Οι χρηματοπιστωτικές αγορές βαρούν το νταούλι

Συγκεκριμένα, το Ελληνικό Δημόσιο εξέδωσε ομόλογο πενταετούς διάρκειας και άντλησε 3 δισ. ευρώ. Το 1,5 δισ. προήλθε από επενδυτές, οι οποίοι αντάλλαξαν το ομόλογο που λήγει τον Απρίλιο του 2019 με το νέο, και το υπόλοιπο 1,5 δισ. ευρώ από επενδυτές που αγόρασαν απευθείας τον νέο τίτλο.

Η απόδοση, δηλαδή το κόστος δανεισμού από τη συγκεκριμένη έκδοση, διαμορφώθηκε στο 4,625%. Αντίστοιχα, το κουπόνι διαμορφώθηκε στο 4,325%.

Όπως συμβαίνει σε όλα τα τεκταινόμενα στη χώρα, έτσι και τώρα, η έκδοση αποτέλεσε πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης, με την πρώτη να υποστηρίζει ότι το επιτόκιο είναι χαμηλότερο από την αντίστοιχη έκδοση του 2014 και τη δεύτερη να αντιτείνει ότι με ευθύνη της κυβέρνησης η Ελλάδα δανείστηκε ακριβότερα, διότι το spread της έκδοσης του 2014 ήταν 437 μονάδες βάσης (4,37%), αναφορικά με το γερμανικό πενταετές ομόλογο, ενώ με την πρόσφατη έκδοση ήταν πάνω από 500 μονάδες. Με άλλα λόγια, το κόστος δανεισμού είναι λίγο χαμηλότερο από αυτό του 2014, αλλά είναι υψηλό δεδομένων των συνθηκών στην Ευρωζώνη το 2017, όπου το κόστος χρήματος στην Ευρωζώνη βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα Τα ελληνικά ομόλογα, αποκλεισμένα από το QE λόγω όσων συνέβησαν το 2015, δεν ακολούθησαν τα ευρωπαϊκά στη μείωση της απόδοσης. Είναι ενδεικτικό ότι η απόδοση των πενταετών τίτλων της Πορτογαλίας βρίσκεται στο 1,18%.

Βεβαίως αυτό γίνεται κυρίως για επικοινωνιακούς λόγους και δεν αφορά καθόλου την ουσία του ζητήματος. Η σύγκριση μεταξύ δύο ομολογιακών εκδόσεων που πραγματοποιούνται σε διαφορετικές συνθήκες είναι δύσκολη και όχι απαραιτήτως ορθή, για να μην πούμε ότι είναι λανθασμένη. Όμως, ειρήσθω εν παρόδω, το βασικό ερώτημα που θα μπορούσε να τεθεί είναι το εξής: Δεδομένου ότι η νέα κυβέρνηση ακολούθησε ακριβώς την ίδια οικονομική πολιτική με τις προηγούμενες , δεχόμενη καθʼ υπερβολήν τις προτάσεις και τους στόχους του μνημονιακού προγράμματος, σε πλήρη αντίθεση με ό,τι υποστήριζε, δεν είναι λογικό να υποθέσουμε ότι η άμεση συνέχιση του προγράμματος θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της απόδοσης των ελληνικών ομολόγων; Πρόκειται για ένα θεωρητικό σενάριο τύπου counterfactual (τι θα είχε συμβεί αν…), που όμως, απομονώνοντας την τότε πολιτική δυναμική και τις τότε κοινωνικές διεργασίες, θα μπορούσε να δώσει μια απάντηση in astratto, δεδομένου ότι δεν αντανακλά την τότε ζώσα πραγματικότητα.

Πέρα από την αντιπαράθεση, πάντως, τα βασικά συμπεράσματα είναι τα εξής:

Η Ελλάδα δανείστηκε για πρώτη φορά, μετά από τρία χρόνια αποχής, στην πενταετία με επιτόκια 4,625%. Το επιτόκιο αυτό με ελληνικούς όρους αντικατοπτρίζει τον τρέχοντα κίνδυνο χώρας. Ο κίνδυνος χώρας είναι περίπου ο ίδιος με της Αργεντινής, η οποία δανείζεται με 4,7% για πενταετή ομόλογα. Είναι μεγαλύτερος του κινδύνου Βιετνάμ (4,54%), Φιλιππίνων (4,11%) και Ρουμανίας (2,55%).

Η έκδοση αντανακλά την κατάσταση της χώρας σύμφωνα με τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Επιβαρυντικοί παράγοντες της εξόδου στις αγορές είναι ότι βρίσκονται ακόμη σε ισχύ περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, τα ελληνικά ομόλογα είναι αποκλεισμένα από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ (QE), υπάρχουν οι γνωστές διαφωνίες του ΔΝΤ και αβεβαιότητες ως προς τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Η ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης είναι σημαντική όσον αφορά τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων. Όμως για τα υπόλοιπα η ευθύνη βαρύνει τους δανειστές και πρωτίστως την ΕΚΤ. Ρωτώ: Η ένταξη των ελληνικών ομολόγων στην ποσοτική χαλάρωση (που δεν στοιχίζει απολύτως τίποτε στην ΕΚΤ) θα βοηθούσε στην αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού και επομένως θα συνέβαλε στη γρηγορότερη και αποτελεσματικότερη επιτυχία του εφαρμοζόμενου προγράμματος που οι ίδιοι οι δανειστές έχουν επιβάλει;

Η έκδοση καλύφθηκε κατά το ήμισυ από ανταλλαγή ομολόγων. Δηλαδή συμμετείχαν ομολογιούχοι που κατείχαν ομόλογα της έκδοσης 2014. Από τα 1,57 δισ. το εντυπωσιακό είναι ότι οι ξένοι ήταν σχεδόν απόντες. <Δ> Οι ελληνικές τράπεζες αντάλλαξαν 890 εκατ. ευρώ και το Κοινό Κεφάλαιο πάνω από 500 εκατ. ευρώ. Δηλαδή οι ξένοι επενδυτές, κάτοχοι του συγκεκριμένου τίτλου, δεν συμμετείχαν στην ανταλλαγή.