Οι πυρκαγιές, η εμπορευματοποίηση και η καταστροφή του περιβάλλοντος
Γιατί ο τρόπος της πολιτικής διαχείρισης και αντιμετώπισης αυτού του τόσο κρίσιμου (εθνικά, οικονομικά και κοινωνικά) ζητήματος αποτελεί και ο ίδιος μια «καταστροφή», αφού δεν επιτρέπει ούτε τη σωστή διάγνωση των αιτίων ούτε τον εθνικό προγραμματισμό για το μέλλον.
Ας βγούμε, σε πρώτη φάση, από τον ελλειμματικό και περιορισμένο μας ενδόκοσμο και ας προσεγγίσουμε, όσο μας είναι δυνατόν, τις μείζονες, τις κρίσιμες αλλαγές που συντελούνται στο παγκόσμιο περιβάλλον.
Η κλιματική αλλαγή, οι καταστροφικές της επιπτώσεις, που σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη είναι ήδη γεγονός. Η αύξηση της θερμοκρασίας σε πλανητικό επίπεδο, το λιώσιμο των πάγων, η άνοδος της στάθμης των ωκεανών αποτελούν πλέον μια δεδομένη πραγματικότητα. Και μόνο η ανάγνωση των μοντέλων για τις καταστροφικές μεταβολές που θα επέλθουν μέχρι το 2100 αποτελεί έναν εφιάλτη, που αναδύεται και διαμορφώνεται χρόνο με τον χρόνο, δεκαετία με τη δεκαετία…
Όμως, όπως αποδεικνύει και η στάση και οι επιλογές του Ντ. Τραμπ, ο ιστορικός μηχανισμός των συμφερόντων και των οικονομικών δομών που κυβερνούν τον κόσμο είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να αλλάξει πορεία… Οι δυνάμεις που έχει απελευθερώσει ο μηχανισμός αυτός είναι πλέον μη χειραγωγήσιμες… Γιʼ αυτό και η παγκόσμια συνειδητοποίηση και αντίδραση αποτελούν το πρώτο, μικρό έστω βήμα που μπορεί να δημιουργήσει κάποιες ελπίδες…
Ο ζόφος στη Νότια Ευρώπη
Σʼ αυτό το πλαίσιο, η «αφρικανοποίηση» της Νότιας Ευρώπης, η αύξηση της θερμοκρασίας και η μείωση των βροχοπτώσεων συνιστούν όχι απλά μελλοντικά ενδεχόμενα αλλά γεγονότα εν εξελίξει. Οι τρομοκρατικής εκτάσεως πυρκαγιές που κατακαίουν τον Νότο κάθε καλοκαίρι (και όχι μόνο) αποτελούν μια επιμέρους επίπτωση της ολικώς συντελούμενης καταστροφής.
Εισαγωγικά: Μια επιστημονικού χαρακτήρα παρατήρηση: Δεν θα πρέπει να ανάγουμε και να ενσωματώνουμε καταγραφές και σύγχρονα στατιστικά στοιχεία στη βάση μιας πεντηκονταετίας ή ενός αιώνος… Οι ήδη συντελούμενες αλλαγές έχουν ρυθμούς γεωμετρικής προόδου και αποτελούν μια ειδική περιοχή -χρονικής εμβέλειας το πολύ είκοσι ετών-, που δεν θα πρέπει να χάνεται και να ακυρώνεται σε μια στατιστική βάση πολλών δεκαετιών.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σύμφωνα με στοιχεία και πίνακες του Euronews το 2017, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, οι πυρκαγιές σημείωσαν αύξηση κατά 215% σε σχέση με την περίοδο 2008-2016, εγγίζοντας ήδη τον αριθμό των 280… Επιπρόσθετα, οι πυρκαγιές αρχίζουν νωρίτερα, ακόμα και μέσα στον Ιανουάριο και διαρκούν μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου.
Μόνο στην Πορτογαλία οι καταστροφές δασών και εκτάσεων αγγίζουν το 1,5 εκατομμύριο στρέμματα, ενώ το σύνολο των δασικών εκτάσεων που κάηκαν φέτος στην Ευρώπη καταλαμβάνει -σύμφωνα με εκτιμήσεις του Euronews- έκταση ίση με εκείνη του Λουξεμβούργου…
Οικονομική κρίση και εμπορευματοποίηση του περιβάλλοντος
Στην καταστροφή του περιβάλλοντος έρχονται να προστεθούν τόσο η διαιωνιζόμενη οικονομική κρίση και οι πολιτικές της λιτότητας όσο και η ίδια η εμπορευματοποίηση του ιδίου του περιβάλλοντος.
Ο αντικρατισμός, οι απηνείς δημοσιονομικές περιστολές δεν έπληξαν μόνο τα θεσμικά ερείσματα και τις ασκούμενες κοινωνικές πολιτικές αλλά και κάθε κρατική δραστηριότητα και οργανωτική δομή που αποβλέπει στην αποτροπή των φυσικών καταστροφών. Η μείωση της δύναμης του πυροσβεστικού σώματος (που επιδιώκουν να ιδιωτικοποιήσουν η νεοφιλελεύθερη Ακροδεξιά και οι παραφυάδες της), ο ανεπαρκής και εν πολλοίς γηρασμένος στόλος εναερίων μέσων κατάσβεσης αποτυπώνουν σε ένα πρώτο επίπεδο τις επιπτώσεις του αυστηρού περιορισμού των κρατικών δαπανών. Σʼ αυτό το γεγονός θα πρέπει να προστεθούν το χαμηλό επίπεδο περιβαλλοντικής συνείδησης, η αβελτηρία ή και ολιγωρία πολλών φορέων της ΤΑ, που σπεύδουν συχνά εκ των υστέρων να αντιμετωπίσουν την καταστροφή, η απουσία κρατικού σχεδιασμού και προγραμματισμού, με αποκορύφωμα την έλλειψη Δασολογίου και Κτηματολογίου.
Όσο για τις καταπατήσεις δασικών εκτάσεων, την παράνομη και εκ των υστέρων νομιμοποιούμενη (ως ένα είδος πολιτικής-πελατειακής τελετουργίας) χρήση τους, την οιονεί και νομοτελειακώς επιβεβλημένη νομιμοποίηση παντός είδους αυθαιρέτου («δώσε και σώσε»), όλα αυτά αποτελούν εκφράσεις και πρακτικές του συνόλου σχεδόν των φορέων του πολιτικού μας συστήματος.
Υπάρχει όμως και μια σύγχρονη, μια μεταμοντέρνα εκδοχή της εμπορευματοποίησης του περιβάλλοντος. Εδώ τον ρόλο του νομιμοποιητικού μηχανισμού τον διαδραματίζει η αξιοποίηση των φυσικών πηγών ενέργειας, του ηλίου, του αέρα.
Τεράστιες ανεμογεννήτριες φυτρώνουν χύδην στις βουνοκορφές χωρίς καμιά αισθητική πρόνοια, χωρίς καμιά φροντίδα ενσωμάτωσής τους στο φυσικό περιβάλλον. Κι αυτό αποκαλείται σύγχρονη -αειφόρος- ενεργειακή στρατηγική.
Παρόμοια κατάσταση επικρατεί με τα στρέμματα των panels που επικαλύπτουν τεράστιες εκτάσεις σε ολόκληρη τη χώρα, χωρίς να υπάρχει κανένας σχεδιασμός, κανένας προγραμματισμός, καμιά πρόνοια ένταξής τους στο φυσικό περιβάλλον. Εδώ την πρωτοκαθεδρία της εκμετάλλευσης έχουν αναλάβει γερμανικές εταιρείες και οίκοι που πλουτίζουν πουλώντας κατασκευές περασμένης τεχνολογίας, με μικρότερες αποδόσεις, όταν σήμερα συντελούνται τεράστια βήματα προόδου στον τομέα της νανοτεχνολογίας και των νέων υλικών για την εντυπωσιακά ανώτερη απόδοση και αξιοποίησή τους…
Όπως αναφέραμε όμως και οι νέες περιβαλλοντικές – ενεργειακές τεχνολογίες ενσωματώνονται και εντάσσονται στο κύκλωμα της εμπορευματοποίησης και της στυγνής οικονομικής εκμετάλλευσης, ώστε τελικώς ακόμα και τα οφέλη που προκύπτουν να είναι περιορισμένα…
«Πυρκαγιές» στην πολιτική αντιπαράθεση
Όλα αυτά τα σημαντικά, τα κρίσιμα ζητήματα, που αφορούν την παραγωγική ανάπτυξη και τον περιβαλλοντικό σχεδιασμό -που αποτελεί οργανικό τμήμα της ανάπτυξης αυτής- περιθωριοποιούνται ή και αγνοούνται πλήρως όταν κυριαρχεί μια στείρα και αδιέξοδη αντιπολιτευτική τακτική και μια αναντίστοιχη των περιστάσεων τυφλή κομματική αντιπαράθεση.
Η ΝΔ και τα κομματικά παρακολουθήματά της ενέταξαν τις καταστροφικές πυρκαγιές στην αντιπολιτευτική τους τακτική, στην ευθεία ρήξη επί παντός του επιστητού με την κυβέρνηση, περιφρονώντας στην πράξη τους πυροσβέστες που αγωνίζονται με αυτοθυσία, τους πολίτες που έχαναν τα σπίτια και τις περιουσίες τους, τον ίδιο τον περιβαλλοντικό θησαυρό του δάσους που αφανιζόταν. Όχι μόνο οι αντιπολιτευόμενοι αυτοί φορείς δεν προσέφεραν καμιά ουσιαστική ή έστω συμβολική βοήθεια, αλλά έστελναν ανακοινώσεις από τα θέρετρά τους κατά της κυβέρνησης, επιχαίροντες για την καταστροφή, που την ενέτασσαν αυτούσια στο πολιτικό κόστος της κυβέρνησης.
Μικρότητα, μικρόνοια, πολιτική ανεπάρκεια και περιφρόνηση προς τους πολίτες που δοκιμάζονταν δεινά: Η νεοφιλελεύθερη Ακροδεξιά και οι σύμμαχοί της σε όλο τους το μεγαλείο.
Ασφαλώς υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες και ενδείξεις για ηθελημένους εμπρησμούς και για άνομα συμφέροντα που κρύβονται πίσω τους. Όμως το πρόβλημα είναι ασφαλώς ευρύτερο και δεν μπορεί να αναχθεί σε «θεωρίες συνωμοσίας»… Αυτές είναι παλιές και χρησιμοποιημένες πρακτικές που δεν δίνουν λύσεις και δεν αντιμετωπίζουν το ζήτημα στην πραγματική του βάση.
Όσο για ορισμένους δημοσιογράφους και ορισμένα ΜΜΕ, η καταστροφή αποτέλεσε το καλύτερο τους υλικό και εάν μάλιστα υπήρχαν και ανθρώπινα θύματα τότε ασφαλώς θα θριάμβευαν σε τηλεθέαση…
Όλες αυτές οι επισημάνσεις και διαπιστώσεις δεν έχουν κανένα άλλο νόημα παρά για να χρησιμεύσουν στη συνειδητοποίηση της κρισιμότητας των προβλημάτων, στον απεγκλωβισμό από τη στείρα κομματική αντιπαράθεση και κυρίως στον σχεδιασμό και στον προγραμματισμό για το μέλλον. Ο σχεδιασμός αυτός, με επίκεντρο την πρόληψη, η υλική ενίσχυση των μέσων, η συλλογική αποκεντρωμένη παρέμβαση με ευθύνη των ΟΤΑ αποτελούν στοιχειώδεις πρόνοιες ώστε να αποφύγουμε τα χειρότερα. Σε ένα περιβάλλον που υποβαθμίζεται και καταστρέφεται στην πλανητική του διάσταση.