Κοινωνικός δαρβινισμός και αντιανθρωπισμός

Εάν αυτή η φράση διατυπωνόταν πριν από δύο δεκαετίες από αρχηγό δημοκρατικού-κοινοβουλευτικού κόμματος, και μάλιστα στην Ελλάδα, θα προκαλούσε σεισμό.

Σήμερα, όμως, όπου το νεοφιλελεύθερο κοσμοείδωλο έχει κυριαρχήσει στον Δυτικό Κόσμο, απαξιώνοντας και περιθωριοποιώντας την πολιτισμική και φιλοσοφική κληρονομιά τριών αιώνων Διαφωτισμού, τέτοιου είδους δηλώσεις, προερχόμενες μάλιστα από άτομα του «πολιτικού αναστήματος» του Κυρ. Μητσοτάκη, επιβεβαιώνουν απλώς το κατάντημα στο οποίο έχει περιέλθει μια ολόκληρη παράταξη.

Το χειρότερο: Τη δήλωση αυτή του Κυρ. Μητσοτάκη την επιδοκίμασαν πολλοί από το εκλεκτό ακροατήριό του στη Θεσσαλονίκη, ενώ καμιά επίσημη διαφοροποίηση δεν υπήρξε ούτε από κάποιο στέλεχος της ΝΔ ούτε από τα ΜΜΕ που την υποστηρίζουν.

Όσο για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, δεν ένιωσε καν την ανάγκη να εκδώσει μια τυπική ανακοίνωση και να διαφοροποιηθεί, έστω και προσχηματικώς. Ουδεμία έκπληξις, αφού οι αρχές, οι αξίες, η πολιτικοϊδεολογική ταυτότητα του ΠΑΣΟΚ εκποιήθηκαν και μετατράπηκαν σε κομματικό εμπόρευμα προκειμένου να διευκολυνθεί μια νέα συνεργασία με τη ΝΔ σε κυβερνητικό επίπεδο για τη «σωτηρία» της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Είναι προφανές ότι ο αρχηγός της ΝΔ δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει το βάθος και τις προεκτάσεις (φιλοσοφικές, πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές) της φράσης που διατύπωσε, την οποία είτε «δανείστηκε» αδαπάνως είτε του την «ενεχείρισε» κάποιος λογογράφος του.

Σ’ αυτό το πεδίο, άλλωστε, ακολουθεί πιστά την παράδοση της παράταξής του, που πορεύθηκε επί δεκαετίες με «πολιτικά δάνεια» και με ιδεολογίες και προγράμματα «κατ’ αντιγραφήν», ανάλογα με τις εκάστοτε ιστορικοπολιτικές συγκυρίες. Η συντηρητική-φιλελεύθερη παράταξη άλλωστε ποτέ δεν παρήγαγε πολιτικές θέσεις, ποτέ δεν διατύπωσε συγκεκριμένες ιδεολογικές αρχές. Αναφορά της πά­ντα ήταν η Ευρώπη ή το «ανήκομεν εις την Δύσιν», σε όλες του τις πτυχές και τις προεκτάσεις. Σήμερα «ανήκομεν εις την νεοφιλελεύθερην Δύσιν». Είναι γι’ αυτό απόλυτα φυσικό το γεγονός ότι κατά την περίοδο των Μνημονίων και της νεοφιλελεύθερης ηγεμονίας η ΝΔ υιοθέτησε πλήρως τη νεοφιλελεύθερη ταυτότητα και τα πλέον ακραία, νεοφιλελεύθερα προγράμματα.

Γι’ αυτό και η δήλωση του Κυρ. Μητσοτάκη δεν προκαλεί καμιά έκπληξη. Είναι φυσική απόρροια, νομοτελειακά προκύπτουσα από την πλήρη ταύτιση της ΝΔ με τον αντικοινωνικό και αντιανθρωπιστικό πυρήνα του νεοφιλελεύθερου κοσμοειδώλου.

ʼνθρωπος: Λύκος ή «προϊόν» του Λόγου

Κάποιος θα πρέπει να εξηγήσει στον Κυρ. Μητσοτάκη ότι ο κοινωνικός δαρβινισμός και η κοινωνία της ζού­γκλας, την οποία ευαγγελίζεται, προέρχονται από μια πρωτογενή θεωρία φυσικού δικαίου την οποία διετύπωσε ο T. Hobbes στα μέσα του 17ου αιώνα. Κατά τον σημαντικό αυτό για την εποχή του διανοητή, απαράγραπτη φύση του ανθρώπου είναι ο εγωισμός και ο ανταγωνισμός μεταξύ των ανθρώπων.

Συμβολικές εκφορές των αντιλήψεων αυτών του T. Hobbes είναι οι γνωστές εκφράσεις «homo homini lupus» (ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος) και ο χαρακτηρισμός της κοινωνικής ύπαρξης ως «bellum omnium contra omnes» (πόλεμος όλων εναντίον όλων).

Ο Νόμος στον T. Hobbes αποβλέπει στο να εμποδίσει την αυθαιρεσία-αδικοπραξία, την αλληλοεξόντωση, γι’ αυτό και έχει τυπικό-εργαλειακό χαρακτήρα. Συνακόλουθα, ο ηγεμόνας αναλαμβάνει όλες τις εξουσίες, αφαιρώντας από τους πολίτες την ίδια την πολιτική τους ιδιότητα και υπόσταση.

(Σ.σ.: Κάθε αναλογία προς τη σύγχρονη υπερεξουσία της χρηματοπιστωτικής δομής και των κολοσσιαίων επιχειρήσεων μαζί με πολιτικούς εκπροσώπους τύπου γερμανικής ελίτ, που έχει επιφέρει την απαξίωση και την κρίση των πολιτικών-αντιπροσωπευτικών θεσμών, είναι απλώς συμπτωματική…)

Την «κοινωνία των λύκων» αντικατέστησε φιλοσοφικά και πολιτικά η ρουσωική αντίληψη και οι θεωρίες των κοινωνικών συμβολαίων. Σύμφωνα με τον Ζαν Ζακ Ρουσό, ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ελεύθερος, ίσος και δίκαιος, γι’ αυτό και ο Νόμος θα πρέπει να έχει ως ουσιώδες περιεχόμενό του τις αρχές αυτές, τις οποίες άλλωστε τις εκφράζει, τις νομιμοποιεί και τις επιβάλλει προς εφαρμογή στην εκτελεστική εξουσία. Μια εξουσία που είναι αυτονόητα ανακλητή, εάν δεν τηρήσει τις εντολές αυτές.

Είναι η στιγμή της Ιστορίας, που εκφράζεται με τη Γαλλική Επανάσταση. Και με βάση αυτήν την επανάσταση ο μεγάλος γερμανός φιλόσοφος G. F. Hegel στη «Φιλοσοφία της Ιστορίας» (κεφάλαιο «Αιώνας διαφωτισμού και επανάστασης) αναφωνεί: «Αφότου ο ήλιος βρίσκεται στο στερέωμα και οι πλανήτες γυρνούν γύρω από αυτόν, δεν είδαν τον άνθρωπο ‘‘να βάζει το κεφάλι του κάτω’’, δηλαδή να στηρίζεται στον Λόγο και να διαμορφώνει σύμφωνα με αυτόν την πραγματικότητα».

Με βάση τις αξίες και τις αρχές αυτές διαμορφώθηκαν τα σύγχρονα Συντάγματα και συγκροτήθηκαν τα θεσμικά και δικαιικά πλαίσια των δημοκρατικών καθεστώτων της Ευρώπης, του Δυτικού, λεγόμενου, Κόσμου. Γι’ αυτό και η συζήτηση πάνω στα ζητήματα αυτά δεν αποτελεί μια αφηρημένη, φιλοσοφική θεώρηση, αλλά, αντίθετα, αφορά την καθημερινή μας ζωή, τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες την πολυδιάστατη κρίση αλλά και τις αρχές και τις πρακτικές που μπορούν να οδηγήσουν σε μια διέξοδο.

Ανισότητα και κοινωνικός ρατσισμός

Εμείς, ως χώρα και ως λαός, βιώνουμε με τον πιο σκληρό, με τον πιο ακραίο τρόπο τον νεοφιλελεύθερο κοινωνικό ρατσισμό και αντιανθρωπισμό. Ιδεολογική προμετωπίδα των Μνημονίων αποτέλεσε η έννοια της ανισότητας. Ένας ολόκληρος λαός, μέσω της συστημικής προπαγάνδας, κλήθηκε να αποδεχθεί την κατωτερότητά του, την ενοχή του, την ανικανότητά του απέναντι σε κάποιους ισχυρούς, που νομιμοποιούμενοι, αυτονόητα, μέσω της ισχύος αυτής και της φυσικής «υπεροχής» τους, επιχείρησαν και επιχειρούν ακόμα να εξανδραποδίσουν μια ολόκληρη κοινωνία.

Για να αποδειχθεί η φυσική ανισότητα και η «ανωτερότητα της φυλής», του «γερμανικού πνεύματος», της «νεοφιλελεύθερης σκέψης», της χρηματοπιστωτικής και επιχειρηματικής «ορθολογικότητας», ενεργοποιούνται σήμερα ουδέτερα τεχνικά-οικονομιστικά κριτήρια, «αναμφισβήτητης» αντικειμενικότητας: Παραγωγικότητα, ανταγωνιστικότητα, αξιοκρατία, αριστεία.

Όποιος πολίτης, όποιος λαός δεν εκπληρώνει αυτές τις αδιαμφισβήτητες, φυσικής νομοτέλειας, νόρμες, τότε με βάση το κριτήριο της ανισότητας αποτελεί δεύτερης κατηγορίας λαό, ο οποίος θα καταλήξει τελικώς στον «νεοφιλελεύθερο Καιάδα», εάν δεν μπορέσει να προσαρμοστεί. Αυτό ακριβώς σήμαινε το Grexit για τον Β. Σόιμπλε και τους ομοίους του.

Ακόμα, όμως, και αυτός ο ακραίος κοινωνικός δαρβινισμός και ο απροκάλυπτος αντιανθρωπισμός θα είχαν κάποια, λογικοφανή έστω, βάση εάν οι κήρυκες της αριστείας και των άξιων και ικανών, που προέκυψαν από τον υγιή ανταγωνισμό, ανταποκρίνονταν -έστω κατ’ ελάχιστον- σ’ αυτά τα δικά τους κριτήρια.

Σε ποιους, όμως, απονέμει ο Κυρ. Μητσοτάκης το βραβείο της αριστείας και της αξιοσύνης; Στους φοροκλέπτες που κοσμούν τις λίστες της ντροπής, στους κρατικοδίαιτους και οιονεί παρασιτικώς δρώντες επιχειρηματίες, στους ολιγάρχες των ΜΜΕ και του ελληνικού αθλητισμού, που κατέλαβαν με «ρεσάλτο» τις δημόσιες συχνότητες, αναλαμβάνοντας οι ίδιοι την πολιτική εργολαβία κατά της κυβέρνησης; Από ποιον υγιή ανταγωνισμό και με ποια «αδιάβλητα» κριτήρια προέκυψε αυτή η «τάξη» των άξιων και ικανών, τους οποίους εμφανίζει ως εθνικό παράδειγμα προς μίμηση ο Κυρ. Μητσοτάκης;

Μα, μήπως και ο ίδιος δεν προέκυψε ως πολιτικός αρχηγός μέσα από ένα πλήθος συναλλαγών και συμβιβασμών, με βασικό του εφόδιο την οικογενειακή του παράδοση; Εάν είχε την ελαχίστη ικανότητα αυτογνωσίας και αυτοκριτικής, τότε δεν θα παρίστανε τον «εισαγγελέα της ανισότητας» και τον «κήρυκα της αριστείας», γιατί οι κρίσεις και οι συγκρίσεις εις βάρος του είναι αμείλικτες.

Νεοφιλελευθερισμός: Το τέλος της Ιστορίας

Η θεωρία του κοινωνικού δαρβινισμού και της φυσικής ανισότητας επιδιώκει, σ’ ένα πρώτο επίπεδο, να νομιμοποιήσει τον ακραίο, αντικοινωνικό χαρακτήρα του νεοφιλελευθερισμού και να εμπεδώσει την άποψη ότι το πρότυπο αυτό αποτελεί ένα είδος «τέλους της Ιστορίας», την τελεσίδικη φάση ανάπτυξης του χρηματοπιστωτικού-καπιταλιστικού προτύπου, γεγονός που δεν επιδέχεται καμιά αμφισβήτηση.

ʼρα, όλα όσα υποστήκαμε και θα υποστούμε από εδώ και πέρα είναι αναπότρεπτα ως προϊόν μιας φυσικής-παγκόσμιας νομοτέλειας.

Σ’ ένα δεύτερο επίπεδο, όμως, ο Κυρ. Μητσοτάκης και η ακροδεξιά-νεοφιλελεύθερη ΝΔ προβάλλουν με προκλητικό τρόπο τον άκρατο ταξικό χαρακτήρα της πολιτικής και των αντιλήψεών τους. Μέσα από αυτήν την ακραία ταξική πόλωση επιδιώκουν να τρομοκρατήσουν και να υποτάξουν ένα τμήμα της κοινωνίας που διεκδικεί ένα καλύτερο αύριο. Η ισχύς, η βία, ο νόμος και η τάξη, η επιβολή του Νόμου του Κεφαλαίου αποτελούν τα μέσα για την απόλυτη κυριαρχία του προτύπου τους σε βάρος των «αδύναμων», των «ανίκανων», των «αναξίων».

Είναι απολύτως «λογικό», σύμφωνα με τις αντιλήψεις τους. Γιατί ο νεοφιλελευθερισμός και η διάλυση του κοινωνικού κράτους, που συγκροτούν το 4ο Μνημόνιο, το οποίο εξήγγειλε ο Κυρ. Μητσοτάκης στη Θεσσαλονίκη, μόνο με αυτές τις μεθόδους μπορούν να επιβληθούν.

Ας είναι καλά ο Κυρ. Μητσοτάκης. Γιατί μας υπενθύμισε με ξεκάθαρο τρόπο ότι αντίπαλος του νεοφιλελευθερισμού και του συστήματος συμφερόντων δεν είναι η Αριστερά, η Σοσιαλδημοκρατία, η Προοδευτική-Δημοκρατική Παράταξη, αλλά η ίδια η κοινωνία, ο ίδιος ο πολίτης, ο ίδιος ο ʼνθρωπος.