Κουρδικός εφιάλτης για Ερντογάν με τη σφραγίδα των ΗΠΑ
Η ανακοίνωση του αμερικανού ΥΠΕΞ Ρεξ Τίλερσον για την αμερικανική στρατηγική στη Συρία και κυρίως οι ευθείες και δημόσιες κατηγορίες του αμερικανού συντονιστή στον αγώνα εναντίον του ISIS για συνεργασία της Τουρκίας με τις ομάδες της Αλ Κάιντα που δρουν στη Συρία ήρθαν να εντείνουν το ήδη βαρύ κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών. Για τον Ταγίπ Ερντογάν οι κινήσεις αυτές αποτελούν ουσιαστικά απειλή για την ίδια την Τουρκία, ενώ ο ίδιος θεωρεί και βαθύτατη (και προσωπική) πρόκληση το γεγονός ότι οι ΗΠΑ συνεχίζουν να παρέχουν προστασία στον Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο κατηγορεί ότι οργάνωσε την απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του.
Οι εξελίξεις στη Συρία έρχονται τη στιγμή που και στο Βόρειο Ιράκ δρομολογείται κανονικά η διεξαγωγή δημοψηφίσματος τον Σεπτέμβριο για την κήρυξη ανεξαρτησίας στην αυτόνομη κουρδική περιοχή, τροφοδοτώντας έτσι την κινητικότητα σε όλο το κουρδικό έθνος, που είναι διασκορπισμένο σε Τουρκία, Συρία, Ιράκ και Ιράν.
Η Ουάσινγκτον, από τη στιγμή που αποφάσισε ότι δεν θα εμπλακεί με δικές της δυνάμεις στον πόλεμο της Συρίας και μετά την προβληματική συνεργασία με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης αλλά και των ομάδων που καθοδηγούσε η Τουρκία στο συριακό έδαφος, κατέληξε ότι η μόνη αξιόπιστη, στρατιωτικά και πολιτικά, δύναμη επί του εδάφους είναι η SDF, με βασικό κορμό της τους Κούρδους του YPG, που θεωρούνται όμως από την Τουρκία ως το μακρύ χέρι του PKK.
Την 1η Αυγούστου ο αμερικανός ΥΠΕΞ Ρεξ Τίλερσον εξήρε τις προσπάθειες του ειδικού εκπροσώπου της Ουάσινγκτον για τον αγώνα εναντίον του ISIS Brett McGurk, παρά τις πολύ έντονες αντιδράσεις και την επίσημη διαμαρτυρία της Άγκυρας για τις δηλώσεις του αμερικανού αξιωματούχου όσον αφορά τον ρόλο της Τουρκίας στη στήριξη ομάδων της Αλ Κάιντα στη Συρία.
Ο κ. McGurk στις 29 Ιουλίου κατηγόρησε την Τουρκία ότι έκανε τα στραβά μάτια στα μέλη της Αλ Κάιντα που διέσχιζαν τα σύνορα της Τουρκίας με κατεύθυνση τη Συρία, ειδικά στην περιοχή του Idlib, και έστελνε χιλιάδες όπλα στην περιοχή και κάθε άλλο παρά βοηθούσε τις προσπάθειες των ΗΠΑ.
Ο McGurk και η διοίκηση των αμερικανικών δυνάμεων (CENTCOM) από το 2016 είχαν δείξει την εκτίμησή τους στους Κούρδους της Συρίας, ενώ οι επισκέψεις, μάλιστα, ανώτατων αμερικανών αξιωματικών στο Κομπάνι του Συριακού Κουρδιστάν είχαν προκαλέσει ανατριχίλα στην Τουρκία.
Παρά τις διαβεβαιώσεις της Ουάσινγκτον ότι μετά τη λήξη του πολέμου στη Συρία θα απαιτηθεί η επιστροφή του οπλισμού που έχει δοθεί στους Κούρδους και τις επίσημες δηλώσεις για τη στήριξη της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας, είναι προφανές ότι οι Κούρδοι του YPG θα διεκδικήσουν ανταλλάγματα για τη συμβολή τους στην αντιμετώπιση του ISIS. Και πιθανότατα αυτό που θα διεκδικήσουν είναι η ευρεία αυτονομία εντός ενός συριακού κράτους.
Ο αμερικανός ΥΠΕΞ Ρεξ Τίλερσον δήλωσε ακόμη ότι η Ουάσινγκτον επιδιώκει τώρα να αποτρέψει το ξέσπασμα ενός νέου κύκλου αιματοχυσίας στη Συρία, μετά την εξόντωση του Ισλαμικού Κράτους, και επιβεβαίωσε ότι για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι αναγκαία η συνεργασία και με τη Ρωσία.
Οι ΗΠΑ με τους συμμάχους της Κούρδους και ο υποστηριζόμενος από τη Ρωσία Συριακός Κυβερνητικός Στρατός έχουν καταφέρει σημαντικό πλήγμα στο Ισλαμικό Κράτος, αλλά διαρκώς υπάρχει ο κίνδυνος για μια νέα σύγκρουση μεταξύ των δυνάμεων αυτών προκειμένου να εκλεχθεί το σκηνικό στη μετά ISIS εποχή.
Παραμένουν όμως στη Συρία θύλακες των ενόπλων ομάδων της αντιπολίτευσης, με τις οποίες έχει πλέον διακόψει κάθε σχέση η Ουάσινγκτον, αν και σε θεωρητικό επίπεδο επιμένει ότι θα πρέπει να μην έχει ρόλο στη μεταπολεμική Συρία ο Άσαντ. Όμως το θέμα της απομάκρυνσης Άσαντ γίνεται όλο και πιο δύσκολο, καθώς οι δυνάμεις του ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος της Συρίας, ενώ έχει τη στήριξη της Μόσχας και της Τεχεράνης, δημιουργώντας έτσι με την παραμονή του και άλλα ζητήματα στην αμερικανική πολιτική. Η διατήρηση του Άσαντ θεωρητικά αποτελεί μέσο για εμπέδωση και επέκταση της ρωσικής παρουσίας στη Μέση Ανατολή άλλα και τη διείσδυση του Ιράν στη Νοτιοανατολική Συρία.
Σε ένα περίπλοκο σκηνικό, όπου ο Άσαντ ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, οι Κούρδοι ζητούν αυτονομία, οι αντάρτες ζητούν αλλαγή καθεστώτος, ενώ εξακολουθεί να υφίσταται η απειλή του ISIS, για τους Αμερικανούς είναι πλέον μονόδρομος η στήριξη των Κουρδών και η συνεργασία με τη Ρωσία.
Και οι δύο αυτές επιλογές είναι καταστροφικές για την Τουρκία του Ερντογάν…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος