Ανάγκη αλλαγής πορείας στο Κυπριακό
Ακόμη και αυτός ο Νίκος Αναστασιάδης, έστω κι αν πολλές από τις κινήσεις του πλέον κατευθύνονται από τις ανάγκες της προεκλογικής περιόδου, έφθασε να αντιδρά οργισμένα στις μεθοδεύσεις του Έσπεν Μπαρθ Άιντα, ο οποίος με συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ όχι μόνο αθωώνει την Τουρκία από τις ευθύνες της στο αδιέξοδο, αλλά θεώρει ότι Λευκωσία και Αθήνα έχουν ίδιες ευθύνες με την Τουρκία. Συγχρόνως, ο ειδικός βοηθός του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, για να δικαιολογήσει τη στάση του αυτή, δηλώνει ότι είχε υπάρξει πρόοδος στο θέμα των εγγυήσεων και το μόνο πρόβλημα ήταν η συμφωνία για το πότε θα αποχωρούσε ο στρατός.
Με έντεχνο τρόπο μάλιστα, και ενώ ήταν γνωστό από τον Δεκέμβριο -όταν ο Νίκος Αναστασιάδης αποδέχθηκε την πενταμερή- ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά έθετε ως όρο να υπάρξει συζήτηση και πρόοδος στο κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων προκειμένου να συζητηθούν άλλα κεφάλαια, ο όρος αυτός ουδέποτε τηρήθηκε.
Και μάλιστα έφθασε στο σημείο στο Κραν Μοντανά ο Νίκος Αναστασιάδης να υποβάλει πρόταση για τα υπόλοιπα κεφάλαια, με σημαντικές μονομερείς παραχωρήσεις προς την τουρκοκυπριακή πλευρά.
Αυτές τις παραχωρήσεις ο κ. Άιντα επιχειρεί τώρα να κεφαλαιοποιήσει για λογαριασμό της Άγκυρας και δεν είναι τυχαίο ότι στη συγκεκριμένη συνέντευξή του αναφέρει ότι η τελική… δέσμευση της Τουρκίας για αποδοχή της κατάργησης των εγγυήσεων θα δινόταν μόνο εφόσον ήταν μέρος ενός πακέτου που ο ίδιος ο κ. Άιντα περιέγραψε στη συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ ως εξής:
«- Πώς θα αντικαταστήσουμε τη Συνθήκη Εγγυήσεων με έναν μηχανισμό εφαρμογής;
– Τι θα κάνουμε με τα στρατεύματα;
– Αν θα υπάρξει εκ περιτροπής προεδρία και εάν θα είναι με διασταυρούμενη ψήφο κ.ο.κ.
– Τι θα συμβεί σε ʽʽένα συγκεκριμένο μέροςʼʼ στην εδαφική ρύθμιση; (σ.σ.: Η Τουρκία δεν συμφωνεί με την επιστροφή όλης της Μόρφου.)
– Τι συμβαίνει με το καθεστώς ιδιοκτησίας; Θα μπορούσαν να υπάρχουν δύο καθεστώτα; Ένα για τις περιοχές που υπάγονται στην εδαφική αναπροσαρμογή και ένα για εκείνες που δεν υπόκεινται σε εδαφική προσαρμογή;
– Πώς αντιμετωπίζουμε το ζήτημα της ισοδύναμης ή ειδικής μεταχείρισης των τούρκων υπηκόων;».
Πολύ απλά, δηλαδή, ο κ. Άιντα υποστηρίζει ότι για την υπό όρους αποχώρηση του κατοχικού στρατού, μια κίνηση δηλαδή που αποκαθιστά τη διεθνή νομιμότητα και αποτελεί βήμα συμμόρφωσης με αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ, καθώς και για την αντικατάσταση -αντί της αυτονόητης κατάργησης- του καθεστώτος των εγγυήσεων και του μονομερούς δικαιώματος παρέμβασης η Λευκωσία θα κληθεί να καταβάλει δυσβάστακτα ανταλλάγματα, τα οποία θα αποτελούν διαρκή ενεργοποιημένη βόμβα στα θεμέλια του νέου «ομόσπονδου» κράτους.
Δημιουργείται διχοτομικό υπόστρωμα στη διαμόρφωση του νέου κράτους, με έντονο το στοιχείο της διζωνικότητας, προσφέρεται στους Τουρκοκυπρίους το δικαίωμα βέτο σε κάθε βαθμίδα λήψης αποφάσεων, ενώ η εκ περιτροπής Προεδρία αποτελεί έναν απολύτως προβληματικό μηχανισμό. Τίθεται επίσης υπό αμφισβήτηση η επιστροφή της Μόρφου, που αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ για το Εδαφικό, ενώ, επίσης, στο Περιουσιακό αναγνωρίζεται ο πρώτος λόγος στον καταπατητή ελληνοκυπριακών περιουσιών, εφόσον αυτές θα μείνουν υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση.
Και για όσους επαναλαμβάνουν το επιχείρημα ότι η εκ περιτροπής Προεδρία και η υποχρέωση για μια θετική τουρκοκυπριακή ψήφο στη λήψη αποφάσεων υπήρχαν και στο Σύνταγμα του 1960, υπενθυμίζεται ότι αυτό αφορούσε ενιαίο κράτος και όχι ομοσπονδία, η οποία, δεδομένου ότι οι Τουρκοκύπριοι αποτελούν μειοψηφία (18%), μετατρέπεται με την επανάληψη τέτοιων προβλέψεων σε χαλαρή συνομοσπονδία.
Ήδη αυτήν τη διαπραγματευτική μάζα ο κ. Άιντα επιχειρεί να τη μετατρέψει σε διαπραγματευτικό κεκτημένο και αυτό θα επισημοποιηθεί πιθανότατα με την έκθεση του ΓΓ προς το ΣΑ του ΟΗΕ, διαμορφώνοντας ένα εξαιρετικά δυσμενές πακέτο διαπραγμάτευσης και πάρε-δώσε. Συγχρόνως επιχειρεί, και αυτό με τη σύμφωνη γνώμη του κ. Γκουτιέρες, να επαναφέρει από το παράθυρο τη διαμεσολάβηση του ΟΗΕ, καθώς ανεπίσημα μεν αλλά με τη δύναμη που του δίνει ο ρόλος και η θέση του ο ΓΓ του ΟΗΕ θα έχει τη δυνατότητα να παρουσιάζει ιδέες που θα στηρίζονται στο πώς ο ίδιος εκλαμβάνει τις θέσεις που διατυπώνουν οι πλευρές. Και συγχρόνως θα έχει τη δυνατότητα να προτείνει ο ίδιος την ομαδοποίηση θεμάτων προς συζήτηση, ώστε να επιτυγχάνεται κάθε φορά ο αναγκαίος συμβιβασμός και το παζάρι.
Ουσιαστικά, ο κ. Άιντα, που κανείς δεν γνωρίζει εάν θα συνεχίσει και μετά τις νορβηγικές εκλογές, όπου θέλει να είναι υποψήφιος, αν με κάποιον τρόπο θα συνεχίσει και μέχρι πότε να έχει ρόλο στο Κυπριακό, θέλει να αφήσει στρωμένο το χαλί και σε ενδεχόμενο διάδοχό του, ώστε να μη χαθεί και πάλι ένα διάστημα ενός ή δύο χρόνων προκειμένου να μπει στο αυλάκι μια νέα διαδικασία.
Ο ξένος παράγοντας εκτιμά επίσης ότι ο Νίκος Αναστασιάδης, παρά τις τωρινές αντιδράσεις του, είναι ευάλωτος στην πίεση που ασκείται από τους μεσολαβητές και εφόσον κερδίσει στις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου θα είναι έτοιμος, απαλλαγμένος και από το άγχος του πολιτικού κόστους, να προχωρήσει στη μεγάλη απόφαση και στον συμβιβασμό.
Κινήσεις όπως αυτές που αναγγέλλει η Τουρκία για επιστροφή των Μαρωνιτών στα χωριά τους ή για παράνομο άνοιγμα της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, όσον αφορά την επιστροφή -υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση- των νόμιμων κατοίκων της, δεν συμβάλλουν σε τίποτε περισσότερο από τη δημιουργία τετελεσμένων για επέκταση της κατοχής και παραβίαση σειράς ψηφισμάτων του ΣΑ του ΟΗΕ για την Αμμόχωστο. Κάτι που δεν μπορεί να καλύψει η επιχείρηση δημοσίων σχέσεων του ψευδοκράτους, που με μεγάλη ευκολία αναπαράγουν και ορισμένοι ελληνοκυπριακοί και ελληνικοί κύκλοι, που παγίως εξωραΐζουν την πολιτική της Τουρκίας.
Το επόμενο εξάμηνο θα είναι καθοριστικό για το Κυπριακό, καθώς θα φέρει πιο κοντά τη στιγμή που θα πρέπει οι Ελληνοκύπριοι να λάβουν σημαντικές αποφάσεις. Πλέον τα συνθήματα δεν αρκούν… Είτε θα πάρουν την ευθύνη για να συμφωνήσουν σε μια λύση η οποία πλέον δύσκολα μπορεί να ξεφύγει από το πλαίσιο της διζωνικής – δικοινοτικής ομοσπονδίας -όπως το έχουν όμως διαμορφώσει οι ξένοι μεσολαβητές, ώστε να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Τουρκίας, μέσω των Τουρκοκυπρίων- είτε θα πρέπει να αναζητήσουν άλλες επιλογές…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος