Η μεσογειακή φώκια Monachus Monachus (φώκια μοναχός) στα νησιά της Ελλάδας
Το θερμό κλίμα των ελληνικών ακτών και η μεγάλη ακτογραμμή της χώρας μας (15.000 km περίπου) αποτελούν πόλο έλξης για τη μεσογειακή φώκια. Ας δούμε όμως την αιτιολογία του επιστημονικού ονόματος «Monachus – Monachus», με το οποίο είναι διεθνώς γνωστή. Δύο εκδοχές υπάρχουν για την προέλευση αυτής της ονομασίας. Η πρώτη και πιο βάσιμη υποστηρίζει πως η φώκια πήρε το όνομά της λόγω του δέρματος στην περιοχή του κεφαλιού, που θυμίζει την κουκούλα καθολικού μοναχού. Κατά τη δεύτερη και λιγότερο πιθανή εκδοχή, η φώκια οφείλει την ονομασία της στον μοναχικό τρόπο ζωής της, μιας και ζει σε ομάδες τεσσάρων ή πέντε ατόμων και όχι σε κοπάδια, όπως παλιότερα, που χαρακτηριζόταν ως ιδιαίτερα κοινωνική. Σήμερα όμως, εξαιτίας της έντονης ανθρώπινης επέμβασης, έχει απομονωθεί. Η μεσογειακή φώκια ζει γύρω στα 30-40 χρόνια. Μια ενήλικη φώκια έχει μήκος μέχρι και τρία μέτρα και βάρος μέχρι 300 κιλά. Το τρίχωμά της είναι στιλπνό και το χρώμα της γκρίζο ή καφέ. Τα νεογέννητα φωκάκια έχουν μήκος που φτάνει το ένα μέτρο και ζυγίζουν γύρω στα 10-20 κιλά. Η τροφή που χρειάζεται μια φώκια για την επιβίωσή της ποικίλλει. Τρέφεται με ψάρια, χταπόδια, σουπιές, αστακούς ή ακόμα και με φύκια. Μια φώκια τριακοσίων κιλών χρειάζεται για τις διατροφικές της ανάγκες είκοσι κιλά ψάρια ημερησίως, δηλαδή το 5%-10% του βάρους της. Η μεσογειακή φώκια ζευγαρώνει μία φορά τον χρόνο, κατά την περίοδο Μαΐου – Νοεμβρίου, και έξω από το νερό γεννά τα μικρά της, τα θηλάζει, ξεκουράζεται και κοιμάται. Τα μέρη που προτιμά είναι κυρίως η περιοχή των Βορείων Σποράδων καθώς και τα νησιά του Ιονίου Πελάγους αλλά και η Ρόδος, η Σάμος ή ακατοίκητα νησιά με σπηλιές και βραχονησίδες. Η ύπαρξη της φώκιας Monachus – Monachus στις θάλασσες είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ισορροπίας της τροφικής αλυσίδας της θάλασσας. Οι κίνδυνοι που διατρέχει και οι οποίοι οδηγούν στην εξαφάνισή της είναι πολλοί και ποικίλοι. Μοναδικός φυσικός εχθρός της είναι ο καρχαρίας, όμως σπάνια συναντάται καρχαρίας στα νερά της Μεσογείου. Ο σημαντικότερος εχθρός της παραμένει ο άνθρωπος, με την υπεραλιεία, που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των ψαριών, όσον αφορά την τροφή της, αλλά και η έλλειψη -πλέον- ήρεμων, καθαρών παραλίων, που έχουν μεταβληθεί σε πολυσύχναστα κέντρα, όπου υπάρχουν κυρίως ξενοδοχεία ή άλλου είδους τουριστικά θέρετρα. Οι μεσογειακές χώρες, που έχουν αναλάβει την προστασία της φώκιας, πιέζουν τις κυβερνήσεις τους ώστε να βρεθούν λύσεις. Μερικές αξιόλογες προτάσεις είναι οι παρακάτω:
α) Να δημιουργηθούν προστατευόμενες περιοχές ώστε να μπορούν να αναπαράγονται εκεί.
β) Να αποζημιώνονται οικονομικά οι ψαράδες για τις ζημιές στα δίχτυα τους και να μην τις σκοτώνουν – μαζί με τα μικρά τους.
γ) Να υπάρξει ενημέρωση του κοινού.
δ) Να μελετηθεί συστηματικά η συμπεριφορά και η βιολογία της φώκιας.