Μια ψύχραιμη αποτίμηση της επίσκεψης του γάλλου Προέδρου στην Αθήνα
Κατ αρχάς, ο κ. Μακρόν και η σύζυγός του Μπριζίτ εντυπωσίασαν με την απλότητά τους, μια αρετή όχι τόσο συνηθισμένη για τους Γάλλους και δη τους πολιτικούς. Ακόμη και ο σοσιαλιστής Φρανσουά Μιτεράν σε πολλές διεθνείς συναντήσεις του δεν απέφυγε εντυπώσεις για γαλλική υπεροψία. Την απλότητα του σημερινού Προεδρικού ζεύγους την επιβεβαίωσε και η επικοινωνία αμφοτέρων στο Σύνταγμα και στην οδό Ερμού, όπου αναμείχθηκαν με τον κόσμο και συνομίλησαν με έλληνες και ξένους περαστικούς. Εντυπωσιακή, επίσης, ήταν η εικόνα της παρέμβασης του γάλλου Προέδρου στην Πνύκα, με φόντο την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα. Ωραιότερο και συμβολικότερο σκηνικό, τουλάχιστον για τον δυτικό κόσμο, δεν πιστεύω να υπήρχε. Γιατί η Πνύκα είναι ο χώρος όπου ακούσθηκαν οι πιο ουσιώδεις λόγοι για τη Δημοκρατία και τον πολίτη, δύο έννοιες που είναι στο επίκεντρο του δυτικού πολιτισμού. Αξίζουν συγχαρητηρίων όποιος/οι είχε/αν την ιδέα για την ομιλία στην Πνύκα. Επί της ουσίας, δύο είναι τα στοιχεία που ενδιαφέρουν και κυριάρχησαν κατά τις συνομιλίες. Το ένα είναι το πολιτικό, με τα μηνύματα από αμφότερες τις πλευρές, και το άλλο, πιο συγκεκριμένο και απτό, το οικονομικό, δηλαδή οι διμερείς οικονομικές σχέσεις και οι γαλλικές επενδύσεις στην Ελλάδα.
Σε ό,τι αφορά το πολιτικό σκέλος, από τα χρόνια της Μεταπολίτευσης και της πρώτης πρωθυπουργικής θητείας του Κωνσταντίνου Καραμανλή συνηθίσαμε να λέμε το «Ελλάς – Γαλλία, Συμμαχία». Σε πολιτιστικό επίπεδο αυτό ανταποκρίνεται σε μεγάλο βαθμό και επιβεβαιώθηκε με την επίσκεψη. Μεταξύ των δύο λαών υπάρχει μεγάλη συμπάθεια και αλληλοθαυμασμός. Σημαντικές και ιστορικές πόλεις του γαλλικού Νότου φέρουν ακόμη τις αρχαίες ελληνικές τους ονομασίες, όπως Μασσαλία (Marseille), Νίκαια (Nice), Αντίπολις (Antib) όπως και Μόνοικον (Μοnaco). Εξάλλου, μεγάλοι γάλλοι ποιητές, συγγραφείς, ποιητές, καλλιτέχνες, κ.ά., εμπνεύστηκαν από την αρχαία και σύγχρονη Ελλάδα. Όμως το «Ελλάς – Γαλλία, Συμμαχία», δεν ίσχυε πάντοτε. Αρκεί να αναλογισθούμε τη στάση της τότε Γαλλίας αλλά και Ιταλίας σε όσα προηγήθηκαν της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Η επίσκεψη Μακρόν, η πρώτη επίσημη που πραγματοποίησε στο εξωτερικό από της αναδείξεώς του στο ύπατο αξίωμα του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας, είχε και σαφή πολιτικά μηνύματα. Όσα εγκωμιαστικά είπε ο ίδιος και όσοι τον συνόδευαν για τον έλληνα πρωθυπουργό και τον ελληνικό λαό μεταφράζονται σε στήριξη της Ελλάδας εντός των κόλπων της ΕΕ, της Ευρωζώνης και διεθνώς. Υποστηρικτική και η αναφορά του στον ρόλο του ΔΝΤ, που ναι μεν τάχθηκε υπέρ της παραμονής του στους «θεσμούς» ή δανειστές, αλλά θα πρέπει, ως είπε, κατά την προσεχή αξιολόγηση να μην εγείρει νέα θέματα σχετικά με την εφαρμογή των Μνημονίων… Θετική, επίσης, η εκτίμησή του για δυνατότητα εξόδου της Ελλάδας με το τέλος του προγράμματος (Αύγουστος 2018) στις διεθνείς αγορές, με παρατήρηση ότι αν χρειασθεί πρόσθετη χρηματοδότηση, μπορούν οι ανάγκες να αντιμετωπισθούν από ευρωπαϊκές πηγές. Όμως επέμεινε -στη γραμμή και των δανειστών- στην ανάγκη να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις. Ο ελληνικός λαός, στην πλειοψηφία του -και αυτό νομίζω είναι ένα από τα μεγάλα επικοινωνιακά ελλείμματα των κυβερνητικών οργάνων επικοινωνίας-, πιστεύει ότι οι ιδιωτικοποιήσεις κρατικής περιουσίας και φορέων του Δημοσίου ισοδυναμούν με ξεπούλημα του εθνικού πλούτου. Σε σχέση με την ελάφρυνση του χρέους ο γάλλος Πρόεδρος προεξόφλησε ότι οι σχετικές συζητήσεις θα αρχίσουν αρχές του 2018. Σε θέματα όπως οι σχέσεις με την Τουρκία, το Κυπριακό, κ.ά., πρέπει να συγκρατήσουμε την επανάληψη από τον κ. Μακρόν της πάγιας θέσης για τη χρησιμότητα συνέχισης της συνεργασίας με την Τουρκία για την αντιμετώπιση του Προσφυγικού και γενικότερων θεμάτων ασφαλείας. Πρόκειται για μια θέση που έχει επιτρέψει στην ʼγκυρα να εκβιάζει και να απαιτεί από τους Δυτικούς συνεχώς ανταλλάγματα, χωρίς να ανταποκρίνεται στις αρχές της ΕΕ και τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου… Ένα πολύ σημαντικό σημείο των πολιτικών θέσεων που εξέφρασε ο γάλλος Πρόεδρος, που σε γενικές γραμμές συμπίπτουν με εκείνες του έλληνα πρωθυπουργού, είναι η αναφορά του στην ανάγκη μεταρρυθμίσεων στην ΕΕ, που, κατά γενική ομολογία, δεν ανταποκρίνεται πλέον στις προσδοκίες των λαών της. Ήταν συμπτωματική η επιλογή της Αθήνας για να εκφρασθεί με τόση σαφήνεια ο κ. Μακρόν υπέρ των αναγκαίων αλλαγών που πρέπει να συντελεσθούν στην ΕΕ, προσδιορίζοντας μάλιστα συγκεκριμένους τομείς; Η επιλογή του Φόρουμ των Αθηνών δεν φαίνεται να είναι τυχαία. Η Ελλάδα είναι η χώρα-μέλος που έχει πληγεί περισσότερο από κάθε άλλη από τα θεσμικά ελλείμματα της ΕΕ, που ηγεμονεύεται από τη Γερμανία και υποκύπτει στις πολιτικές λιτότητας του κ. Σόιμπλε, πιστού οπαδού της παγκοσμιοποίησης. Πιθανό, επίσης, για να εκληφθεί ότι εκφράζει και τη φωνή των χωρών του ευρωπαϊκού Μεσογειακού Νότου (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος, Μάλτα), που ήδη λειτουργούν ως άτυπη ομάδα στους κόλπους της ΕΕ. Εκείνο που παρέλειψε είναι ποιοι φορείς θα αναλάβουν τις πρωτοβουλίες για να ξεκινήσει η συζήτηση και ο διάλογος για τροποποίηση των συνθηκών και των κανόνων της ΕΕ που έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς. Προφανώς εν αναμονή των γερμανικών εκλογών, που θα διεξαχθούν στις 24 Σεπτεμβρίου.
Το οικονομικό σκέλος της συνεργασίας ήταν ανάλογης σημασίας με το πολιτικό. Η έξοδος από την κρίση και η οικονομική ανάκαμψη απαιτούν επενδύσεις, που δεν μπορούν να εξασφαλισθούν από εγχώριες, ιδιωτικές ή δημόσιες, πηγές. Τον γάλλο Πρόεδρο συνόδευαν σαράντα εκπρόσωποι μεγάλων επιχειρήσεων.
Ξεχωριστή ήταν και η συμμετοχή υψηλού εκπροσώπου της ΤΟΤΑL, η οποία δραστηριοποιείται, ως γνωστόν, στον τομέα των υδρογονανθράκων και θα αναλάβει τη διεξαγωγή γεωτρήσεων στον θαλάσσιο χώρο δυτικά της Πελοποννήσου, Ηπείρου και Κέρκυρας. Σύμφωνα με δηλώσεις του έλληνα πρωθυπουργού, συμφωνήθηκε και η συμμετοχή γάλλων επενδυτών στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης με consortium και επιβεβαιώθηκε και η πρόσφατη συμφωνία συνεργασίας στον τομέα της αεροδιαστημικής. Η οικονομική κρίση αλλά και οι παθογένειες της ελληνικής γραφειοκρατίας είχαν συντελέσει στην αποχώρηση πολλών γαλλικών επενδύσεων από την Ελλάδα. Η επιστροφή, με την ίδια ή άλλη μορφή, θα δώσει διπλό μήνυμα… Αφενός της επανάκτησης της εμπιστοσύνης των επενδυτών προς την Ελλάδα και αφετέρου την αρχή της οικονομικής ανάκαμψης, που θα σηματοδοτήσει και την έξοδο από την οικονομικοκοινωνική κρίση. Όλα όμως υπό την αίρεση ότι όσα συμφωνήθηκαν κατά την ιστορική για τις παρούσες συγκυρίες επίσημη επίσκεψη του γάλλου Προέδρου θα λάβουν σάρκα και οστά. Αρκεί να αφήσουμε κατά μέρος τη χωρίς τέλος ελληνική γκρίνια, ιδίως του πολιτικού κόσμου. On verra, όπως θα λέγαμε στη γλώσσα του κ. Μακρόν, ή ΙΔΩΜΕΝ, στην καθ ημάς.