε για λίστες, για καταθέσεις στο εξωτερικό, για φυγή κεφαλαίων, για λαθρεμπόρια κ.ά. Η πληροφόρηση είναι ελεύθερη για όλους και για όλα.
Προϋπολογισμός 2018: Ο προϋπολογισμός του 2018 και των επομένων χρόνων δεν βγαίνει με πλεόνασμα 3,5%. Θα χρειαστούν νέα μέτρα, που η κυβέρνηση έχει ήδη συμφωνήσει και δεν υπάρχει δυνατότητα για καθαρή έξοδο στις αγορές. Σωστό ή λάθος, δεν έχει σημασία. Η συζήτηση γυρίζει πίσω στη θέση του ΔΝΤ για την αξιοπιστία της κυβέρνησης στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και τη δυνατότητα ελάφρυνσης του περιορισμού του πλεονάσματος από 3,5% σε 2%. Το Μνημόνιο έχει ήδη παραταθεί, άρα η χώρα οφείλει να διατηρήσει το υπόλοιπο του δανείου του ESM για τον προϋπολογισμό και την ανακεφαλαίωση των τραπεζών. Αν οι εταίροι δεν συμφωνήσουν, η απειλή είναι τεραστίων διαστάσεων. Η λύση για τη ΝΔ είναι απλή. Αποδοχή των συμφωνηθέντων και ταχύρρυθμη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, ώστε αισιόδοξα να ελπίζουν σε μείωση του βραχνά του πρωτογενούς πλεονάσματος από 3,5% σε 2%.
Επιπτώσεις της κρίσης στην πραγματική οικονομία: Η θέση ήταν σαφής. Κατ αρχάς, συνολική παρέμβαση στο ιδιωτικό χρέος με αναδιάρθρωση και εκκαθάριση του χαρτοφυλακίου των τραπεζών. Δεύτερη ευκαιρία με πραγματικά στοιχεία και ταυτότητα των πληγέντων. Νέος πτωχευτικός νόμος, ιδιαίτερα σε θέματα ποινικών ευθυνών, αναθέρμανση της οικοδομής με απαλλαγή του ΦΠΑ στις νόμιμες κατασκευές και μητρώο μη κυβερνητικών οργανώσεων με διαφάνεια και λογοδοσία στις δωρεές ώστε να πληγεί η παραοικονομία.
Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών: Κανείς δεν αμφισβητεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ιδιαίτερα μάλιστα αν επιταχυνθεί η διαδικασία των «κόκκινων» δανείων. Ο διάλογος γίνεται σε σχέση με το πότε θα γίνει και σε ποιο βαθμό οι σημερινές διοικήσεις θα αναλάβουν τον κίνδυνο να υπογράψουν ισολογισμούς με αμφιλεγόμενα δεδομένα (επιφυλάξεις). Ούτε και ο κ. Μητσοτάκης ανέλαβε την ευθύνη. Τον κίνδυνο τον έχει αναλάβει η ΤτΕ, που, προφανώς, ως ανεξάρτητος εκπρόσωπος της ΕΚΤ ακολουθεί διαδικασίες. Αν την επομένη υπάρχουν ευθύνες, αν έρθουν στην επιφάνεια στοιχεία γνωστά στην πολιτική ηγεσία και αν στην ουσία υποχρεωθούμε να αιτηθούμε τη χρήση του αποθεματικού του ESM για να μην έχουμε «κούρεμα» καταθέσεων, λογικά δεν μπορεί να υπάρχει συνυπευθυνότητα των στελεχών της ΝΔ.
Φορολογική και ασφαλιστική δικαιοσύνη: Οι λέξεις ή φράσεις-κλειδιά ήταν «απλοποίηση», «big data» και «σπάσιμο του μονοπωλίου του κράτους στην πραγματοποίηση ελέγχων και την πιστοποίηση συμμόρφωσης, ενεργοποιώντας προς την κατεύθυνση αυτή ιδιωτικούς φορείς, φοροτεχνικούς, μηχανικούς κ.ά.». Δεν υπάρχει έλλην πολίτης που να μη καταλαβαίνει την σημασία αυτών των συμβολαιακών υποχρεώσεων ενός κομματικού μηχανισμού. Ένα απλό παράδειγμα. Με ποιον τρόπο ο έφορος θα αμφισβητήσει τη γνώμη ενός ορκωτού λογιστή, όταν θα γνωρίζει ότι τυχόν αποτυχία δικαίωσής του στα φορολογικά δικαστήρια θα συνεπάγεται ευθύνες του κράτους προς τον πολίτη; Με ποιον τρόπο θα συνεχιστεί η εκτός τραπεζικών λογαριασμών πληρωμή των ασφαλιστικών υποχρεώσεων; Πώς θα καλυφθούν όλοι αυτοί από την κομματική τους ταυτότητα;
Νόμοι δικαιοσύνη ανάπτυξη: Η ιδέα που διατυπώθηκε ήταν απλή. Εξορθολογισμός του δικαίου, απλοποίησή του και επιβράβευση των συνεπών πολιτών. Τρομερά ενδιαφέρον το επιχείρημα. Αμφισβητείται ο ορθολογισμός του δικαίου. Δεν είναι τυχαία φράση για μια χώρα που λειτουργεί με διάχυτη παραβατικότητα. Αν δεχτούμε όμως την αρχή που θέλει διαχωρισμό μεταξύ Δημοσίου και κράτους, τότε η αναγκαιότητα εξορθολογισμού των κανόνων δικαίου, ώστε να καλύπτουν τα συμφέροντα του δημοσίου και όχι του κράτους, είναι προφανής. Αντιλαμβανόμαστε πολύ εύκολα γιατί ακόμη κι ένας μη παραβατικός πολίτης υποχρεώνεται να παραβαίνει κανόνες δικαίου, που προστατεύουν την κρατική εξουσία. Ναι, ο μη ορθολογισμός είναι εναντίον της ανάπτυξης. Και δεν απαιτείται μόνο εξορθολογισμός αλλά και απλοποίηση και επιβράβευση της συνέπειας.
Παιδεία και ανάπτυξη: Για πολλούς από εμάς που περάσαμε από την δημόσια εκπαίδευση θα μπορούσε να θεωρηθεί και προσβολή να έρχεται ένας απόφοιτος ιδιωτικής εκπαίδευσης και να προαναγγέλλει τη δημιουργία δημοσίων προτύπων σχολείων σε όλους τους νομούς. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν πλήθος ταγών της χώρας έχει διαπρέψει κατά καιρούς, έστω κι αν προέρχεται από τα θρανία της δημόσιας εκπαίδευσης. Θα μπορούσε να θεωρηθεί και προσβολή για όσους σήμερα κόπτονται υπέρ των οικονομικά αδυνάμων, όταν η αναδιανομή του πλούτου γίνεται κατά βάση μέσω της αριστείας.
Η αστική ηθική της ΝΔ τελικά επιβλήθηκε του ευτελούς ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Η ευθύνες του νέου υπουργού Παιδείας της ΝΔ μετά την ομιλία του κ. Μητσοτάκη στη ΔΕΘ θα είναι τεράστιες. Θα είναι ίσως εκείνος ο οποίος θα προηγηθεί στην επιβεβαίωση του κομματικού συμβολαίου ως προς την τήρησή του, αφού θα υποχρεωθεί να ακολουθήσει την εντολή διαχείρισης της εθνικής παιδείας μετά την επόμενη εκλογική αναμέτρηση σύμφωνα με τις συγκεκριμένες αρχές.