Στο σκοτάδι των offshore εταιρειών
Τα τελευταία 30 χρόνια μειώνονται οι φόροι που πληρώνουν οι μεγάλες επιχειρήσεις, όπως τονίζει η διεθνής οργάνωση για την καταπολέμηση της φτώχειας, Oxfam, καθώς οι κυβερνήσεις έχουν επιδοθεί σε ανταγωνισμό φορολογικών εκπτώσεων για να τις προσελκύσουν στις χώρες τους. Τα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων έχουν υπερτριπλασιαστεί, από 2 τρισ. δολάρια το 1980 σε 7,2 τρισ. δολάρια το 2013.
Σε αυτήν την περίπτωση, όπως επισημαίνει η οργάνωση, οι κυβερνήσεις αναγκάζονται να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο λύσεις: Είτε να περικόψουν δαπάνες που προορίζονται για τη μείωση της ανισότητας είτε να αυξήσουν άλλους φόρους, όπως ο ΦΠΑ, που και πάλι επιβαρύνουν δυσανάλογα τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα.
Οι εταιρείες δεν καταβάλλουν φόρους στην ΕΕ ύψους 40-180 δισ. ευρώ χάρη στους φορολογικούς παράδεισους και στις ΗΠΑ τουλάχιστον 130 δισ. δολάρια ετησίως.
Στους δέκα πρώτους φορολογικούς παράδεισους παγκοσμίως συγκαταλέγονται η Ολλανδία, η Ιρλανδία, η Κύπρος και το Λουξεμβούργο. Αυτές οι χώρες επιβάλλουν από εξαιρετικά χαμηλούς ως μηδενικούς συντελεστές φορολογίας στις επιχειρήσεις, δεν παρακρατούν φόρους και δεν συμμετέχουν σε διεθνείς συμφωνίες κατά της φοροδιαφυγής.
Μάλιστα, η Ιρλανδία υφίσταται έντονες πιέσεις από την Κομισιόν για να εισπράξει 13 δισ. ευρώ μη καταβληθέντες φόρους από την Apple. Το 2014 ο κολοσσός της υψηλής τεχνολογίας εκμεταλλεύθηκε ειδική συμφωνία με το Δουβλίνο και φορολογήθηκε με 0,005%. Μια νέα έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Scientific Reports», ρίχνει φως σε μια άλλη πτυχή: Στις ενδιάμεσες χώρες.
Οι επιστήμονες υπολογιστών Javier Garcia-Bernando, Jan Fichtner, Frank Takes και Eelke Heemskerk από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ χρησιμοποίησαν αλγόριθμους, δημιούργησαν ένα δίκτυο ανάμεσα σε εταιρείες και τις θυγατρικές τους και αποκάλυψαν για πρώτη φορά πως οι ενδιάμεσες χώρες είναι η Ολλανδία, η Μεγάλη Βρετανία, η Ελβετία, η Σιγκαπούρη και η Ιρλανδία.
Συγκεκριμένα, το 37% των κεφαλαίων που καταλήγουν στους φορολογικούς παράδεισους διοχετεύεται μέσω της Ολλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Η Ολλανδία έρχεται πρώτη με ένα ποσοστό κεφαλαίων ύψους 23% που κατέληξαν στους φορολογικούς παράδεισους, στην Βρετανία αντιστοιχεί ποσοστό 14%, ακολουθεί η Ελβετία με 6%, η Σιγκαπούρη με 2% και η Ιρλανδία με μόλις 1%.
Το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί βασικό κανάλι διοχέτευσης κεφαλαίων προς ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως πρώην μέλη της βρετανικής αυτοκρατορίας, όπως το Χονγκ Κονγκ και οι Βερμούδες. Η Ολλανδία λειτουργεί ως κανάλι για κεφάλαια που καταλήγουν στην Κύπρο, ενώ η Ιρλανδία ως γέφυρα ιαπωνικών και αμερικανικών εταιρειών με χώρες όπως το Λουξεμβούργο.
Στη νομοθεσία για τις υπεράκτιες εταιρείες υπάρχουν κενά, οπότε καθίσταται πολύ δύσκολος ο έλεγχός τους.
Χαρακτηριστικό είναι πως ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ασφάλειας και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δίνουν διαφορετικά κριτήρια για τον ορισμό των offshore εταιρειών. Ορισμένοι εκτιμούν ότι αν μπουν στο στόχαστρο οι ενδιάμεσες χώρες, οι Αρχές θα μπορέσουν τελικά να ελέγξουν τις υπεράκτιες εταιρείες.